Voorwoord Bedoeld publiek De nieuwkomers bij &os; zullen zien dat de eerste sectie van dit boek ze begeleidt door de &os; installatieprocedure en de geleidelijke introductie in de concepten van &unix;. Om deze sectie goed te kunnen doorlopen is meer nodig dan de wens om te ontdekken en de mogelijkheid om nieuwe concepten op te nemen wanneer ze geïntroduceerd worden. De tweede, veel grotere, sectie van het handboek is een uitvoerige referentie naar alle mogelijke (relevante) onderwerpen die interessant zijn voor &os; systeembeheerders. Sommige van deze hoofdstukken adviseren mogelijk om eerdere documentatie te lezen. Dit wordt aangegeven in de samenvatting aan het begin van elk hoofdstuk. Voor een lijst van extra bronnen van informatie zie . Wijzigingen ten opzichte van de derde editie De huidige online versie van het Handboek representeert de gezamenlijke inspanning van vele honderden bijdragende vrijwilligers van de laatste 10 jaar. Hieronder staan enkele van de belangrijke wijzigingen sinds de tweedelige derde editie in 2004 werd uitgegeven: , &dtrace;, is toegevoegd met informatie over het krachtige prestatie-analysegereedschap &dtrace;. , Ondersteuning voor bestandssystemen, is toegevoegd met informatie over vreemde bestandssystemen in &os;, zoals ZFS van &sun;. , Beveiliginsgebeurtenissen auditen, is toegevoegd om de nieuwe auditing-mogelijkheden van &os; te bespreken en het gebruik ervan uit te leggen. , Virtualisatie, is toegevoegd met informatie over het installeren van &os; op virtualisatiesoftware. , &os; 9.X en nieuwer installeren, is toegevoegd om het installeren van &os; met het nieuwe installatiegereedschap, bsdinstall te behandelen. Wijzigingen ten opzichte van de tweede editie (2004) De derde editie was het resultaat van meer dan twee jaar werk van de toegewijde leden van het &os; Documentation Project. De gedrukte editie werd zo groot dat het noodzakelijk was om het was om het als twee afzonderlijke delen te publiceren. Hieronder staan de grootste veranderingen in deze nieuwe editie: , Instellingen en optimalisatie, is uitgebreid met nieuwe informatie over ACPI power en resource management, het systeemhulpprogramma cron en er staan meer opties voor het optimaliseren van de kernel beschreven. , Beveiliging, is uitgebreid met meer informatie over virtuele private netwerken (VPN's), toegangscontrolelijsten voor het bestandssysteem (ACL's) en beveiligingswaarschuwingen. , Verplichte toegangscontrole (MAC), is een nieuw hoofdstuk in deze editie. Er wordt in uitgelegd wat MAC is en hoe het gebruikt kan worden om &os; te beveiligen. , Opslag, is uitgebreid met informatie over USB opslagapparaten, snapshots van bestandssystemen, bestandssystemen op basis van bestanden en het netwerk en versleutelde partities op schijven. Aan , PPP en SLIP, is een paragraaf toegevoegd over problemen oplossen. , E-mail, is uitgebreid met informatie over alternatieve transport programma's, SMTP authenticatie, UUCP, fetchmail, procmail en een aantal andere gevorderde onderwerpen. , Netwerkdiensten, is nieuw in deze editie. Dit hoofdstuk bevat informatie over het opzetten van een Apache HTTP Server, ftpd en het opzetten van een server voor µsoft; &windows; clients met Samba. Een aantal paragrafen uit , Geavanceerde Netwerken, zijn om reden van presentatie naar dit hoofdstuk verplaatst. , Netwerken voor gevorderden, is uitgebreid met informatie over het gebruik van &bluetooth; apparaten met &os;, het opzetten van draadloze netwerken en Asynchronous Transfer Mode (ATM) netwerken. Er is een termenoverzicht toegevoegd als centrale locatie voor definities van technische termen die in dit boek gebruikt worden. Tenslotte zijn er nog veel esthetische wijzigingen doorgevoerd aan tabellen en figuren in het boek. Veranderingen ten opzichte van de eerste editie (2001) Deze tweede editie is een optelsom van meer dan twee jaar werk door vaste leden van het &os; Documentation Project. Het volgende zijn de grote wijzigingen in deze editie: Er is een complete INDEX toegevoegd. Alle ASCII-figuren zijn vervangen door grafische diagrammen. Aan elk hoofdstuk is een standaardsamenvatting toegevoegd om een snel overzicht te geven welke informatie zich in het hoofdstuk bevindt en wat de lezer geacht wordt te weten. De inhoud is logisch ingedeeld in drie delen: Starten, Systeembeheer en Appendix. (&os; installeren) is compleet herschreven met veel schermafdrukken erbij om het makkelijker te maken voor nieuwe gebruikers om greep te krijgen op de tekst. (&unix; beginselen) is uitgebreid met extra informatie over processen, daemons en signalen. (Applicaties installeren) is uitgebreid met extra informatie over binair package-beheer. (Het X Window systeem) is compleet herschreven met de nadruk op het gebruik van moderne bureaubladtechnologiën zoals KDE en GNOME op &xfree86; 4.X. (Het &os; Opstartproces) is uitgebreid. (Opslag) is herschreven uit wat eens twee aparte hoofdstukken waren over schijven en back-ups. We vinden dat de onderwerpen beter begrijpbaar zijn wanneer ze in één hoofdstuk zijn ondergebracht. Er is ook een sectie over RAID (zowel hardware- als softwarematig) toegevoegd. (Seriële communicatie) is compleet gereorganiseerd en bijgewerkt voor &os; 4.X/5.X. (PPP en SLIP) is aanzienlijk bijgewerkt. Veel nieuwe secties zijn toegevoegd aan (Geavanceerd netwerken). (E-mail) is uitgebreid met meer informatie over het instellen van sendmail. ( &linux; binaire compatibiliteit) is uitgebreid met informatie over het installeren van &oracle;. De volgende nieuwe onderwerpen worden behandeld in de tweede editie: Instellingen en optimalisatie (). Multimedia () De opbouw van dit boek Dit boek is opgedeeld in vijf logische secties. De eerste sectie, Beginnen, behandelt de installatie en het basisgebruik van &os;. Er wordt verwacht dat lezers deze hoofdstukken volgt, en mogelijk hoofdstukken overslaat met bekende onderwerpen. De tweede sectie, Algemene Taken, behandelt veelgebruikte functies van &os;. Deze sectie en alle volgende kunnen in een willekeurige volgorde gelezen worden. Iedere sectie begint met een beknopte samenvatting die beschrijft wat het hoofdstuk inhoudt en wat de lezer al moet weten. Dit is bedoeld om de lezer de kans te geven alleen dat te lezen wat voor hem van belang is. In de derde sectie, Systeembeheer, wordt het beheer behandeld. De vierde sectie, Netwerkcommunicatie, gaat over netwerken en servers. De vijfde sectie bevat appendices met referentiemateriaal. , Introductie Introduceert &os; aan een nieuwe gebruiker. Het beschrijft de geschiedenis van het &os; project, de doelen en het ontwikkelmodel. , Installatie van &os; 8.X en eerder Begeleidt de gebruiker door het gehele installatieproces van &os; 8.X en eerder door middel van sysinstall. Sommige geavanceerde onderwerpen over installeren, zoals installeren via een seriële console, worden ook behandeld. , Installatie van &os; 9.X en nieuwer Begeleidt een gebruiker door het gehele installatieproces van &os; 9.X en nieuwer door middel van bsdinstall. , &unix; beginselen Behandelt de basiscommando's en functionaliteit van het &os; besturingssysteem. Als de lezer bekend is met &linux; of een andere &unix; variant, kan dit hoofdstuk waarschijnlijk overgeslagen worden. , Applicaties installeren Behandelt de installatie van software van derden, met zowel &os;'s innovatieve Portscollectie als de standaard binaire packages. , Het X Window systeem Beschrijft het X Window systeem in het algemeen en het gebruik van X11 op &os; in het bijzonder. Het beschrijft ook standaard bureaubladomgevingen zoals KDE en GNOME. , Bureaubladapplicaties Levert standaard bureaubladapplicaties in een lijst, zoals webbrowsers en productiviteitspakketten, en beschrijft hoe ze te installeren op &os;. , Multimedia Laat zien hoe geluid- en video-ondersteuning te installeren voor een systeem. Het beschrijft ook een aantal voorbeeld audio- en video- applicaties. , Instellen van de &os; kernel Beschrijft waarom misschien een nieuwe kernel ingesteld moet worden en levert gedetailleerde instructies voor het instellen, bouwen en installeren van een eigen kernel. , Afdrukken Beschrijft hoe printers beheerd worden onder &os;, met informatie over bannerpagina's, afdruk-accounting en initiële installatie. , &linux; binaire compatibiliteit Beschrijft de mogelijkheden van &os; voor binaire compatibiliteit met &linux;. Het biedt ook gedetailleerde installatie-instructies voor vele populaire &linux; applicaties zoals &oracle;, &sap.r3;, en &mathematica;. , Instellingen en optimalisatie Beschrijft de parameters beschikbaar voor systeembeheerders om een &os; te optimaliseren voor de beste prestaties. Het beschrijft ook diverse instellingenbestanden die gebruikt worden in &os; en waar die te vinden zijn. , Het &os; opstartproces Beschrijft de &os; opstartprocedure en legt uit hoe deze aan te passen met instellingen. , Gebruikers en basis accountbeheer Beschrijft hoe gebruikersaccounts aan te maken en te wijzigen. Het beschrijft ook welke resourcebeperkingen er gezet kunnen worden op gebruikers en andere account-beheerstaken. , Beveiliging Beschrijft vele verschillende hulpapplicaties die beschikbaar zijn die helpen om een &os; systeem veilig te houden, met oa: Kerberos, IPsec en OpenSSH. , Jails Beschrijft het jail-raamwerk, en de verbeteringen van jails (gevangenissen) ten opzichte van de traditionele ondersteuning voor chroot van &os;. , Verplichte Toegangscontrole (MAC) Legt uit was Verplichte Toegangscontrole (MAC) is en hoe het gebruikt kan worden om een &os; te beveiligen. , Security Event Auditing Beschrijft wat &os; Event Auditing is, hoe het geïnstalleerd kan worden, en hoe audit trails geïnspecteerd en gemonitord kunnen worden. , Opslag Beschrijft hoe opslagmedia en bestandssystemen beheerd worden onder &os;. Dit omvat fysieke schijven, RAID arrays, optische en tape media, geheugenschijven en netwerkbestandssystemen. , GEOM Beschrijft wat het GEOM raamwerk in &os; is en hoe de verschillende ondersteunde RAID-niveau's in te stellen. , Ondersteuning van bestandssystemen Gaat de ondersteuning voor vreemde bestandssystemen in &os; na, zoals het Z File System van &sun;. , Virtualisatie Beschrijft wat virtualisatiesystemen bieden, en hoe ze met &os; gebruikt kunnen worden. , Lokalisatie - I18N/L10N gebruiken en instellen Beschrijft hoe &os; met andere talen dan Engels te gebruiken is. Behandelt zowel het systeem- als applicatieniveau van localisatie. , &os; updaten en upgraden Geeft uitleg over de verschillen tussen &os;-STABLE, &os;-CURRENT en &os; uitgaven. Beschrijft welke gebruikers voordeel hebben van het bijhouden van een ontwikkelsysteem en legt dat proces uit. Beschrijft de manier waarop gebruikers hun systeem naar de laatste beveiligingsuitgave kunnen bijwerken. , &dtrace; Beschrijft hoe het gereedschap &dtrace; van &sun; te configureren en gebruiken in &os;. Dynamisch tracen kan helpen bij het lokaliseren van prestatieproblemen, door real-time systeemanalyse uit te voeren. , Seriële communicatie Legt uit hoe een verbinding te maken met terminals en modems op een &os; systeem voor zowel dial-in als dial-out verbindingen. , PPP en SLIP Beschrijft hoe PPP, SLIP en PPP over Ethernet te gebruiken om verbinding te maken met remote systemen met &os;. , E-mail Legt verschillende componenten uit van een mailserver en gaat dieper in op simpele instellingen voor de populairste mailserver software: sendmail. , Netwerkdiensten Geeft gedetailleerde instructies en voorbeeldinstellingen om een &os; machine als een netwerk bestandssysteem server, DNS server, netwerk informatiesysteem server of tijdserver in te stellen. , Firewalls Licht de filosofie achter op software gebaseerde firewalls toe en beschrijf in detail hoe de verschillende firewalls die in &os; beschikbaar zijn ingesteld kunnen worden. , Netwerken voor gevorderden Beschrijft meerdere netwerk onderwerpen, inclusief het delen van een Internetverbinding met andere computers in een LAN, routeren voor gevorderden, draadloze netwerken, &bluetooth;, ATM, IPv6 en nog veel meer. , &os; verkrijgen Geeft verschillende bronnen aan voor het verkrijgen van &os; media op CD-ROM of DVD evenals verschillende sites op het Internet die gebruikers in staat stellen &os; te downloaden en te installeren. , Bibliografie Dit boek behandelt veel verschillende onderwerpen die de lezer misschien hongerig maken naar een gedetailleerdere uitleg. De bibliografie bevat verwijzingen naar een aantal uitstekende boeken. , Bronnen op Internet Beschrijft de vele forums die beschikbaar zijn voor &os; gebruikers om vragen te stellen, en om deel te nemen aan technische conversaties over &os;. , PGP sleutels Geeft de PGP-vingerafdrukken van verschillende &os; ontwikkelaars. Overeenkomsten in dit boek Om consistentie en leesbaarheid te behouden en de leesbaarheid te behouden worden er een aantal overeenkomsten nageleefd in dit boek. Typografische overeenkomsten Italic Een italic lettertype wordt gebruikt voor bestandsnamen, URL's, benadrukte tekst, en het eerste gebruik van technische termen. Monospace Een monospaced lettertype wordt gebruikt voor foutmeldingen, commando's, omgevingsvariabelen, namen van ports, hostnamen, gebruikersnamen, groepsnamen, apparaatnamen, variabelen en stukjes code. Vet Een vet lettertype wordt gebruikt voor applicaties, commando's en toetsen. Gebruikersinvoer Toetsen worden weergegeven in bold om op te vallen tussen andere tekst. Toetscombinaties die bedoeld zijn om tegelijkertijd getypt te worden, worden weergeven met +' tussen de toetsen zoals CtrlAltDel Betekent dat de gebruiker de volgende toetsen op hetzelfde moment moet indrukken: Ctrl, Alt en Del. Toetsen die bedoeld zijn om achter elkaar te typen worden gescheiden door komma's, bijvoorbeeld CtrlX, CtrlS zou betekenen dat de gebruiker de Ctrl en X toetsen tegelijk moet indrukken en erna Ctrl en S tegelijkertijd moet indrukken. Voorbeelden Voorbeelden die beginnen met E:\> geven aan dat het een &ms-dos; commando betreft. Tenzij anders vermeld, kunnen deze commando's in een Command promptscherm in een moderne µsoft.windows; omgeving worden gebruikt. E:\> tools\fdimage floppies\kern.flp A: Voorbeelden die starten met een &prompt.root; geven aan dat een commando ingegeven moet worden als de superuser in &os;. Er kan aangemeld worden met root om het commando in te typen, of er kan na als gewone gebruiker aangemeld te hebben gebruikt gemaakt worden van &man.su.1; om superuser-rechten te verkrijgen. &prompt.root; dd if=kern.flp of=/dev/fd0 Voorbeelden die starten met &prompt.user; geven aan dat een commando opgegeven moet worden vanuit een normale gebruikersaccount. Tenzij anders vermeld, wordt de C-shell syntaxis gebruikt voor het instellen van omgevingsvariabelen en andere shellcommando's. &prompt.user; top Dankwoorden Het boek dat nu voorligt representeert de inspanningen van honderden mensen over de hele wereld. Of ze nu foutjes verbeteren of complete hoofdstukken inleveren, ze hebben allemaal nuttig bijgedragen. Verschillende bedrijven hebben bijgedragen aan het maken van dit document door de schrijvers te betalen om hier voltijds aan te werken, door te betalen voor de publicatie, etc. In het bijzonder heeft BSDi (Overgenomen door Wind River Systems) leden van het &os; Documentation Project betaald om voltijds te werken aan het verbeteren van dit boek, wat leidde tot de publicatie van de eerste editie in maart 2000 (ISBN 1-57176-241-8). Wind River Systems heeft daarna verschillende schrijvers betaald om een aantal verbeteringen uit te voeren voor de printuitvoer-infrastructuur en om extra hoofdstukken toe te voegen aan de tekst. Dit werk leverde de publicatie van de tweede gedrukte editie in november 2001 (ISBN 1-57176-303-1). In 2003-2004 heeft &os; Mall, Inc een aantal mensen die bijdragen hebben geleverd betaald om het handboek te verbeteren voor een derde gedrukte editie.