path: root/mn_MN.UTF-8/books/handbook/config/chapter.sgml

<!--
     The FreeBSD Mongolian Documentation Project

     Original revision 1.235

     $FreeBSD$
-->

<chapter id="config-tuning">
  <chapterinfo>
    <authorgroup>
      <author>
        <firstname>Шерн</firstname>
	<surname>Ли</surname>
	<contrib>Хойно дурдсан заавар болон гарын авлага дээр тулгуурлан бичсэн </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
        <firstname>Майк</firstname>
	<surname>Смит</surname>
	<contrib>Зааврыг бичсэн </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
        <firstname>Мэтт</firstname>
	<surname>Диллон</surname>
	<contrib>tuning(7)-г бичсэн </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	<surname>Ганболд</surname>
	<contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	<!-- Nov 2006 -->
      </author>
    </authorgroup>
  </chapterinfo>

  <title>Тохиргоо ба Тааруулалт</title>

  <sect1 id="config-synopsis">
    <title>Ерөнхий агуулга</title>

    <indexterm><primary>системийн тохиргоо</primary></indexterm>
    <indexterm><primary>системийн оновчлол</primary></indexterm>

    <para>&os;-ийн хамгийн чухал зүйлүүдийн нэг нь системийн тохиргоо юм.
	Зөв системийн тохиргоо нь ирээдүйн шинэчлэлтүүдийн үед толгойн өвчин гаргахгүй  
	байхад тусална. Энэ бүлэг &os; системийг тааруулахад хэрэглэгддэг зарим нэг 
	параметрүүд болон тохиргооны процессийн талаар илүү тайлбарлах болно.</para>

    <para>Энэ бүлгийг уншсаны дараа, та дараах зүйлсийг мэдэх болно:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>Файлын системүүд болон хуваалтуудтай хэрхэн үр ашигтай ажиллах 
		талаар.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para><filename>rc.conf</filename> тохиргоо болон 
	<filename>/usr/local/etc/rc.d</filename> эхлэлийн системүүдийн 
	үндсүүд.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>Сүлжээний картыг хэрхэн тохиргоо болон тест хийх талаар.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>Сүлжээний төхөөрөмж дээрээ виртуал хостууд хэрхэн тохируулах талаар.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para><filename>/etc</filename> дэх төрөл бүрийн тохиргооны файлыг 
	хэрхэн ашиглах талаар.</para>
      </listitem>
      <listitem>
        <para><command>sysctl</command> хувьсагчуудыг ашиглан &os;-ийг 
	хэрхэн тааруулах талаар.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>Дискний хурдан ажиллагааг хэрхэн тааруулах болон цөмийн хязгааруудыг 
	хэрхэн өөрчлөх талаар.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Энэ бүлгийг уншихаасаа өмнө, та дараах зүйлсийг мэдэх шаардлагатай:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>&unix; болон &os;-ийн үндсийг ойлгох (<xref
	    linkend="basics">).</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>Цөмийн тохиргоо/хөрвүүлэлтийн үндсүүдийн талаар ойлголттой байх 
	  (<xref linkend="kernelconfig">).</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>
  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-initial">
    <title>Эхний Тохиргоо</title>

    <sect2>
      <title>Хуваалтын байрлал</title>

      <indexterm><primary>хуваалтын байрлал</primary></indexterm>
      <indexterm>
        <primary><filename>/etc</filename></primary>
      </indexterm>
      <indexterm>
        <primary><filename>/var</filename></primary>
      </indexterm>
      <indexterm>
        <primary><filename>/usr</filename></primary>
      </indexterm>

      <sect3>
	<title>Үндсэн Хуваалтууд</title>

	<para>&man.bsdlabel.8; болон &man.sysinstall.8; ашиглан файлын 
	системүүдийг байрлуулахдаа хатуу хөтлөгчүүд өгөгдлийг дотоод замуудаас 
	илүү гаднах замуудаас хурдан шилжүүлдгийг санаарай.
	Тиймээс жижиг, байнга ханддаг файлын системүүд хөтлөгчийн гадна тал уруу ойрхон 
	байх ёстой бөгөөд <filename>/usr</filename> зэрэг том хуваалтууд 
	дотор тал уруу байх хэрэгтэй. Хуваалтуудыг иймэрхүү дарааллаар байрлуулах нь 
	зөв юм: root, swap, <filename>/var</filename>, 
	<filename>/usr</filename>.</para>

	<para><filename>/var</filename>-ийн хэмжээ төлөвлөсөн машины хэрэглээг 
	тусгадаг. 
	<filename>/var</filename> нь шуудангийн хайрцгууд, бүртгэлийн файлууд, 
	болон принтерийн spool агуулдаг. Шуудангийн хайрцгууд болон бүртгэлийн 
	файлууд хичнээн хэрэглэгч байгаа болон ямар хугацаанд бүртгэлийн файлууд байхаас 
	хамаараад төсөөлөшгүй хэмжээнд хүртэл ихсэж болдог. Ихэнх хэрэглэгчид 
	гигабайтыг шаардахгүй боловч  <filename>/var/tmp</filename> нь 
	багцуудыг багтаахаар том байх шаардлагатай.</para>

	<para><filename>/usr</filename> хуваалт &man.ports.7; цуглуулга (байлгахыг зөвлөдөг), 
	болон эх код (заавал биш) зэрэг системийг дэмжихэд шаардлагатай ихэнх файлуудыг агуулдаг.
	Эдгээрийг суулгалтын үед  сонгох боломжтой. Энэ хуваалтад хамгийн багаар 2 гигабайтыг зөвлөдөг.</para>

	<para>Хуваалтын хэмжээг сонгохдоо зайн шаардлагыг бодох хэрэгтэй. Нэг хуваалт нь 
	бараг л ашиглагдахгүй байхад нөгөө нь зайгүй болж байх нь асуудал юм.</para>

	<note><para>&man.sysinstall.8;-ийн  <literal>Auto-defaults</literal> 
	хуваалтын хэмжээг өгөгч нь заримдаа <filename>/var</filename> болон 
	<filename>/</filename> хуваалтуудад боломжоос бага хэмжээг сонгодгийг 
	зарим хэрэглэгчид олсон байна. Хуваалтыг ухаалгаар харамгүй хийгээрэй.</para></note>

      </sect3>

      <sect3 id="swap-design">
	<title>Swap Хуваалт</title>

	<indexterm><primary>swap хэмжээ нэмэх</primary></indexterm>
	<indexterm><primary>swap хуваалт</primary></indexterm>

	<para>Swap хуваалтын хэмжээ системийн санах ойг  (RAM) хоёр дахин авсан 
	хэмжээтэй байх ёстой. Жишээлбэл машин 128&nbsp;мегабайт санах ойтой 
	бол swap файл 256&nbsp;мегабайт байх ёстой. Бага санах ойтой системүүд 
	их swap-тай бол илүү хурдан ажиллаж болох юм. 256&nbsp;мегабайтаас бага 
	swap-ийг хэрэглэхийг зөвлөдөггүй бөгөөд санах ойн өргөтгөл хэрэгтэй. Цөмийн 
	VM хуудаслах алгоритмууд нь багаар бодоход гол санах ойг хоёр дахин авсантай 
	тэнцэх  swap хуваалттай байх үед хамгийн хурдан ажиллахаар тааруулагдсан 
	байдаг. Хэтэрхий бага swap тохируулах нь VM хуудас скан хийх кодыг үр 
	ашиггүйтэлд хүргэж илүү санах ой хожим нэмэхэд асуудал үүсгэж болох юм.</para>

	<para>Олон SCSI дискнүүд бүхий (эсвэл олон IDE дискнүүд өөр өөр хянагчууд дээр 
	ажиллаж байгаа) томоохон системүүдэд swap-ийг хөтлөгч болгон дээр (4 хөтлөгч хүртэл) 
	тохируулахыг зөвлөдөг. Swap хуваалтууд нь ойролцоогоор адилхан хэмжээний 
	байх шаардлагатай. Цөм дурын хэмжээтэй ажиллаж чадах боловч дотоод өгөгдлийн 
	бүтцүүд хамгийн том swap хуваалтыг 4 дахин авсантай адил хэмжээгээр 
	томрох боломжтой. Swap хуваалтуудыг ойролцоогоор адил хэмжээтэй байлгах нь 
	swap зайг дискнүүдийн дагуу оновчтойгоор судал үүсгэх боломжийг цөмд олгодог. 
	Swap их ашиглагддаггүй байсан ч гэсэн том swap хэмжээ байж болно.
	Хүчээр дахин ачаалагдах үед дагаж хаагдсан програмаас өгөгдлийг сэргээх нь 
	амархан байж болох юм.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Яагаад Хуваах хэрэгтэй гэж?</title>

	<para>Зарим хэрэглэгчид ганц том хуваалт байхад болно гэж боддог, 
	гэхдээ энэ нь яагаад буруу болох хэд хэдэн шалтгаан бий. 
	Нэгдүгээрт хуваалт болгон өөр өөр ажиллагааны шинж чанаруудтай бөгөөд 
	тэдгээрийг тусгаарласнаар файлын системийг тэдгээрт тааруулах боломжийг 
	олгодог. Жишээ нь root болон <filename>/usr</filename> 
	хуваалтууд байнга бичигдэхээсээ илүү ихэвчлэн уншигддаг. 
	Харин уншилт болон бичилт <filename>/var</filename> болон 
	<filename>/var/tmp</filename>-д байнга хийгддэг.</para>

	<para>Системийг зөв хувааснаар ачаалалтай хуваалтуудад хийсэн жижиг 
	бичилтээр гарсан хэсэглэлт илүүдэж байнга уншигддаг хуваалтууд уруу 
	хальдаггүй. Бичилт-ачаалсан хуваалтуудыг дискний ирмэг уруу байрлуулах нь 
	бичилт ихэвчлэн хийгддэг хуваалтууд дахь  I/O ажиллагааг хурдасгадаг.
	Том хуваалтуудад I/O-н хурдан ажиллагаа  хэрэгтэй байж болох ч  
	тэдгээрийг дискний ирмэг уруу илүүтэй ойртуулах нь 
	<filename>/var</filename>-ийг ирмэг уруу шилжүүлснээс илүү 
	мэдэгдэхүйц хурдан ажиллагаанд хүргэхгүй. Эцэст нь найдвартай байдлыг бодох 
	ёстой. Ихэвчлэн уншигддаг, жижиг, цэвэрхэн root хуваалт  хэцүү сүйрэл 
	болоход  сэргэх боломж нь хамаагүй илүү  байна.</para>
      </sect3>
    </sect2>

  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-core-configuration">
    <title>Гол Тохиргоо</title>

    <indexterm>
      <primary>rc файлууд</primary>
      <secondary><filename>rc.conf</filename></secondary>
    </indexterm>

    <para>Системийн тохиргооны мэдээлэл <filename>/etc/rc.conf</filename> 
	дотор байдаг. Энэ файл нь   өргөн хүрээний, зарчмын хувьд системийг эхлэх 
	үед системийг тохируулахад ашиглагддаг тохиргооны мэдээллүүдээс тогтоно.
	Үүний нэр нь шууд утгыг тодорхойлно; энэ нь  <filename>rc*</filename> 
	файлуудад зориулсан тохиргооны мэдээлэл юм.</para>

    <para>Администратор  
	<filename>/etc/defaults/rc.conf</filename>-ийн анхдагч утгуудыг 
	<filename>rc.conf</filename> файлд өөрчилж оруулах хэрэгтэй. 
	Анхдагчуудын файл <filename>/etc</filename> уруу хуулагдах ёсгүй - 
	энэ нь жишээ биш анхдагч утгуудыг агуулдаг. Бүх системийн холбогдолтой 
	өөрчлөлтүүд <filename>rc.conf</filename> файлд өөрт нь хийгдэх 
	ёстой.</para>

    <para>Удирдлагын нэмэлт ачааллыг байнга бага байлгахын тулд сайт дагуух тохиргоог 
	системийн тусгайлсан тохиргооноос тусгаарлах хэд хэдэн стратеги кластер хийгдсэн 
	програмуудад байж болох юм. Сайтын дагуух тохиргоог 
	<filename>/etc/rc.conf.site</filename> зэрэг өөр файлд байрлуулж 
	дараа нь энэ файлыг зөвхөн системийн тусгайлсан мэдээллийг агуулдаг 
	<filename>/etc/rc.conf</filename>-д оруулахыг 
	зөвлөдөг.</para>

    <para><filename>rc.conf</filename> нь &man.sh.1;-ээр уншигддаг болохоор 
	үүнийг хийхэд амархан байна.  Жишээ нь:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem><para>rc.conf:</para>
<programlisting>	. /etc/rc.conf.site
	hostname="node15.example.com"
	network_interfaces="fxp0 lo0"
	ifconfig_fxp0="inet 10.1.1.1"</programlisting></listitem>
      <listitem><para>rc.conf.site:</para>
<programlisting>	defaultrouter="10.1.1.254"
	saver="daemon"
	blanktime="100"</programlisting></listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Дараа нь <filename>rc.conf.site</filename> файл 
	систем болгонд <command>rsync</command> эсвэл адил 
	програмаар түгээгдэж болох бөгөөд харин 
	<filename>rc.conf</filename> файл нь өөр өөр хэвээр байх болно.</para>

    <para>&man.sysinstall.8; эсвэл <command>make world</command> ашиглан 
	системийг шинэчлэхэд <filename>rc.conf</filename> файлыг 
	дарж бичихгүй, тэгэхээр системийн тохиргооны мэдээлэл хаягдахгүй.</para>

  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-appconfig">
    <title>Програмын Тохиргоо</title>

    <para>Ерөнхийдөө суулгасан програмууд нь өөрийн дүрэм гэх мэт онцлогтой өөр өөрийн 
	тохиргооны файлуудтай байдаг. Эдгээр файлуудыг багц удирдах хэрэгслүүдээр 
	амархан олж удирдаж болохоор үндсэн системээс тусад нь байлгах нь чухал юм.</para>

    <indexterm><primary>/usr/local/etc</primary></indexterm>

    <para>Ерөнхийдөө эдгээр файлууд нь <filename>/usr/local/etc</filename> 
	дотор суулгагддаг. Програм их олон тооны тохиргооны файлуудтай тохиолдолд  
	тэдгээрийг агуулж дэд сан үүсгэгдэнэ.</para>

    <para>Ихэнхдээ порт эсвэл багц суухад жишээ тохиргооны файлууд бас суудаг. 
	Эдгээр нь ихэнхдээ <filename>.default</filename> дагавраар 
	танигддаг. Хэрэв програмын хувьд тохиргооны файлууд байхгүй байвал 
	тэдгээрийг <filename>.default</filename> файлуудыг хуулж үүсгэнэ.</para>

    <para>Жишээ нь <filename>/usr/local/etc/apache</filename> санд 
	байгаа файлуудыг үзье:</para>

<literallayout class="monospaced">-rw-r--r--  1 root  wheel   2184 May 20  1998 access.conf
-rw-r--r--  1 root  wheel   2184 May 20  1998 access.conf.default
-rw-r--r--  1 root  wheel   9555 May 20  1998 httpd.conf
-rw-r--r--  1 root  wheel   9555 May 20  1998 httpd.conf.default
-rw-r--r--  1 root  wheel  12205 May 20  1998 magic
-rw-r--r--  1 root  wheel  12205 May 20  1998 magic.default
-rw-r--r--  1 root  wheel   2700 May 20  1998 mime.types
-rw-r--r--  1 root  wheel   2700 May 20  1998 mime.types.default
-rw-r--r--  1 root  wheel   7980 May 20  1998 srm.conf
-rw-r--r--  1 root  wheel   7933 May 20  1998 srm.conf.default</literallayout>

    <para>Файлын хэмжээнүүд нь зөвхөн <filename>srm.conf</filename> файл 
	өөрчлөгдсөнийг харуулж байна. <application>Apache</application> 
	портын дараагийн шинэчлэл энэ өөрчлөгдсөн файлыг дарж хуулахгүй.</para>

  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-starting-services">
    <sect1info>
      <authorgroup>
        <author>
	<firstname>Том</firstname>
	<surname>Рөүдс</surname>
	<contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	  <surname>Ганболд</surname>
	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	  <!-- Nov 2006 -->
        </author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>Үйлчилгээнүүдийг эхлүүлэх нь</title>

    <indexterm><primary>үйлчилгээнүүд</primary></indexterm>

    <para>Олон хэрэглэгчид Портуудын Цуглуулгаас гуравдагч програм хангамжуудыг 
	&os; дээр суулгахаар сонгодог. Ихэнх тохиолдолд програм хангамжийг 
	систем ачаалахад эхлүүлэхээр тохируулах шаардлагатай байж болох юм. 
	<filename role="package">mail/postfix</filename> эсвэл 
	<filename role="package">www/apache13</filename> 
	зэрэг үйлчилгээнүүд нь системийг ачаалахад эхлүүлж болох програм 
	хангамжийн багцуудын зөвхөн хоёрхон жишээ юм. Энэ хэсэгт гуравдагч 
	програм хангамжийг ажиллуулах процедурын талаар тайлбарлах болно.</para>

    <para>&os; дээр &man.cron.8; зэрэг ихэнх үйлчилгээнүүд системийн эхлүүлэх 
	скриптүүдийн тусламжтай эхэлдэг. Эдгээр скриптүүд &os; эсвэл 
	үйлдвэрлэгчийн хувилбараас хамааран өөр өөр байна; гэхдээ хамгийн чухал 
	авч үзэх зүйл нь тэдгээрийн эхлэх тохиргоог энгийн эхлүүлэх скриптүүдээр хийх 
	боломжтой явдал юм.</para>

    <para><filename>rc.d</filename>-ээс өмнө програм хангамжууд энгийн эхлүүлэх 
	скриптээ системийн эхлүүлэх скриптүүдийн уншдаг 
	<filename class="directory">/usr/local/etc/rc.d</filename> санд 
	хийдэг байсан. Дараа нь эдгээр скриптүүд нь системийн ачаалалтын сүүлийн шатуудад 
	ажилладаг.</para>

    <para>Олон хувь хүмүүс хуучин тохиргооны загварыг шинэ систем уруу нийлүүлэх гэж 
	олон цагийг зарсаар байгаа боловч зарим гуравдагч хэрэгслүүд скриптээ 
	дээр дурдсан сан уруу хийхийг шаардсан хэвээр байгаа юм. Скриптүүдийн 
	гол ялгаанууд нь  <filename>rc.d</filename> ашиглаж байгаа эсэхээс 
	хамаарна. &os;&nbsp;5.1-ээс өмнө хуучин тохиргооны загвар ашиглагдаж 
	байсан бөгөөд бараг бүх л тохиолдлуудад шинэ загварын скриптүүд ч бас  
	зүгээр ажиллах юм.</para>

    <para>Скрипт бүр зарим хамгийн бага шаардлагыг хангах ёстой боловч ихэнхдээ 
	&os;-ийн хувилбараас хамаарна. Скрипт бүр систем дээр ажиллах боломжтой байх 
        ёстой бөгөөд үүнийг <command>chmod</command> 
	тушаал ашиглан ганц <literal>555</literal> эрхийг заан хийж болно. 
	Мөн хамгийн багаар бодоход програмыг <literal>эхлүүлэх</literal> болон 
	<literal>зогсоох</literal> тохируулгууд байх ёстой.</para>

    <para>Хамгийн энгийн эхлүүлэх скрипт яг энэн шиг харагдах болов уу:</para>

    <programlisting>#!/bin/sh
echo -n ' utility'

case "$1" in
start)
        /usr/local/bin/utility
        ;;
stop)
        kill -9 `cat /var/run/utility.pid`
        ;;
*)
        echo "Usage: `basename $0` {start|stop}" &gt;&2
        exit 64
        ;;
esac

exit 0</programlisting>

    <para>Энэ скрипт <literal>utility</literal> хэмээгдсэн програмд 
	зориулагдсан <literal>зогсоох</literal> болон 
	<literal>эхлүүлэх</literal> тохируулгатай байна.</para>

    <para>Гараар ингэж эхлүүлж болно:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput><filename>/usr/local/etc/rc.d/utility</filename> start</userinput></screen>

    <para>Бүх гуравдагч програм хангамжууд <filename>rc.conf</filename>-д 
	мөр байхыг шаарддаггүй боловч бараг л өдөр болгон шинэ порт 
	энэ тохиргоог авахаар өөрчлөгдөж байна. Тухайн програмын талаар дэлгэрэнгүй 
	мэдээллийг суулгалтын сүүлийн дэлгэцэд гаргасан үр дүнгээс шалгаарай. 
	Зарим гуравдагч програм хангамжууд програмыг <filename>rc.d</filename>-тэй 
	цуг ашиглахыг зөвшөөрдөг эхлүүлэх скриптүүдтэй байдаг; гэхдээ 
	энэ нь дараагийн хэсэгт хэлэлцэгдэнэ.</para>

    <sect2>
      <title>Програмын Өргөтгөсөн Тохиргоо</title>

      <para>Одоогийн &os;-ийн <filename>rc.d</filename>-г агуулдаг нь 
	програмын эхлүүлэх тохиргоог илүү хялбар, боломжтой болгосон. 
	<link linkend="configtuning-rcd">rc.d</link> хэсэгт 
	хэлэлцсэн түлхүүр үгүүдийг ашиглан програмууд жишээ нь 
	<acronym>DNS</acronym> зэрэг зарим үйлчилгээнүүдийн дараа 
	ажиллахаар тохируулагдаж болно; эхлүүлэх скриптүүдэд хатуугаар 
	бичигдсэн тугуудын оронд <filename>rc.conf</filename>-оор  
	нэмэлт тугуудыг өгөхийг зөвшөөрч болох гэх мэт.
	Үндсэн скрипт дараах байдлаар харагдаж болно:</para>

      <programlisting>#!/bin/sh
#
# PROVIDE: utility
# REQUIRE: DAEMON
# KEYWORD: shutdown

#
# DO NOT CHANGE THESE DEFAULT VALUES HERE
# SET THEM IN THE /etc/rc.conf FILE
#
utility_enable=${utility_enable-"NO"}
utility_flags=${utility_flags-""}
utility_pidfile=${utility_pidfile-"/var/run/utility.pid"}

. /etc/rc.subr

name="utility"
rcvar=`set_rcvar`
command="/usr/local/sbin/utility"

load_rc_config $name

pidfile="${utility_pidfile}"

start_cmd="echo \"Starting ${name}.\"; /usr/bin/nice -5 ${command} ${utility_flags} ${command_args}"

run_rc_command "$1"</programlisting>

      <para>Энэ скрипт нь өгөгдсөн <application>utility</application>-г 
	<literal>daemon</literal> үйлчилгээний дараа ажиллуулахаар 
	тохируулагдсан. Мөн <acronym>PID</acronym>, эсвэл процессийн 
	<acronym>ID</acronym> файлыг заах болон дагах аргыг бас хангадаг.</para>

      <para>Энэ програм дараах мөрийг <filename>/etc/rc.conf</filename> 
	файлд оруулж болно:</para>

      <programlisting>utility_enable="YES"</programlisting>

      <para>Энэхүү арга нь тушаалын мөрийн нэмэлт өгөгдлүүдийг илүү хялбараар 
	удирдах боломжийг зөвшөөрдөг бөгөөд <filename>/etc/rc.subr</filename> 
	дахь анхдагч функцуудыг оруулах, &man.rcorder.8; хэрэгсэлтэй нийцтэй байх, 
	болон <filename>rc.conf</filename> файлын тусламжтай хялбараар 
	тохиргоо хийх боломжийг бас хангадаг.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Үйлчилгээнүүдийг эхлүүлэхийн тулд үйлчилгээнүүдийг ашиглах нь</title>

      <para><acronym>POP</acronym>3 сервер дэмонууд, 
	<acronym>IMAP</acronym> зэрэг бусад үйлчилгээнүүд &man.inetd.8; 
	ашиглан эхэлж болдог.  Энэ нь Портуудын Цуглуулгаас 
	<filename>/etc/inetd.conf</filename> файлд нэмэгдэх мөр бүхий эсвэл 
	одоогийн байгаа мөрүүдийн нэгнээс тайлбарыг болиулж идэвхжүүлдэг үйлчилгээний 
	хэрэгслийг суулгаснаар хэрэгждэг. 
	<application>inetd</application> болон түүний тохиргоотой ажиллах 
	талаар <link linkend="network-inetd">inetd</link> хэсэгт гүнзгий  
	тайлбарласан байгаа болно.</para>

      <para>Зарим тохиолдолд &man.cron.8; ашиглан системийн үйлчилгээнүүдийг 
	эхлүүлэх нь илүү ашигтай байж болох юм. Энэ арга нь хэд хэдэн давуу талуудтай 
	бөгөөд учир нь <command>cron</command> эдгээр процессуудыг 
	<filename>crontab</filename>-н файлын эзэмшигчийн эрхээр ажиллуулдаг. 
	Энэ нь ердийн хэрэглэгчдэд зарим програмуудыг эхлүүлж ажиллагааг хангах боломжийг 
	олгодог.</para>

      <para><command>cron</command> хэрэгсэл <literal>@reboot</literal> 
	гэсэн бусдад байхгүй боломжийг олгодог бөгөөд цаг хугацааг заах хэсэгт ашиглагдах  
	боломжтой. Энэ нь системийг эхлүүлэх явцад &man.cron.8; эхлэх үед тухайн 
	ажлыг ажиллуулдаг.</para>

    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-cron">
    <sect1info>
      <authorgroup>
        <author>
	<firstname>Том</firstname>
	<surname>Рөүдс</surname>
	<contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	<!-- 20 May 2003 -->
	</author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	  <surname>Ганболд</surname>
	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	  <!-- Nov 2006 -->
        </author>
      </authorgroup>
    </sect1info>
    <title><command>cron</command> хэрэгслийг тохируулах нь</title>

    <indexterm><primary>cron</primary>
      <secondary>тохиргоо</secondary></indexterm>

    <para>&os;-ийн хамгийн ашигтай хэрэгслүүдийн нэг нь &man.cron.8; юм. 
	<command>cron</command> хэрэгсэл ард ажилладаг бөгөөд 
	<filename>/etc/crontab</filename> файлыг байнга шалгаж 
	байдаг. <command>cron</command> хэрэгсэл 
	<filename>/var/cron/tabs</filename> сангаас шинэ 
	<filename>crontab</filename> файлуудыг бас шалгадаг.
	Эдгээр <filename>crontab</filename> файлууд нь тусгай функцуудыг 
	агуулдаг бөгөөд эдгээрийг <command>cron</command> тодорхой хугацаанд 
	ажиллуулах ёстой байдаг.</para>

    <para><command>cron</command> хэрэгсэл системийн crontab болон хэрэглэгчийн 
	crontab гэсэн хоёр төрлийн тохиргооны файлыг ашигладаг. Энэ хоёр хэлбэршилтийн 
	зөвхөн ялгаа нь зургаа дахь талбар юм. Системийн crontab дээрх зургаа дахь 
	талбар нь тушаалыг ажиллуулах хэрэглэгчийн нэр байдаг. Энэ нь системийн crontab-ийг 
	ямар ч хэрэглэгчийн эрхээр тушаалуудыг ажиллуулах боломж олгодог. Хэрэглэгчийн 
	crontab дээрх зургаа дахь талбар нь ажиллуулах тушаал бөгөөд бүх тушаалууд нь 
	crontab-ийг үүсгэсэн хэрэглэгчийн эрхээр ажилладаг; энэ нь аюулгүй байдлын 
	нэг чухал боломж юм.</para>

    <note>
      <para>Хэрэглэгчийн crontab-ууд нь хэрэглэгчдэд <username>root</username> 
	эрхийн шаардлагагүйгээр бодлогуудыг  цагийн хуваариар ажиллуулах боломж олгодог. 
	Хэрэглэгчийн crontab дахь тушаалууд нь crontab-ийг эзэмшиж байгаа хэрэглэгчийн 
	эрхээр ажилладаг.</para>

      <para><username>root</username> хэрэглэгч бас бусад хэрэглэгчийн нэгэн адил 
	хэрэглэгчийн crontab-тай байж болно. Энэ нь <filename>/etc/crontab</filename>-аас  
	(системийн crontab) өөр байна. Системийн crontab байдаг учраас 
	<username>root</username> хэрэглэгчийн хувьд ихэнхдээ хэрэглэгчийн crontab 
	шаардлагагүй байдаг.</para>
    </note>

    <para><filename>/etc/crontab</filename> файлыг (системийн crontab) харцгаая:</para>


    <programlisting># /etc/crontab - root's crontab for &os;
#
# &dollar;&os;: src/etc/crontab,v 1.32 2002/11/22 16:13:39 tom Exp &dollar;
# <co id="co-comments">
#
SHELL=/bin/sh
PATH=/etc:/bin:/sbin:/usr/bin:/usr/sbin <co id="co-env">
HOME=/var/log
#
#
#minute	hour	mday	month	wday	who	command <co id="co-field-descr">
#
#
*/5	*	*	*	*	root	/usr/libexec/atrun <co id="co-main">
</programlisting>

    <calloutlist>
      <callout arearefs="co-comments">
	<para>&os;-ийн ихэнх тохиргооны файлуудын адил <literal>#</literal> тэмдэгт 
	тайлбарыг илэрхийлнэ. Тайлбарыг хүсэж байгаа үйлдэл нь юу болох яагаад хийгдэж 
	байгааг сануулах зорилгоор файлд тавьж болдог. Тайлбаруудыг тушаал байгаа мөрд 
	хийж болохгүй бөгөөд ингэсэн тохиолдолд тушаалын хэсэг мэтээр ойлгогдоно; тэдгээр нь 
	шинэ мөрөнд байх ёстой. Хоосон мөрүүдийг тооцохгүй.</para>
      </callout>

      <callout arearefs="co-env">
	<para>Эхлээд орчин тодорхойлогдох шаардлагатай. Тэнцүүгийн (<literal>=</literal>) 
	тэмдэг орчны тохиргоог тодорхойлоход ашиглагддаг бөгөөд энэ жишээн дээр 
	<envar>SHELL</envar>,<envar>PATH</envar>, болон <envar>HOME</envar> 
	тохируулгуудад ашиглагдаж байна. Хэрэв бүрхүүлийн мөрийг орхисон бол  
	<command>cron</command> анхдагч болох <command>sh</command>-ийг ашигладаг. 
	Хэрэв <envar>PATH</envar> хувьсагчийг  орхисон бол ямар ч анхдагч ашиглагдахгүй бөгөөд 
	файлын байрлалууд абсолют байх хэрэгтэй. Хэрэв <envar>HOME</envar> мөрийг 
	орхисон бол <command>cron</command> ажиллуулж байгаа хэрэглэгчийн гэрийн санг 
	ашигладаг.</para>
      </callout>

      <callout arearefs="co-field-descr">
	<para>Энэ мөр нь нийт долоон талбарыг тодорхойлдог. Энд жагсаагдсан утгууд нь 
	<literal>minute</literal>, <literal>hour</literal>,
	<literal>mday</literal>, <literal>month</literal>, 
	<literal>wday</literal>,
	<literal>who</literal>, болон <literal>command</literal> юм. 
	Эдгээрийг нэрээс нь харахад ойлгомжтой. <literal>minute</literal> нь тушаал 
	ажиллах минутаар илэрхийлэгдсэн хугацаа. <literal>hour</literal> нь 
	<literal>minute</literal>-ын адил тохируулга бөгөөд цагаар илэрхийлэгддэг. 
	<literal>mday</literal> нь сарын өдрийг заана. 
	<literal>month</literal> нь <literal>hour</literal> болон 
	<literal>minute</literal>-тай адил бөгөөд сарыг зааж өгнө.
	<literal>wday</literal> тохируулга нь долоо хоногийн 
	өдрийг заана. Эдгээр бүх талбарууд нь тоон утга байх ёстой бөгөөд хорин дөрвөн 
	цагийг дагадаг. <literal>who</literal> талбар нь тусгай бөгөөд зөвхөн 
	<filename>/etc/crontab</filename> файлд байдаг. Энэ талбар нь аль 
	хэрэглэгчийн эрхээр тушаал ажиллахыг заадаг. Хэрэглэгч өөрийн 
	<filename>crontab</filename> файлыг суулгах үед энэ тохируулга байдаггүй.
	Эцэст нь <literal>command</literal> тохируулга жагсаагддаг. Энэ нь 
	сүүлийн талбар бөгөөд ажиллуулах тушаалд зориулагдсан байх ёстой.</para>
      </callout>

      <callout arearefs="co-main">
	<para>Энэ сүүлийн мөр нь дээр дурдсан утгуудыг тодорхойлдог. Энд бид 
	хэд хэдэн <literal>*</literal> тэмдэгтүүд дараалсан <literal>*/5</literal> 
	гэсэн жагсаалт байгааг анзаарах хэрэгтэй. Эдгээр <literal>*</literal> 
	тэмдэгтүүд нь <quote>эхний-эцсийн</quote> гэсэн үг бөгөөд 
	<emphasis>үргэлж</emphasis> гэж ойлгогдож болно. Тэгвэл энэ мөрөөс 
	үзэхэд <command>atrun</command> тушаал нь <username>root</username> 
	эрхээр 5 минут тутам аль өдөр сар байгаагаас үл хамааран ажиллана. 
	<command>atrun</command> тушаалын талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
	&man.atrun.8; гарын авлагаас үзнэ үү.</para>

	<para>Тушаалууд тэдгээрт өгч болох дурын тооны тугуудтай байж болно; гэхдээ 
	олон мөр болон уртассан тушаалууд урагшаа ташуу <quote>\</quote> үргэлжлүүлэх 
	тэмдэгтээр хуваагдсан байх ёстой.</para>
      </callout>
    </calloutlist>

    <para>Энэ нь <filename>crontab</filename> файл болгоны хувьд үндсэн тохиргоо  
	байна, гэхдээ нэг зүйл нь үүнээс өөр байна. Хэрэглэгчийг заадаг зургаа дахь талбар 
	нь зөвхөн системийн <filename>/etc/crontab</filename> файлд байна. 
	Энэ талбарыг хэрэглэгчийн <filename>crontab</filename> файлуудын хувьд 
	орхих хэрэгтэй.</para>


    <sect2 id="configtuning-installcrontab">
      <title>Crontab суулгах нь</title>

      <important>
      <para>Та энд тайлбарласан процедурыг ашиглан системийн crontab-ийг засаж/суулгах 
	шаардлагагүй. Зүгээр л өөрийн дуртай засварлагчийг ашигла: 
	<command>cron</command> хэрэгсэл файл өөрчлөгдсөнийг мэдээд тэр даруй 
	шинэчлэгдсэн хувилбарыг ашиглаж эхэлнэ. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
	<ulink url="&url.books.faq;/admin.html#ROOT-NOT-FOUND-CRON-ERRORS">
	Энэ БХА-ын оруулгаас</ulink> үзнэ үү.</para>
      </important>

      <para>Хэрэглэгчийн бичсэн шинэ <filename>crontab</filename> файлыг суулгахын тулд 
	эхлээд өөрийн дуртай засварлагчийг ашиглаад зөв хэлбэршилттэй файл үүсгээд дараа нь 
	<command>crontab</command> хэрэгслийг ашигла. 
	Хамгийн их ашиглагддаг тушаал бол:</para>

      <screen>&prompt.user; <userinput>crontab crontab-file</userinput></screen>
      
      <para>Энэ жишээн дээрх <filename>crontab-file</filename> нь 
	урд нь үүсгэгдсэн <filename>crontab</filename>-ийн файлын нэр юм.</para>

      <para>Суулгасан <filename>crontab</filename> файлуудыг үзүүлдэг 
	тохируулга бас байдаг: <option>-l</option> тохируулгыг 
	<command>crontab</command> уруу өгч ажиллуулаад гарах үр дүнг 
	хараарай.</para>

      <para>Өөрийн crontab файлыг загвар ашиглалгүйгээр эхнээс нь эхлүүлэхийг хүссэн 
	хэрэглэгчдэд зориулсан <command>crontab -e</command> тохируулга байдаг. 
	Энэ нь сонгосон засварлагчийг хоосон файлтай ажиллуулдаг. Файл хадгалагдсаны 
	дараа автоматаар <command>crontab</command> тушаалаар суулгагддаг.
      </para>
      
      <para>Хэрэв та дараа нь өөрийн хэрэглэгчийн <filename>crontab</filename>-ийг 
	бүр мөсөн устгахыг хүсвэл <command>crontab</command>-ийг <option>-r</option>
	тохируулгатай ашиглаарай.
      </para>

    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-rcd">
    <sect1info>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Том</firstname>
	  <surname>Рөүдс</surname>
	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	  <!-- 16 May 2003 -->
        </author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	  <surname>Ганболд</surname>
	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	  <!-- Nov 2006 -->
        </author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>&os; дээр rc ашиглах нь</title>

    <para>2002 онд &os; системийг эхлүүлэхэд зориулж NetBSD-ийн 
	<filename>rc.d</filename> системийг оруулсан. Хэрэглэгчид 
	<filename>/etc/rc.d</filename> сан доторх файлуудыг 
	анзаарах хэрэгтэй. Эдгээр файлуудын ихэнх нь 
	<option>start</option>, <option>stop</option>,
      	болон <option>restart</option> тохируулгуудаар хянагддаг 
	үндсэн үйлчилгээнүүд байдаг. Жишээ нь &man.sshd.8; нь 
	дараах тушаалаар дахин эхлэж болно:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd restart</userinput></screen>

    <para>Энэ процедур нь бусад үйлчилгээнүүдийн адил юм. Мэдээж 
	үйлчилгээнүүд ихэнхдээ автоматаар &man.rc.conf.5;-д зааснаар ачаалах үед 
	эхэлдэг. Жишээ нь Сүлжээний Хаяг Хөрвүүлэх дэмонг эхлэх үед ажиллуулахаар 
	нээх нь амархан бөгөөд <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
	дараах мөрийг нэмдэг:</para>

    <programlisting>natd_enable="YES"</programlisting>

    <para>Хэрэв <option>natd_enable="NO"</option> мөр аль хэдийн 
	байвал <option>NO</option>-ийг <option>YES</option> 
	болгож өөрчлөөрэй. rc скриптүүд өөр бусад хамааралтай 
	үйлчилгээнүүдийг дараагийн дахин ачаалалтын үеэр доор 
	тайлбарласны дагуу автоматаар ачаалдаг.</para>

    <para><filename>rc.d</filename> систем нь үндсэндээ 
	системийн эхлэх/унтрах үеэр үйлчилгээнүүдийг эхлүүлэх/зогсоох зорилготой 
	бөгөөд стандарт <option>start</option>,
      <option>stop</option> болон <option>restart</option>
	тохируулгууд нь зөвхөн <filename>/etc/rc.conf</filename>-ийн харгалзах 
	хувьсагчууд заагдсан үед өөрийн үйлдлийг гүйцэтгэдэг.
	Жишээ нь дээр дурдсан  <command>sshd restart</command> тушаал 
	нь <filename>/etc/rc.conf</filename>-д  
	<varname>sshd_enable</varname> хувьсагч <option>YES</option> 
	гэсэн тохиолдолд зөвхөн ажиллана. <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
	байгаа тохируулгаас үл хамааран үйлчилгээг <option>start</option>, 
	<option>stop</option> эсвэл <option>restart</option> хийхийн 
	тулд тушаалууд <quote>one</quote> угтвартай байх шаардлагатай.
	Жишээ нь <command>sshd</command>-г <filename>/etc/rc.conf</filename> 
	дахь тохиргооноос үл хамааран дахин эхлүүлэхдээ дараах тушаалыг ашиглана:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd onerestart</userinput></screen>

    <para>Тохирох <filename>rc.d</filename> скриптийг <option>rcvar</option> 
	тохируулгатай ажиллуулж <filename>/etc/rc.conf</filename>-д үйлчилгээ  
	нээгдсэн эсэхийг амархан шалгадаг. Тиймээс администратор 
	<command>sshd</command>-г <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
	нээгдсэн эсэхийг дараах тушаалыг ажиллуулж шалгаж болно:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd rcvar</userinput>
# sshd
$sshd_enable=YES</screen>

    <note>
      <para>Хоёр дахь мөр (<literal># sshd</literal>) нь 
	<username>root</username> консолынх биш <command>sshd</command> 
	тушаалын гаргасан үр дүн юм.</para>
    </note>

    <para>Үйлчилгээг ажиллах байгаа эсэхийг шалгах <option>status</option> 
	тохируулга байдаг. Жишээ нь <command>sshd</command> эхэлсэн эсэхийг 
	шалгахдаа:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd status</userinput>
sshd is running as pid 433.</screen>

    <para>Зарим тохиолдолд үйлчилгээг <option>reload</option> хийх бас боломжтой 
	байдаг. Энэ нь үйлчилгээг өөрийн тохиргооны файлуудыг дахин уншихыг зааж 
	үйлчилгээ уруу дохио шидэхийг оролддог. Ихэнх тохиолдолд энэ нь 
	үйлчилгээ уруу  <literal>SIGHUP</literal> дохио шиднэ гэсэн үг юм. 
	Үйлчилгээ болгонд энэ боломжийн дэмжлэг байдаггүй.</para>

    <para><filename>rc.d</filename> систем нь зөвхөн сүлжээний үйлчилгээнд 
	ашиглагдаад зогсохгүй мөн системийн эхлүүлэлтэд бас ихээхэн хувь нэмэр оруулдаг. 
	Жишээ нь <filename>bgfsck</filename> файлыг авч үзье. Энэ скрипт 
	ажиллахад дараах мэдээллийг хэвлэж гаргана:</para>

    <screen>Starting background file system checks in 60 seconds.</screen>

    <para>Тиймээс энэ файлыг зөвхөн системийг эхлүүлэх үед файлын системийн арын  
	шалгалтыг хийхэд хэрэглэдэг.</para>

    <para>Системийн олон үйлчилгээнүүд зөв ажиллахын тулд бусад үйлчилгээнүүдээс 
	хамаардаг. Жишээ нь NIS болон бусад RPC дээр тулгуурласан үйлчилгээнүүд 
	<command>rpcbind</command> (portmapper) үйлчилгээ ажиллахаас нааш 
	амжилттай ажилладаггүй. Үүнийг шийдэхийн тулд хамаарлуудын тухай болон бусад 
	мета-өгөгдлийн тухай мэдээллийг эхлүүлэх скрипт бүрийн дээд хэсэгт 
	тайлбараар оруулсан байдаг. &man.rcorder.8; програм хамаарлуудыг 
	хангаж системийн үйлчилгээнүүдийг ямар дарааллаар ажиллуулах ёстойг 
	тогтоохын тулд эдгээр тайлбаруудыг уншдаг.</para>

    <para>Дараах үгнүүдийг бүх эхлүүлэх скриптэд оруулах ёстой
	(Эдгээр нь эхлүүлэх скриптийг <quote>идэвхжүүлэх</quote>эд 
	&man.rc.subr.8;-д шаардлагатай байдаг):</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para><literal>PROVIDE</literal>: Энэ файлын хангаж байгаа үйлчилгээнүүдийг заана.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Дараах үгнүүдийг эхлүүлэх скрипт бүрийн эхэнд оруулж болно. 
	Эдгээр нь заавал шаардлагатай биш боловч &man.rcorder.8;-д 
	тус дөхөм болох ашигтай байдаг:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para><literal>REQUIRE</literal>: Энэ үйлчилгээнд шаардлагатай үйлчилгээнүүдийг жагсаана.
	Энэ файл заагдсан үйлчилгээнүүдийн <emphasis>дараа</emphasis> ажиллана.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para><literal>BEFORE</literal>: Энэ үйлчилгээнээс хамааралтай үйлчилгээнүүдийг жагсаана.
	Энэ файл заагдсан үйлчилгээнүүдийн <emphasis>өмнө</emphasis> ажиллана.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Эдгээр түлхүүр үгнүүдийг эхлүүлэх скрипт болгонд болгоомжтойгоор 
	тохируулж өгснөөр бусад зарим &unix; үйлдлийн системүүд шиг 
	<quote>ажиллах түвшингүүдтэй (runlevels)</quote> зууралдалгүйгээр скриптүүдийн 
	эхлэх дарааллыг маш сайн хянах боломжийг администраторт бий болгох юм.</para>

    <para><filename>rc.d</filename> системийн талаар нэмэлт мэдээллийг &man.rc.8;
      болон &man.rc.subr.8; гарын авлагын хуудаснуудаас олж болно. Хэрэв та өөрийн 
	rc.d скриптүүд бичих эсвэл байгаагаа сайжруулахыг сонирхож байгаа бол танд бас  
	<ulink url="&url.articles.rc-scripting">энэ нийтлэл</ulink> хэрэгтэй байж 
	болох юм.</para>
  </sect1>

  <sect1 id="config-network-setup">
    <sect1info>
      <authorgroup>
        <author>
	 <firstname>Марк</firstname>
	 <surname>Фонвил</surname>
	 <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	 <!-- 6 October 2002 -->
        </author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	  <surname>Ганболд</surname>
	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	  <!-- Nov 2006 -->
        </author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>Сүлжээний интерфэйс картууд суулгах нь</title>

    <indexterm>
      <primary>сүлжээний картууд</primary>
      <secondary>тохиргоо</secondary>
    </indexterm>

    <para>Өнөөдөр бид сүлжээний холболтгүй компьютерийн талаар бодох ч аргагүй болсон
	билээ. Сүлжээний картыг нэмж тохируулах нь &os;-ийн дурын администраторын 
	ердийн ажил болдог.</para>

    <sect2>
      <title>Тохирох драйверийг олох нь</title>

      <indexterm>
      <primary>сүлжээний картууд</primary>
	<secondary>драйвер</secondary>
      </indexterm>

      <para>Эхлэхээсээ өмнө та өөрт байгаа картынхаа загвар, түүнд ашигласан бичил схем 
	болон PCI эсвэл ISA картын аль нь эсэхийг мэдэх шаардлагатай.
	&os; өргөн төрлийн PCI болон ISA картуудыг дэмждэг. Таны карт таны ашиглах хувилбар 
	дээр дэмжигдсэн эсэхийг Тоног Төхөөрөмжийн Нийцтэй Байдлын Жагсаалтаас шалгаарай.</para>

      <para>Таны карт дэмжигдсэнийг мэдсэний дараа та өөрийн картанд тохирох драйвераа 
	тодорхойлох хэрэгтэй.  <filename>/usr/src/sys/conf/NOTES</filename> болон 
	<filename>/usr/src/sys/<replaceable>arch</replaceable>/conf/NOTES</filename> 
	нь  сүлжээний интерфэйс драйверуудын жагсаалтыг дэмжигдсэн бичил схем/картуудын тухай 
	зарим мэдээллийн хамтаар танд өгөх болно. Хэрэв та аль драйвер нь зөв эсэхэд эргэлзэж 
	байгаа бол драйверийн гарын авлагын хуудсыг уншаарай. Гарын авлагын хуудас нь 
	дэмжигдсэн тоног төхөөрөмж болон бүр учирч болзошгүй асуудлуудын тухай дэлгэрэнгүй 
	мэдээллийг өгдөг.</para>

      <para>Хэрэв та ердийн карттай бол ихэнхдээ драйверийг хичээнгүйлэн хайх шаардлагагүй юм.
	Ердийн сүлжээний картуудад зориулсан драйверууд нь <filename>GENERIC</filename> 
	цөмд байдаг, тэгэхээр таны карт ачаалах явцад иймэрхүү харагдах ёстой:</para>

<screen>dc0: &lt;82c169 PNIC 10/100BaseTX&gt; port 0xa000-0xa0ff mem 0xd3800000-0xd38
000ff irq 15 at device 11.0 on pci0
dc0: Ethernet address: 00:a0:cc:da:da:da
miibus0: &lt;MII bus&gt; on dc0
ukphy0: &lt;Generic IEEE 802.3u media interface&gt; on miibus0
ukphy0:  10baseT, 10baseT-FDX, 100baseTX, 100baseTX-FDX, auto
dc1: &lt;82c169 PNIC 10/100BaseTX&gt; port 0x9800-0x98ff mem 0xd3000000-0xd30
000ff irq 11 at device 12.0 on pci0
dc1: Ethernet address: 00:a0:cc:da:da:db
miibus1: &lt;MII bus&gt; on dc1
ukphy1: &lt;Generic IEEE 802.3u media interface&gt; on miibus1
ukphy1:  10baseT, 10baseT-FDX, 100baseTX, 100baseTX-FDX, auto</screen>

      <para>Энэ жишээн дээр систем дээр байгаа хоёр карт &man.dc.4; драйверийг ашиглаж 
	байгааг бид харж байна.</para>

      <para>Хэрэв таны NIC-д (Network Interface Card буюу Сүлжээний Интерфэйс Карт) 
	зориулсан драйвер <filename>GENERIC</filename>-д байхгүй бол та өөрийн NIC-г 
	ашиглахын тулд тохирох драйверийг ачаалах хэрэгтэй. Ингэхийн тулд хоёр аргын аль нэгийг  
	ашиглана:</para>

      <itemizedlist>
        <listitem>
	  <para>Хамгийн амархан арга нь ердөө л өөрийн сүлжээний картанд зориулсан цөмийн модулийг 
	&man.kldload.8; ашиглан эсвэл тохирох мөрийг <filename>/boot/loader.conf</filename>-д
	нэмж ачаалах үед автоматаар ачаалах юм. Бүх NIC драйверууд модуль хэлбэрээр байдаггүй; 
	модулиуд нь байдаггүй төхөөрөмжүүдийн дурдаж болох жишээнүүд гэвэл ISA картууд юм.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Өөр нэг арга нь та өөрийн картын дэмжлэгийг цөмд оруулан статикаар 
	хөрвүүлж болох юм. Өөрийн цөмийн тохиргооны файлд юу нэмэх ёстойг мэдэхийн тулд  
	<filename>/usr/src/sys/conf/NOTES</filename>,
	    <filename>/usr/src/sys/<replaceable>arch</replaceable>/conf/NOTES</filename> 
	болон драйверийн гарын авлагын хуудсыг шалгаарай. Цөмийг дахин хөрвүүлэх талаар 
	дэлгэрэнгүй мэдээллийг <xref linkend="kernelconfig">-с үзнэ үү. 
	Хэрэв таны картыг таны цөм (<filename>GENERIC</filename>) ачаалах явцад илрүүлсэн бол 
	та шинэ цөм бүтээх шаардлагагүй.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <sect3 id="config-network-ndis">
	<title>&windows;-ийн NDIS драйверуудыг ашиглах нь</title>

	<indexterm><primary>NDIS</primary></indexterm>
	<indexterm><primary>NDISulator</primary></indexterm>
	<indexterm><primary>&windows; драйверууд</primary></indexterm>
	<indexterm><primary>Microsoft Windows</primary></indexterm>
	<indexterm><primary>Microsoft Windows</primary>
	    <secondary>төхөөрөмжийн драйверууд</secondary></indexterm>
	<indexterm><primary>KLD (kernel loadable
	  object буюу цөмийн ачаалж болох обьект)</primary></indexterm>
<!-- We should probably omit the expanded name, and add a <see> entry
for it.  Whatever is done must also be done to the same indexterm in
linuxemu/chapter.sgml -->

	<para>Харамсалтай нь өөрийн драйверуудад зориулсан схемүүдийг нээлттэй 
	эхийн хүрээнийхэнд өгдөггүй, тийм мэдээллийг худалдааны нууц гэж үздэг 
	олон үйлдвэрлэгчид байсаар байна. Ингэснээр &os; болон өөр үйлдлийн системүүдийн 
	хөгжүүлэгчдэд хоёр сонголт үлдсэн: буцаах инженерчлэлийн хүнд хэцүү, урт хугацааны 
	процессийг туулж драйверуудыг хөгжүүлэх эсвэл &microsoft.windows; тавцангуудад 
	байдаг хоёртын хэлбэрийн драйверуудыг ашиглах арга замууд юм. &os;-тэй 
	холбогдсон зэрэг ихэнх хөгжүүлэгчид сүүлийн хандлагыг авч ашигладаг.</para>

	<para>Билл Полын (wpaul) оруулсан хувь нэмрийн ачаар &os;&nbsp;5.3-RELEASE-с 
	эхлээд Сүлжээний Драйверийн Интерфэйсийн Тодорхойлолтын (NDIS)  
	<quote>эх (native)</quote> дэмжлэг ордог болсон. 
	&os; NDISulator (өөрөөр Чөтгөр Төсөл) &windows; хоёртын драйверийг 
	аваад ерөнхийдөө түүнийг &windows; дээр ажиллаж байгаа мэтээр хуурдаг. 
	&man.ndis.4; драйвер нь &windows; хоёртын файл ашиглаж байгаа учраас 
	энэ нь зөвхөн &i386; болон amd64 системүүд дээр хэрэглэгдэх боломжтой.</para>

	<note>
	  <para>&man.ndis.4; драйвер голчлон PCI, CardBus болон PCMCIA 
	төхөөрөмжүүдийг дэмжихээр хийгдсэн бөгөөд одоогоор USB төхөөрөмжүүдийн дэмжлэг 
	хийгдээгүй.</para>
	</note>

	<para>NDISulator ашиглахын тулд танд 3 зүйл хэрэгтэй:</para>

	<orderedlist>
	 <listitem>
	  <para>Цөмийн эхүүд</para>
	 </listitem>
	 <listitem>
	  <para>&windowsxp; драйверийн хоёртын файл
	    (<filename>.SYS</filename> өргөтгөл)</para>
	 </listitem>
	 <listitem>
	  <para>&windowsxp; драйверийн тохиргооны файл
	    (<filename>.INF</filename> өргөтгөл)</para>
	 </listitem>
	</orderedlist>

	<para>Та өөрийн картад зориулсан файлуудыг олоорой. Ерөнхийдөө 
	тэдгээрийг хавсаргасан CD-үүд эсвэл үйлдвэрлэгчүүдийн вэб хуудаснаас 
	олж болно. Дараах жишээнүүдэд бид <filename>W32DRIVER.SYS</filename> 
	болон <filename>W32DRIVER.INF</filename> файлуудыг ашиглах 
	болно.</para>

	<note>
	  <para>Та &windows;/i386 драйверийг &os;/amd64 дээр ашиглаж 
	чадахгүй, зөв ажиллуулахын тулд &windows;/amd64 драйвер заавал олох 
	шаардлагатай.</para>
	</note>

	<para>Дараагийн алхамд драйверийн хоёртын файлыг цөмийн ачаалж болох 
	модуль болгон хөрвүүлнэ. Үүнийг хийхийн тулд <username>root</username> 
	эрхээр &man.ndisgen.8;-г хэрэглэнэ:</para>

	<screen>&prompt.root; <userinput>ndisgen <replaceable>/path/to/W32DRIVER.INF</replaceable> <replaceable>/path/to/W32DRIVER.SYS</replaceable></userinput></screen>

	<para>&man.ndisgen.8; хэрэгсэл нь интерактив бөгөөд шаардлагатай 
	нэмэлт мэдээллийг асуудаг; энэ нь одоо байгаа санд цөмийн модуль үүсгэх 
	бөгөөд дараах маягаар ачаалж болно:</para>

	<screen>&prompt.root; <userinput>kldload <replaceable>./W32DRIVER.ko</replaceable></userinput></screen>

	<para>Үүсгэгдсэн цөмийн модулиас гадна та <filename>ndis.ko</filename> болон 
	  <filename>if_ndis.ko</filename> модулиудыг ачаалах хэрэгтэй. Энэ нь 
	таныг &man.ndis.4;-ээс хамаарсан дурын модулийг ачаалах үед автоматаар 
	хийгдэх ёстой. Хэрэв та тэдгээрийг гараар ачаалахыг хүсвэл дараах тушаалыг 
	ашиглаарай:</para>

	<screen>&prompt.root; <userinput>kldload ndis</userinput>
&prompt.root; <userinput>kldload if_ndis</userinput></screen>

	<para>Эхний тушаал нь NDIS минипорт драйвер дугтуйлагчийг ачаалах бөгөөд 
	хоёр дахь нь яг сүлжээний интерфэйсийг ачаална.</para>

	<para>Одоо &man.dmesg.8;-ийг шалгаж ачаалахад алдаа байгаа эсэхийг 
	 үзэх хэрэгтэй. Бүгд сайн болж өнгөрсөн бол та дараах үр дүнг харах ёстой:</para>

	<screen>ndis0: &lt;Wireless-G PCI Adapter&gt; mem 0xf4100000-0xf4101fff irq 3 at device 8.0 on pci1
ndis0: NDIS API version: 5.0
ndis0: Ethernet address: 0a:b1:2c:d3:4e:f5
ndis0: 11b rates: 1Mbps 2Mbps 5.5Mbps 11Mbps
ndis0: 11g rates: 6Mbps 9Mbps 12Mbps 18Mbps 36Mbps 48Mbps 54Mbps</screen>

	<para>Эндээс эхлээд та <devicename>ndis0</devicename> төхөөрөмжид
	өөр бусад сүлжээний интерфэйсийн (өөрөөр хэлбэл <devicename>dc0</devicename>) 
	нэгэн адилаар хандах боломжтой болох юм.</para>

	<para>Та бусад модулиудтай адилаар NDIS модулиудыг ачаалах явцад ачаалахаар 
	системийг тохируулж болно. Эхлээд үүсгэгдсэн модуль <filename>W32DRIVER.ko</filename>-г
	<filename class="directory">/boot/modules</filename> уруу хуулах хэрэгтэй.
	Тэгээд дараах мөрийг <filename>/boot/loader.conf</filename>-д нэмнэ:</para>

	<programlisting>W32DRIVER_load="YES"</programlisting>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Сүлжээний карт тохируулах нь</title>

      <indexterm>
	<primary>сүлжээний картууд</primary>
	<secondary>тохиргоо</secondary>
      </indexterm>

      <para>Сүлжээний картанд зориулсан зөв драйвер ачаалагдсаны дараа 
	картыг тохируулах шаардлагатай. Бусад олон зүйлсийн адил сүлжээний 
	карт нь <application>sysinstall</application> програмаар 
	суулгах явцад тохируулагдаж болно.</para>

      <para>Таны системийн сүлжээний интерфэйсүүдэд зориулсан тохиргоог 
	харуулахын тулд дараах тушаалыг ажиллуулна:</para>

<screen>&prompt.user; <userinput>ifconfig</userinput>
dc0: flags=8843&lt;UP,BROADCAST,RUNNING,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
        inet 192.168.1.3 netmask 0xffffff00 broadcast 192.168.1.255
        ether 00:a0:cc:da:da:da
        media: Ethernet autoselect (100baseTX &lt;full-duplex&gt;)
        status: active
dc1: flags=8843&lt;UP,BROADCAST,RUNNING,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
        inet 10.0.0.1 netmask 0xffffff00 broadcast 10.0.0.255
        ether 00:a0:cc:da:da:db
        media: Ethernet 10baseT/UTP
        status: no carrier
lp0: flags=8810&lt;POINTOPOINT,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
lo0: flags=8049&lt;UP,LOOPBACK,RUNNING,MULTICAST&gt; mtu 16384
        inet 127.0.0.1 netmask 0xff000000
tun0: flags=8010&lt;POINTOPOINT,MULTICAST&gt; mtu 1500</screen>

      <note>
	<para>&os;-ийн хуучин хувилбарууд <option>-a</option> тохируулгыг 
	&man.ifconfig.8;-ийн араас залгахыг шаардаж болох бөгөөд 
	&man.ifconfig.8;-ийн зөв синтаксын дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар гарын 
	авлагын хуудсанд хандана уу. Энэ жишээн дээр IPv6-тай (<literal>inet6</literal> гэх мэт.) 
	холбоотой оруулгууд орхигдсон болохыг анхаарна уу.</para>
      </note>

      <para>Энэ жишээн дээр дараах төхөөрөмжүүдийг харуулсан:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para><devicename>dc0</devicename>: Эхний  Ethernet интерфэйс</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><devicename>dc1</devicename>: Хоёрдугаар  Ethernet интерфэйс</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><devicename>lp0</devicename>: Параллел порт интерфэйс</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><devicename>lo0</devicename>: Буцаж эргэх төхөөрөмж</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><devicename>tun0</devicename>: Туннель төхөөрөмж нь 
	<application>ppp</application>-д ашиглагдана.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>&os; нь драйверийн нэр дээр цөмийн ачаалах явцад картууд ямар дарааллаар илрүүлэгдсэн 
	тэр дарааллын тоог нэмж сүлжээний картыг нэрлэдэг. Жишээ нь <devicename>sis2</devicename>
	нь систем дээрх &man.sis.4; драйвер ашиглаж байгаа 3 дахь сүлжээний карт байж болох юм.</para>

      <para>Энэ жишээн дээр <devicename>dc0</devicename> төхөөрөмж босон ажиллаж байна.
	Түлхүүр индикаторууд нь:</para>

      <orderedlist>
	<listitem>
	  <para><literal>UP</literal> нь картын тохиргоо хийгдэж бэлэн болсныг илэрхийлнэ.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Карт нь Интернэт (<literal>inet</literal>) хаягтай 
	(энэ тохиолдолд <hostid role="ipaddr">192.168.1.3</hostid>).</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Энэ нь зөв дэд сүлжээний багтай (<literal>netmask</literal>;
	    <hostid role="netmask">0xffffff00</hostid> нь 
	    <hostid role="netmask">255.255.255.0</hostid> адил).</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Энэ нь зөв нийтэд цацах хаягтай (энэ тохиолдолд 
	<hostid role="ipaddr">192.168.1.255</hostid>).</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Картны MAC (<literal>ether</literal>) хаяг нь 
	<hostid role="mac">00:a0:cc:da:da:da</hostid> байна.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Физик зөөгчийн сонголт нь автомат сонголтын 
	горим дээр байна (<literal>media: Ethernet autoselect (100baseTX
	    &lt;full-duplex&gt;)</literal>).
	<devicename>dc1</devicename> нь <literal>10baseT/UTP</literal> 
	зөөгчтэй ажиллахаар тохируулагдсан байгааг бид харж болно. Байж болох 
	зөөгчийн төрлүүдийн тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар өөрийнх нь гарын авлагын 
	хуудсанд хандаж үзнэ үү.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Холболтын (<literal>status</literal>) төлөв нь 
	<literal>active</literal> буюу идэвхтэй байна, өөрөөр хэлбэл 
	дамжуулагч илэрсэн байна. <devicename>dc1</devicename>-ийн 
	хувьд бид <literal>status: no carrier</literal> буюу дамжуулагч
	байхгүйг харж болно. Энэ нь Ethernet кабель картанд залгагдаагүй байх үед 
	хэвийн байна.</para>
	</listitem>
      </orderedlist>

      <para>Хэрэв &man.ifconfig.8;-ийн үр дүн дараах маягтай төстэй байвал:</para>

<screen>dc0: flags=8843&lt;BROADCAST,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
	        ether 00:a0:cc:da:da:da</screen>

      <para>Энэ нь карт тохируулагдаагүйг илэрхийлнэ.</para>

      <para>Картаа тохируулахын тулд танд <username>root</username> зөвшөөрлүүд 
	хэрэгтэй. Сүлжээний картын тохируулгууд тушаалын мөрөөс &man.ifconfig.8;-р
	хийгдэх боломжтой, гэхдээ та системийг дахин ачаалсан болгоныхоо дараа үүнийг хийх хэрэгтэй болно.
	<filename>/etc/rc.conf</filename> файл нь сүлжээний картын тохиргоог нэмэх 
	газар юм.</para>

      <para><filename>/etc/rc.conf</filename>-ийг өөрийн дуртай засварлагч дээр 
	нээгээрэй. Систем дээрх сүлжээний карт бүрийн хувьд мөр нэмэх хэрэгтэй, манай 
	жишээн дээр бид эдгээр мөрүүдийг нэмсэн:</para>

<programlisting>ifconfig_dc0="inet 192.168.1.3 netmask 255.255.255.0"
ifconfig_dc1="inet 10.0.0.1 netmask 255.255.255.0 media 10baseT/UTP"</programlisting>

      <para>Та <devicename>dc0</devicename>,
	<devicename>dc1</devicename> болон бусдуудыг өөрийн картуудад зориулсан  
	төхөөрөмжөөр өөрчлөх болон хаягуудыг зөвөөр солих хэрэгтэй. Зөвшөөрөгдсөн тохируулгуудын 
	талаар дэлгэрэнгүйг картын драйвер болон &man.ifconfig.8;-ийн гарын авлагын хуудаснуудаас, 
	бас &man.rc.conf.5; гарын авлагын хуудаснаас <filename>/etc/rc.conf</filename>-ийн 
	синтаксын тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг унших хэрэгтэй.</para>

      <para>Хэрэв та суулгах явцад сүлжээг тохируулсан бол сүлжээний карт(ууд)ын талаар зарим 
	мөрүүд аль хэдийн байж болох юм. Мөрүүд нэмэхээсээ өмнө <filename>/etc/rc.conf</filename>-ийг 
	дахин шалгаарай.</para>

      <para>Мөн та LAN дахь төрөл бүрийн машинуудын нэрүүд болон IP хаягууд  
	<filename>/etc/hosts</filename> файлд  байхгүй бол тэдгээрийг нэмж засварлах 
	шаардлагатай. Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.hosts.5; болон 
	<filename>/usr/share/examples/etc/hosts</filename> файлд хандана уу.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Тест хийх болон алдааг олж засварлах нь</title>

      <para><filename>/etc/rc.conf</filename>-д хэрэгцээтэй өөрчлөлтүүдийг 
	хийснийхээ дараа та системээ дахин ачаалах шаардлагатай. Ингэснээр 
	интерфэйс(үүд)эд хийгдэх өөрчлөлт(үүд)ийг зөвшөөрөх бөгөөд ямар нэг тохиргооны
	алдаагүйгээр систем ачаалж байгаа эсэхийг шалгадаг.</para>

      <para>Систем дахин ачаалагдсаны дараа та сүлжээний интерфэйсүүдээ тест 
	хийх хэрэгтэй.</para>

      <sect3>
	<title>Ethernet карт тест хийх нь</title>

	<indexterm>
	  <primary>сүлжээний картууд</primary>
	  <secondary>тест хийх нь</secondary>
	</indexterm>

	<para>Ethernet карт зөв тохируулагдсаныг шалгахдаа та 2 зүйлийг оролдох 
	хэрэгтэй. Эхлээд интерфэйс уруу өөр уруу нь ping хийгээд дараа нь LAN дахь өөр 
	машин уруу ping хийх хэрэгтэй.</para>

	<para>Эхлээд локал интерфэйсийг тест хийнэ:</para>

<screen>&prompt.user; <userinput>ping -c5 192.168.1.3</userinput>
PING 192.168.1.3 (192.168.1.3): 56 data bytes
64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=0 ttl=64 time=0.082 ms
64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=1 ttl=64 time=0.074 ms
64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=2 ttl=64 time=0.076 ms
64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=3 ttl=64 time=0.108 ms
64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=4 ttl=64 time=0.076 ms

--- 192.168.1.3 ping statistics ---
5 packets transmitted, 5 packets received, 0% packet loss
round-trip min/avg/max/stddev = 0.074/0.083/0.108/0.013 ms</screen>

	<para>Одоо бид LAN дахь өөр машин уруу ping хийх хэрэгтэй:</para>

<screen>&prompt.user; <userinput>ping -c5 192.168.1.2</userinput>
PING 192.168.1.2 (192.168.1.2): 56 data bytes
64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=0 ttl=64 time=0.726 ms
64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=1 ttl=64 time=0.766 ms
64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=2 ttl=64 time=0.700 ms
64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=3 ttl=64 time=0.747 ms
64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=4 ttl=64 time=0.704 ms

--- 192.168.1.2 ping statistics ---
5 packets transmitted, 5 packets received, 0% packet loss
round-trip min/avg/max/stddev = 0.700/0.729/0.766/0.025 ms</screen>

	<para>Хэрэв та 
	<filename>/etc/hosts</filename> файлыг тохируулсан бол 
	<hostid role="ipaddr">192.168.1.2</hostid>-ийн оронд 
	машины нэрийг бас ашиглаж болох болох юм.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Алдааг олж засварлах нь</title>

      <indexterm>
	<primary>сүлжээний картууд</primary>
	<secondary>алдааг олж засварлах нь</secondary>
      </indexterm>

      <para>Тоног төхөөрөмж болон програм хангамжийн тохиргоонуудын алдааг олж 
	засварлах нь үргэлж зовлон байдаг бөгөөд зовлонг энгийн зүйлүүдийг эхлээд шалгаснаар 
	багасгах боломжтой. Таны сүлжээний кабель холбогдсон уу? Сүлжээний үйлчилгээнүүдээ 
	зөв тохируулсан уу? Галт ханаа зөв тохируулсан уу? Таны хэрэглэж байгаа картыг 
	&os; дэмждэг үү? Алдааны тайланг явуулахаасаа өмнө тоног төхөөрөмжийн 
	тэмдэглэлийг заавал шалгах хэрэгтэй. Өөрийн &os;-ийн хувилбарыг хамгийн сүүлийн STABLE 
	хувилбар уруу шинэчлээрэй. Захидлын жагсаалтын архивууд шалгах буюу эсвэл Интернетээс 
	хайгаарай.</para>

      <para>Хэрэв карт ажилласан мөртлөө ажиллагаа муу бол &man.tuning.7; гарын авлагын хуудсыг 
	унших нь зүйтэй юм. Мөн буруу сүлжээний тохиргоонууд удаан холболтын шалтгаан болдог учир 
	та сүлжээний тохиргоог бас шалгаж болох юм.</para>

      <para>Зарим хэрэглэгчид ганц хоёр <errorname>device
	timeout</errorname> мэдээлэлтэй тулгарч болох бөгөөд энэ нь зарим картуудын 
	хувьд хэвийн юм. Хэрэв энэ нь үргэлжлээд  эсвэл шаналгаатай болоод эхэлбэл  
	уг төхөөрөмж өөр бусад төхөөрөмжтэй зөрчилдөж байгаа эсэхийг та магадгүй 
	шалгахыг хүсэх байх. Кабелийн холболтуудыг дахин шалгаарай. Магадгүй танд 
	өөр нэг карт хэрэгтэй байж болох юм.</para>

      <para>Хэрэглэгчид зарим үед цөөн <errorname>watchdog timeout</errorname> 
	гэсэн алдаанууд хардаг. Ийм үед эхлээд хийх юм нь сүлжээний кабелийг шалгана.
	Олон картууд Bus Mastering дэмждэг PCI оролтыг шаарддаг. Зарим нэг эх хавтангуудад
	үүнийг зөвхөн нэг PCI оролт зөвшөөрдөг (ихэнхдээ 0-р оролт). Энэ нь асуудал 
	байж болох эсэхийг сүлжээний карт болон эх хавтангийн баримтаас шалгаарай.</para>

      <para>Систем пакетийг зорьсон газар нь чиглүүлж чадахгүй тохиолдолд 
	<errorname>No route to host</errorname> мэдээллүүд гардаг.
	Энэ нь анхдагч чиглүүлэлт заагаагүй тохиолдолд эсвэл кабель салгагдсан бол 
	гардаг. <command>netstat -rn</command> тушаалын үр дүнг 
	үзээд таны хүрэхийг оролдож байгаа тэр хост уруу чинь зөв чиглүүлэлт байгаа 
	эсэхийг шалгаарай. Хэрэв байхгүй бол 
	<xref linkend="advanced-networking">-г уншаарай.</para>

      <para><errorname>ping: sendto: Permission denied</errorname>
	алдааны мэдээллүүд нь буруу тохируулсан галт ханаас ихэвчлэн болдог. 
	Хэрэв <command>ipfw</command> нь цөмд идэвхжсэн бөгөөд 
	ямар ч дүрэм тодорхойлогдоогүй бол анхдагч бодлого нь бүх трафикийг бүр 
	ping хүсэлтийг хүртэл татгалзан хаадаг! Дэлгэрэнгүйг <xref
	linkend="firewalls">-с уншина уу.</para>

      <para>Заримдаа картын ажиллагаа муу эсвэл дунджаас доогуур байдаг.
	Эдгээр тохиолдолд зөөгч сонголтын горимыг 
	<literal>autoselect</literal> горимоос зөв зөөгчийн сонголт 
	уруу болгож тааруулах нь шилдэг арга юм. Энэ нь ихэнх тоног төхөөрөмжийн 
	хувьд ихэвчлэн ажиллах боловч хүн болгоны хувьд байгаа ийм асуудлыг шийдэхгүй ч 
	байж болох юм. Дахин хэлэхэд бүх сүлжээний тохиргоонуудыг шалгаж 
	&man.tuning.7; гарын авлагын хуудсыг уншаарай.</para>

      </sect3>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-virtual-hosts">
    <title>Виртуал Хостууд</title>

    <indexterm><primary>виртуал хостууд</primary></indexterm>
    <indexterm><primary>өөр IP хаягууд (alias)</primary></indexterm>

    <para>&os;-ийн хамгийн түгээмэл хэрэглээ бол нэг сервер сүлжээн дээр олон сервер мэтээр 
	ажиллах виртуал сайт хост хийх боломж юм. Үүнийг нэг интерфэйс дээр олон сүлжээний хаягууд 
	тавьж хийдэг.</para>

    <para>Өгөгдсөн сүлжээний интерфэйс нь нэг <quote>жинхэнэ</quote> хаягтай бөгөөд 
	дурын тооны <quote>өөр(alias)</quote> хаягуудтай байж болох юм. 
	Эдгээр өөр хаягуудыг ихэнхдээ <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
	тохирох хаягийн оруулгуудыг оруулан нэмж өгдөг.</para>

    <para><devicename>fxp0</devicename> интерфэйсд зориулсан өөр хаягийн оруулга нь иймэрхүү байна:</para>

<programlisting>ifconfig_fxp0_alias0="inet xxx.xxx.xxx.xxx netmask xxx.xxx.xxx.xxx"</programlisting>

    <para>Өөр хаягийн оруулгууд нь <literal>alias0</literal> гэж эхлэх ёстой бөгөөд дээш өгсөх дарааллаар 
	явдаг (жишээ нь <literal>_alias1</literal>, <literal>_alias2</literal>, гэх мэт).
	Тохиргооны үйл явц эхний байхгүй дугаар дээр хүрч зогсдог.
    </para>

    <para>Өөр хаягийн сүлжээний багуудыг тооцоолох нь чухал байдаг, гэхдээ азаар энэ нь 
	маш амархан. Өгөгдсөн интерфэйсийн хувьд сүлжээний багийг зөвөөр үзүүлдэг нэг хаяг 
	байх ёстой. Энэ сүлжээн дэх өөр бусад хаягууд бүгд <literal>1</literal>-ээс 
	(энэ нь <hostid role="netmask">255.255.255.255</hostid> гэх буюу эсвэл  
	<hostid role="netmask">0xffffffff</hostid> гэж илэрхийлэгддэг)
	тогтсон сүлжээний багтай байх ёстой.
      </para>

    <para>Жишээ нь <devicename>fxp0</devicename> интерфэйс  нь 
	<hostid role="ipaddr">10.1.1.0</hostid>
      	сүлжээнд <hostid role="netmask">255.255.255.0</hostid> болон 
      	<hostid role="ipaddr">202.0.75.16</hostid> сүлжээнд <hostid role="netmask">255.255.255.240</hostid>
	багуудыг ашиглаж хоёр сүлжээнд холбогдсон гэж бодъё. 
	Бид системийг <hostid role="ipaddr">10.1.1.1</hostid>-ээс 
      	<hostid role="ipaddr">10.1.1.5</hostid> хүртэл болон 
	<hostid role="ipaddr">202.0.75.17</hostid>-ээс эхлээд 
	<hostid role="ipaddr">202.0.75.20</hostid> хүртэлх хаягууд дээр 
	байлгахыг хүсэж байна. Дээр тэмдэглэсний дагуу өгөгдсөн сүлжээний хүрээн дэх  
	зөвхөн эхний хаяг (энэ тохиолдолд <hostid role="ipaddr">10.0.1.1</hostid> болон 
	<hostid role="ipaddr">202.0.75.17</hostid>) жинхэнэ сүлжээний багтай байх 
	ёстой; бусад үлдсэн бүгд   (<hostid role="ipaddr">10.1.1.2</hostid>-ээс 
      	<hostid role="ipaddr">10.1.1.5</hostid> хүртэл болон 
	<hostid role="ipaddr">202.0.75.18</hostid>-ээс эхлээд 
	<hostid role="ipaddr">202.0.75.20</hostid> хүртэл) 
	<hostid role="netmask">255.255.255.255</hostid> сүлжээний багтай байхаар 
	тохируулагдах хэрэгтэй.</para>

    <para>Дараах <filename>/etc/rc.conf</filename> оруулгууд нь энэ зорилгоор адаптерийг зөв 
	тохируулж байна:</para>

    <programlisting>ifconfig_fxp0="inet 10.1.1.1 netmask 255.255.255.0"
ifconfig_fxp0_alias0="inet 10.1.1.2 netmask 255.255.255.255"
ifconfig_fxp0_alias1="inet 10.1.1.3 netmask 255.255.255.255"
ifconfig_fxp0_alias2="inet 10.1.1.4 netmask 255.255.255.255"
ifconfig_fxp0_alias3="inet 10.1.1.5 netmask 255.255.255.255"
ifconfig_fxp0_alias4="inet 202.0.75.17 netmask 255.255.255.240"
ifconfig_fxp0_alias5="inet 202.0.75.18 netmask 255.255.255.255"
ifconfig_fxp0_alias6="inet 202.0.75.19 netmask 255.255.255.255"
ifconfig_fxp0_alias7="inet 202.0.75.20 netmask 255.255.255.255"</programlisting>

  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-configfiles">
    <title>Тохиргооны Файлууд</title>

    <sect2>
      <title><filename>/etc</filename>-н бүтэц</title>
      <para>Тохиргооны мэдээллийг хадгалдаг хэд хэдэн сангууд байдаг.
	Эдгээр нь:</para>

      <informaltable frame="none" pgwide="1">
	<tgroup cols="2">
	  <colspec colwidth="1*">
	  <colspec colwidth="2*">

	  <tbody>
	    <row>
	      <entry><filename>/etc</filename></entry>
	      <entry>Системийн ерөнхий тохиргооны мэдээлэл; энд байгаа өгөгдөл нь системийн хувьд өөр өөр.</entry>
	    </row>
	    <row>
	      <entry><filename>/etc/defaults</filename></entry>
	      <entry>Системийн тохиргооны файлуудын анхдагч хувилбарууд.</entry>
	    </row>
	    <row>
	      <entry><filename>/etc/mail</filename></entry>
	      <entry>&man.sendmail.8;-ийн нэмэлт тохиргоо, бусад MTA тохиргооны файлууд.
	      </entry>
	    </row>
	    <row>
	      <entry><filename>/etc/ppp</filename></entry>
	      <entry>Хэрэглэгч- болон цөмийн-ppp програмуудад зориулсан тохиргоо.
	      </entry>
	    </row>
	    <row>
	      <entry><filename>/etc/namedb</filename></entry>
	      <entry>&man.named.8; өгөгдөлд зориулсан анхдагч байрлал. Ихэнхдээ 
		<filename>named.conf</filename> болон бүсийн файлууд энд 
		хадгалагддаг.</entry>
	    </row>
	    <row>
	      <entry><filename>/usr/local/etc</filename></entry>
	      <entry>Суулгагдсан програмуудад зориулсан тохиргооны файлууд.
		Програм болгоны дэд сангуудыг агуулж болно.</entry>
	    </row>
	    <row>
	      <entry><filename>/usr/local/etc/rc.d</filename></entry>
	      <entry>Суулгагдсан програмуудад зориулсан эхлүүлэх/зогсоох скриптүүд.</entry>
	    </row>
	    <row>
	      <entry><filename>/var/db</filename></entry>
	      <entry>Багцын өгөгдлийн бааз, байршил олох өгөгдлийн бааз, гэх зэрэг 
		систем болгоны хувьд автоматаар үүсгэгдсэн өгөгдлийн баазын файлууд.</entry>
	    </row>
	  </tbody>
	</tgroup>
      </informaltable>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Хостын нэрс</title>

      <indexterm><primary>хостын нэр</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>DNS</primary></indexterm>

      <sect3>
	<title><filename>/etc/resolv.conf</filename></title>

	<indexterm>
	  <primary><filename>resolv.conf</filename></primary>
	</indexterm>

	<para><filename>/etc/resolv.conf</filename> нь &os;-ийн 
	тодорхойлогч Интернэт Домэйн Нэрийн Системд (DNS) хэрхэн хандахыг заадаг.</para>

	<para><filename>resolv.conf</filename> дахь хамгийн түгээмэл оруулгууд нь:
	</para>

	<informaltable frame="none" pgwide="1">
	  <tgroup cols="2">
	  <colspec colwidth="1*">
	  <colspec colwidth="2*">

	    <tbody>
	      <row>
		<entry><literal>nameserver</literal></entry>
		<entry>Тодорхойлогчийн асуух нэрийн серверийн IP хаяг. Серверүүд 
		нь хамгийн ихдээ гурав байх жагсаасан дарааллаар асуугддаг.</entry>
	      </row>
	      <row>
		<entry><literal>search</literal></entry>
		<entry>Хостын нэрийн хайлтад зориулж жагсаалтаас хайх. Энэ нь 
		ихэнхдээ локал хостын нэрийн домэйноор тодорхойлогддог.</entry>
	      </row>
	      <row>
		<entry><literal>domain</literal></entry>
		<entry>Локал домэйн нэр.</entry>
	      </row>
	    </tbody>
	  </tgroup>
	</informaltable>

	<para>Ердийн <filename>resolv.conf</filename>:</para>

	<programlisting>search example.com
nameserver 147.11.1.11
nameserver 147.11.100.30</programlisting>

	<note><para><literal>search</literal> болон 
	  <literal>domain</literal> тохируулгуудын зөвхөн нэг нь хэрэглэгдэх 
	ёстой.</para></note>

	<para>Хэрэв та DHCP ашиглаж байгаа бол &man.dhclient.8; нь DHCP серверээс 
	хүлээн авсан мэдээллээр <filename>resolv.conf</filename>-г дарж бичдэг.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title><filename>/etc/hosts</filename></title>

	<indexterm><primary>хостууд</primary></indexterm>

	<para><filename>/etc/hosts</filename> нь хуучин Интернэтийн үлдэгдэл 
	энгийн текст өгөгдлийн бааз юм. Энэ нь DNS болон NIS-тэй цуг нэрийг IP хаяг уруу 
	болгож тааруулах боломжийг ханган ажилладаг. LAN-аар холбогдсон локал компьютеруудыг  
	амархан нэрлэх зориулалтаар &man.named.8; сервер суулгаж тохируулахын оронд  энд 
	байрлуулж болдог. Мөн <filename>/etc/hosts</filename> нь түгээмэл ханддаг 
	нэрсэд зориулагдсан гадагшаа хандах хүсэлтийг багасгаж Интернэтийн нэрсийн локал 
	бичлэгийг хангадаг байж болно.</para>

	<programlisting># &dollar;&os;&dollar;
#
#
# Host Database
#
# This file should contain the addresses and aliases for local hosts that
# share this file.  Replace 'my.domain' below with the domainname of your
# machine.
#
# In the presence of the domain name service or NIS, this file may
# not be consulted at all; see /etc/nsswitch.conf for the resolution order.
#
#
::1			localhost localhost.my.domain
127.0.0.1		localhost localhost.my.domain
#
# Imaginary network.
#10.0.0.2		myname.my.domain myname
#10.0.0.3		myfriend.my.domain myfriend
#
# According to RFC 1918, you can use the following IP networks for
# private nets which will never be connected to the Internet:
#
#	10.0.0.0	-   10.255.255.255
#	172.16.0.0	-   172.31.255.255
#	192.168.0.0	-   192.168.255.255
#
# In case you want to be able to connect to the Internet, you need
# real official assigned numbers.  Do not try to invent your own network
# numbers but instead get one from your network provider (if any) or
# from your regional registry (ARIN, APNIC, LACNIC, RIPE NCC, or AfriNIC.)
#</programlisting>

	<para><filename>/etc/hosts</filename> нь энгийн хэлбэрийг агуулдаг:</para>

	<programlisting>[Internet address] [official hostname] [alias1] [alias2] ...</programlisting>

	<para>Жишээ нь:</para>

	<programlisting>10.0.0.1 myRealHostname.example.com myRealHostname foobar1 foobar2</programlisting>

	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.hosts.5; хуудаснаас зөвлөгөө авна уу.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Бүртгэлийн файлын тохиргоо</title>

      <indexterm><primary>бүртгэлийн файлууд</primary></indexterm>

      <sect3>
	<title><filename>syslog.conf</filename></title>

	<indexterm><primary>syslog.conf</primary></indexterm>

	<para><filename>syslog.conf</filename> нь &man.syslogd.8; 
	програмын тохиргооны файл юм. Энэ нь ямар төрлийн <command>syslog</command> 
	мэдээллүүд яг аль бүртгэлийн файлд бүртгэгдэхийг заадаг.</para>

	<programlisting># &dollar;&os;&dollar;
#
#       Spaces ARE valid field separators in this file. However,
#       other *nix-like systems still insist on using tabs as field
#       separators. If you are sharing this file between systems, you
#       may want to use only tabs as field separators here.
#       Consult the syslog.conf(5) manual page.
*.err;kern.debug;auth.notice;mail.crit          /dev/console
*.notice;kern.debug;lpr.info;mail.crit;news.err /var/log/messages
security.*                                      /var/log/security
mail.info                                       /var/log/maillog
lpr.info                                        /var/log/lpd-errs
cron.*                                          /var/log/cron
*.err                                           root
*.notice;news.err                               root
*.alert                                         root
*.emerg                                         *
# uncomment this to log all writes to /dev/console to /var/log/console.log
#console.info                                   /var/log/console.log
# uncomment this to enable logging of all log messages to /var/log/all.log
#*.*                                            /var/log/all.log
# uncomment this to enable logging to a remote log host named loghost
#*.*                                            @loghost
# uncomment these if you're running inn
# news.crit                                     /var/log/news/news.crit
# news.err                                      /var/log/news/news.err
# news.notice                                   /var/log/news/news.notice
!startslip
*.*                                             /var/log/slip.log
!ppp
*.*                                             /var/log/ppp.log</programlisting>

	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.syslog.conf.5; гарын авлагын хуудаснаас
	зөвлөгөө авна уу.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title><filename>newsyslog.conf</filename></title>

	<indexterm><primary>newsyslog.conf</primary></indexterm>

	<para><filename>newsyslog.conf</filename> нь ихэнхдээ &man.cron.8; хуваарилан 
	цагаар ажиллуулдаг &man.newsyslog.8;-д зориулагдсан тохиргоо юм. &man.newsyslog.8; 
	нь хэзээ бүртгэлийн файлууд архивлагдах эсвэл дахин зохицуулагдахыг тодорхойлдог. 
	<filename>logfile</filename> нь <filename>logfile.0</filename> уруу, 
	<filename>logfile.0</filename> нь <filename>logfile.1</filename> 
	шилжих гэх зэргээр зохицуулагддаг. Бүртгэлийн файлууд өөрөөр &man.gzip.1; 
	хэлбэрээр <filename>logfile.0.gz</filename>, <filename>logfile.1.gz</filename> 
	гэх зэргээр нэрлэгдэн архивлагдаж болно.</para>

	<para><filename>newsyslog.conf</filename> нь аль бүртгэлийн файлууд удирдагдах,
	хичнээн нь хадгалагдах болон хэзээ тэдгээрт хүрэхийг зааж өгдөг. Бүртгэлийн файлууд нь 
	тодорхой хэмжээнд хүрэх үед болон эсвэл тодорхой цаг/огнооны давтамжтайгаар зохицуулагддаг ба/эсвэл 
	архивлагддаг.</para>

	<programlisting># configuration file for newsyslog
# &dollar;&os;&dollar;
#
# filename          [owner:group]    mode count size when [ZB] [/pid_file] [sig_num]
/var/log/cron                           600  3     100  *     Z
/var/log/amd.log                        644  7     100  *     Z
/var/log/kerberos.log                   644  7     100  *     Z
/var/log/lpd-errs                       644  7     100  *     Z
/var/log/maillog                        644  7     *    @T00  Z
/var/log/sendmail.st                    644  10    *    168   B
/var/log/messages                       644  5     100  *     Z
/var/log/all.log                        600  7     *    @T00  Z
/var/log/slip.log                       600  3     100  *     Z
/var/log/ppp.log                        600  3     100  *     Z
/var/log/security                       600  10    100  *     Z
/var/log/wtmp                           644  3     *    @01T05 B
/var/log/daily.log                      640  7     *    @T00  Z
/var/log/weekly.log                     640  5     1    $W6D0 Z
/var/log/monthly.log                    640  12    *    $M1D0 Z
/var/log/console.log                    640  5     100  *     Z</programlisting>

	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.newsyslog.8; гарын авлагын хуудаснаас
	зөвлөгөө авна уу.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="configtuning-sysctlconf">
      <title><filename>sysctl.conf</filename></title>

      <indexterm><primary>sysctl.conf</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>sysctl</primary></indexterm>

      <para><filename>sysctl.conf</filename> нь <filename>rc.conf</filename>-той 
	бараг л адил харагддаг. Утгууд нь <literal>хувьсагч=утга</literal> 
	хэлбэрээр заагддаг. Тодорхойлсон утгууд нь систем олон-хэрэглэгчийн горимд шилжсэний 
	дараа тохируулагддаг. Энэ горимд бүх хувьсагчууд тохируулагдах боломжгүй.</para>

      <para>Сүйрлийн дохионы гаралтуудын бүртгэлийг хааж бусад хэрэглэгчдийн эхлүүлсэн 
	процессуудыг өөр хэрэглэгчдэд харуулахгүй байлгахын тулд дараах тохируулгуудыг 
	<filename>sysctl.conf</filename> файлд тохируулж өгч болно:</para>

      <programlisting># Do not log fatal signal exits (e.g. sig 11)
kern.logsigexit=0

# Prevent users from seeing information about processes that
# are being run under another UID.
security.bsd.see_other_uids=0</programlisting>

    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-sysctl">
    <title>sysctl ашиглан тааруулах нь</title>

    <indexterm><primary>sysctl</primary></indexterm>
    <indexterm>
      <primary>тааруулах нь</primary>
      <secondary>sysctl ашиглан</secondary>
    </indexterm>

    <para>&man.sysctl.8; нь ажиллаж байгаа &os; системд өөрчлөлтүүдийг хийхийг 
	танд зөвшөөрдөг интерфэйс юм. Энэ нь туршлагатай системийн администраторын хувьд 
	ажиллагааг мэдэгдэхүйц сайжруулж чадах TCP/IP болон виртуал санах ойн системийн 
	олон нарийн тохируулгуудыг агуулдаг. Таван зуу гаруй системийн хувьсагчуудыг 
	&man.sysctl.8; ашиглан унших болон тохируулж болдог.</para>

    <para>&man.sysctl.8; нь голдоо хоёр үүргийг гүйцэтгэдэг: системийн тохиргоонуудыг 
	унших болон өөрчлөх.</para>

    <para>Уншигдаж болох бүх хувьсагчуудыг харахдаа:</para>

    <screen>&prompt.user; <userinput>sysctl -a</userinput></screen>

    <para>Тухайн хувьсагчийг уншихдаа, жишээ нь, 
      <varname>kern.maxproc</varname>:</para>

    <screen>&prompt.user; <userinput>sysctl kern.maxproc</userinput>
kern.maxproc: 1044</screen>

    <para>Тухайн хувьсагчийг заахдаа хялбар 
	<replaceable>хувьсагч</replaceable>=<replaceable>утга</replaceable> 
	синтаксийг ашиглаарай:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput>sysctl kern.maxfiles=5000</userinput>
kern.maxfiles: 2088 -&gt; 5000</screen>

    <para>sysctl хувьсагчуудын тохиргоонууд нь ихэвчлэн тэмдэгтүүд (strings), 
	тоонууд эсвэл boolean (boolean <literal>1</literal> нь  тийм эсвэл 
      	<literal>0</literal> нь үгүй байна) утгууд байна.</para>

    <para>Хэрэв та машин ачаалах болгонд автоматаар зарим хувьсагчуудыг тохируулахыг 
	хүсвэл <filename>/etc/sysctl.conf</filename> файлд тэдгээрийг 
	нэмээрэй. Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.sysctl.conf.5; гарын авлагын 
	хуудас болон <xref linkend="configtuning-sysctlconf">-с үзнэ үү.</para>

  <sect2 id="sysctl-readonly">
    <sect2info>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Том</firstname>
	  <surname>Рөүдс</surname>
	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	 <!-- 31 January 2003 -->
        </author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	  <surname>Ганболд</surname>
	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	  <!-- Nov 2006 -->
        </author>
      </authorgroup>
    </sect2info>
    <title>Зөвхөн-унших &man.sysctl.8;</title>

    <para>Зарим тохиолдолд зөвхөн-унших &man.sysctl.8; утгуудыг өөрчлөх шаардлагатай 
	байж болох юм. Энэ нь заримдаа хийхээс өөр аргагүй байдаг боловч зөвхөн 
	(дахин) ачаалахад хийгдэх боломжтой.</para>

    <para>Жишээ нь зарим зөөврийн компьютерийн загваруудад &man.cardbus.4; төхөөрөмж нь 
	санах ойн хүрээг шалгадаггүй бөгөөд доор дурдсантай төстэй алдаанууд гарган амжилтгүй болдог:</para>

    <screen>cbb0: Could not map register memory
device_probe_and_attach: cbb0 attach returned 12</screen>

    <para>Дээрх шиг тохиолдлууд нь ихэвчлэн зөвхөн уншихаар тохируулагдсан 
	зарим анхдагч &man.sysctl.8; тохиргоонуудыг өөрчлөхийг шаарддаг. Эдгээр 
	нөхцөлүүдийг давж гарахын тулд хэрэглэгч 
	&man.sysctl.8; <quote>OID</quote>-уудыг тэдгээрийн  
	<filename>/boot/loader.conf</filename> файлд хийж өгч болно. 
	Анхдагч тохиргоонууд <filename>/boot/defaults/loader.conf</filename> 
	файлд байрладаг.</para>

    <para>Дээр дурдсан асуудлыг шийдэхийн тулд хэрэглэгч урьд нь дурдсан файлд 
	<option>hw.pci.allow_unsupported_io_range=1</option> гэж 
	тохируулах шаардлагатай. Ингэснээр &man.cardbus.4; зөв ажиллах болно.</para>

    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-disk">
    <title>Дискнүүдийг тааруулах нь</title>

    <sect2>
      <title>Sysctl хувьсагчууд</title>

      <sect3>
	<title><varname>vfs.vmiodirenable</varname></title>

	<indexterm>
	  <primary><varname>vfs.vmiodirenable</varname></primary>
	</indexterm>

	<para><varname>vfs.vmiodirenable</varname> sysctl хувьсагч нь 
	0 (идэвхгүй) эсвэл 1 (идэвхтэй) гэж тохируулагдаж болно; анхдагчаар 1 байна.
	Энэ хувьсагч нь систем сангуудыг хэрхэн кэш (шуурхай санамж) хийхийг хянадаг. 
	Ихэнх сангууд  зөвхөн ганц фрагментийг (ихэвчлэн 1&nbsp;K) файлын системд 
	болон түүнээс багыг буфер кэшд хэрэглэн жижиг хэмжээтэй байдаг. 
	Энэ хувьсагчийг хааснаар (0 болгосноор) буфер кэш нь таныг асар их хэмжээний 
	санах ойтой байсан ч гэсэн зөвхөн тодорхой тооны сангуудыг кэш хийдэг. 
	Нээгдсэн (1 болгосон) үед энэ sysctl нь бүх санах ойг кэш хийхэд бэлэн болгож 
	буфер кэшд VM Хуудасны Кэшийг хэрэглэн сангуудыг кэш хийх боломжийг олгодог.
	Гэхдээ сангуудыг кэш хийх хамгийн бага гол дахь санах ой нь 512&nbsp; байт биш 
	харин физик хуудасны хэмжээ (ихэвчлэн 4&nbsp;K) байдаг. Хэрэв та их олон тооны 
	файлуудтай ажилладаг үйлчилгээ ажиллуулж байгаа бол бид энэ тохируулгыг идэвхтэй 
	байлгахыг зөвлөж байна. Тийм үйлчилгээнүүдэд вэб кэшүүд, том захидлын системүүд, 
	болон мэдээний системүүд орж болно. Энэ тохируулгыг идэвхтэй байлгах нь хайр 
	гамгүй зарцуулсан санах ойтой байхад ч гэсэн ерөнхийдөө ажиллагааг удаашруулдаггүй, 
	гэхдээ та түүнийг мэдэхийн тулд туршиж үзэж болно.</para>
      </sect3>

     <sect3>
 	<title><varname>vfs.write_behind</varname></title>

 	<indexterm>
 	  <primary><varname>vfs.write_behind</varname></primary>
 	</indexterm>

 	<para><varname>vfs.write_behind</varname> sysctl хувьсагчийн 
	анхдагч утга нь <literal>1</literal> (идэвхтэй) байна. Энэ нь том 
	дараалсан файлуудыг бичих үед ихэвчлэн гардаг бүх кластеруудыг цуглуулсан 
	үед зөөгчийн бичилтүүдийг хийхийг файлын системд хэлж өгдөг. Санаа нь бол 
	I/O ажиллагааны хувьд ашиггүй байхад бохир буферууд бүхий буферийн кэшийг 
	замхруулахаас зайлсхийхэд оршдог. Гэхдээ энэ нь процессуудыг зогсоож магадгүй 
	бөгөөд зарим нөхцөл байдалд та магадгүй үүнийг идэвхгүй болгохыг хүсэж болох юм.</para>
       </sect3>

       <sect3>
 	<title><varname>vfs.hirunningspace</varname></title>

 	<indexterm>
 	  <primary><varname>vfs.hirunningspace</varname></primary>
 	</indexterm>

 	<para><varname>vfs.hirunningspace</varname> sysctl хувьсагч  
	өгөгдсөн дурын хоромд системийн хувьд бүхэлд нь хэдий хэмжээний хүлээгдэж байгаа 
	бичих I/O-г дискний хянагчуудад өгөх дараалалд оруулж болохыг тодорхойлдог. 
	Анхдагч утга нь ихэвчлэн хангалттай гэхдээ олон дисктэй машинууд дээр та
	үүнийг дөрөв эсвэл таван <emphasis>мегабайт</emphasis> хүртэл 
	ихэсгэхийг хүсэж болох юм. Утгыг хэтэрхий өндөр тавих нь (буфер кэшийн бичих 
	тогтоосон хэмжээг давах нь) туйлын муу кластерлах ажиллагаанд хүргэж болно. 
	Энэ утгыг хэтэрхий өндөр бүү тавь! Өндөр бичих утгууд нь яг тэр үед хийгдэж байгаа 
	уншилтуудад хоцрогдол нэмж магадгүй юм.
 	</para>

 	<para>Бусад төрөл бүрийн буфер-кэш болон VM хуудасны кэштэй холбоотой sysctl-ууд 
	байдаг. Бид эдгээр утгуудыг өөрчлөхийг зөвлөдөггүй, VM систем нь өөрийгөө автоматаар 
	тааруулж туйлын сайн ажилладаг.</para>
       </sect3>

       <sect3>
 	<title><varname>vm.swap_idle_enabled</varname></title>

 	<indexterm>
 	  <primary><varname>vm.swap_idle_enabled</varname></primary>
 	</indexterm>

 	<para><varname>vm.swap_idle_enabled</varname> sysctl хувьсагч нь 
	маш олон хэрэглэгчид таны системд орж гарч байдаг, сул зогссон олон процессуудтай, 
	том, олон-хэрэглэгчийн системүүд дээр ашигтай байдаг. Ийм системүүд нь 
	чөлөөт санах ойн хадгалалтад ихээхэн хэмжээний байнгын дарамтыг үүсгэж байдаг. 
	Энэ боломжийг идэвхтэй болгож ар араас нь swap хийн гаргахыг (зогссон секундээр) 
	<varname>vm.swap_idle_threshold1</varname> болон 
 	<varname>vm.swap_idle_threshold2</varname> хувьсагчуудын тусламжтай 
	тохируулснаар зогссон процессуудтай холбоотой санах ойн хуудаснуудын дарааллыг ердийн 
	хуудаслаж гаргах алгоритмаас илүү хурднаар багасгах боломжийг олгодог. 
	Энэ нь хуудаслаж гаргах дэмонд тусламжийн гарыг өгөх болно. Энэ тохируулгыг 
	танд хэрэгтэй л биш бол идэвхтэй болгож болохгүй, учир нь үүнийг та хийснээр үндсэндээ 
	санах ойг илүү түргэн урьдчилан-хуудаслаж ингэснээр swap болон дискний багтаамжийг 
	илүүтэйгээр идэхэд хүргэх юм. Жижиг систем дээр энэ тохируулга нь тодорхойлогдож 
	болохуйц нөлөөлөлтэй байх ба харин боломжийн хуудаслалт аль хэдийн хийгээд байгаа 
	том системүүдэд энэ тохируулга нь VM системд бүх процессуудыг санах ой уруу болон 
	санах ойгоос хялбараар гаргах боломжийг бүрдүүлдэг.</para>
       </sect3>

      <sect3>
	<title><varname>hw.ata.wc</varname></title>

	<indexterm>
	  <primary><varname>hw.ata.wc</varname></primary>
	</indexterm>

	<para>&os;&nbsp;4.3-д IDE бичих кэш хийлтийг хаасан байдаг. Энэ нь 
	IDE дискэнд бичих багтаамжийг багасгасан боловч хатуу диск үйлдвэрлэгчдийн гаргасан 
	өгөгдлийн бүрэн бүтэн байдлын ноцтой асуудлуудаас болоод шаардлагатай болсон. 
	Тэр асуудал нь IDE хөтлөгчүүд  бичилт дуусах үед худлаа мэдээлдэг явдал юм. 
	IDE бичих кэшийг идэвхтэй болгосноор IDE хатуу дискнүүд ямар нэг дараалалгүйгээр 
	бичихээс гадна диск их ачаалалтай үед зарим блокуудыг бичихэд заримдаа 
	тодорхойгүй саатдаг. Сүйрэл болон тэжээлийн уналт файлын системийн ноцтой  
	эвдрэлд хүргэж болзошгүй байдаг. &os;-ийн анхдагч нь аюулгүй байхаар өөрчлөгдсөн. 
	Харамсалтай нь үүний үр дүнд ажиллагааны асар том алдагдалд хүргэсэн бөгөөд 
	хувилбар гарсны дараа бид бичих кэш хийлтийг анхдагчаар идэвхтэй байхаар буцаан 
	өөрчилсөн юм. Та өөрийн систем дээрээ <varname>hw.ata.wc</varname> sysctl 
	хувьсагчийг ажиглан анхдагч утгыг шалгах хэрэгтэй. Хэрэв IDE бичих кэш хийлт 
	хаалттай бол та цөмийн хувьсагчийн утгыг 1 болгон түүнийг идэвхжүүлж болно.
	Үүнийг ачаалах үед ачаалагчаас хийх шаардлагатай. Цөм ачаалсны дараа хийхийг 
	оролдвол ямар ч нөлөө үзүүлэхгүй.</para>

	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.ata.4;-с үзнэ үү.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title><literal>SCSI_DELAY</literal>
	(<varname>kern.cam.scsi_delay</varname>)</title>

	<indexterm>
	  <primary><varname>kern.cam.scsi_delay</varname></primary>
	</indexterm>

	<indexterm>
	  <primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
	  <secondary><literal>SCSI_DELAY</literal></secondary>
	</indexterm>

	<para><literal>SCSI_DELAY</literal> цөмийн тохиргоо нь системийн ачаалах 
	хугацааг багасгахад хэрэглэгддэг. Анхдагч утга нь нэлээн өндөр бөгөөд 
	<literal>15</literal> секундын саатлыг ачаалах процессийн үед өгөхийг хариуцдаг.  
	<literal>5</literal> секунд хүртэл багасгахад ихэвчлэн ажилладаг (ялангуяа 
	орчин үеийн хөтлөгчүүдийн хувьд). &os;-ийн шинэ хувилбарууд (5.0 болон түүнээс дээш) 
	ачаалах үеийн тохируулга болох <varname>kern.cam.scsi_delay</varname> 
	хувьсагчийг ашиглах хэрэгтэй. Энэ тохируулга болон цөмийн тохиргооны тохируулга нь 
	<emphasis>секундээр</emphasis> <emphasis>биш</emphasis>
	<emphasis>миллисекундээр</emphasis> утгыг хүлээн авдаг.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="soft-updates">
      <title>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд</title>

      <indexterm><primary>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>tunefs</primary></indexterm>

      <para>&man.tunefs.8; програм файлын системийг нарийн тааруулахад 
	ашиглагдаж болно. Энэ програм нь олон янзын тохируулгуудтай гэхдээ 
	одоохондоо бид зөвхөн Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийг идэвхжүүлэх ба хаах дээр 
	анхаарах бөгөөд үүнийг дараах аргаар хийнэ:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>tunefs -n enable /filesystem</userinput>
&prompt.root; <userinput>tunefs -n disable /filesystem</userinput></screen>

      <para>Файлын систем нь холбогдсон байхдаа &man.tunefs.8;-ээр өөрчлөгдөх 
	боломжгүй. Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийг идэвхжүүлэхэд тохирох үе нь аль ч 
	хуваалтууд холболт хийгдээгүй байгаа ганц хэрэглэгчийн горим юм.</para>

      <para>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд нь мета-өгөгдлийн ажиллагааг мэдэгдэхүйц сайжруулдаг бөгөөд 
	санах ойн кэшийг ашиглан голчлон файлын үүсгэлт болон устгалтыг хурдасгадаг.
	Бид Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийг өөрийн бүх файлын системүүдэд ашиглахыг зөвлөж байна. 
	Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийн хоёр дутагдалтай талыг та мэдэж байх ёстой: Нэгдүгээрт, 
	Зөөлөн Шинэчлэлтүүд нь сүйрэл болсон тохиолдолд файлын системийн бүрэн бүтэн 
	байдалд баталгаа өгдөг боловч физик дискийг шинэчлэхэд хэдэн секундын (минут ч байж болно!) 
	хоцрогдолтой байж болно. Хэрэв таны систем сүйрэхэд бусад тохиолдлоос илүүтэйгээр  
	та хийсэн ажлаа алдаж болзошгүй юм. Хоёрдугаарт, Зөөлөн Шинэчлэлтүүд нь 
	файлын системийн блокуудыг чөлөөлөхийг саатуулдаг. Хэрэв та бараг дүүрсэн 
	файлын системтэй (root файл систем гэх зэрэг) байгаа бол 
	<command>make installworld</command> зэрэг гол шинэчлэлтийг 
	хийх нь файлын системийг зайгүй болгож шинэчлэлт амжилтгүй болох шалтгаанд хүргэж 
	болох юм.</para>

      <sect3>
	<title>Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийн талаар дэлгэрэнгүй</title>

	<indexterm>
	  <primary>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд</primary>
	  <secondary>дэлгэрэнгүй</secondary>
	</indexterm>

	<para>Файлын системийн мета-өгөгдлийг диск уруу бичих уламжлалт хоёр хандлага 
	байдаг. (Мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд нь inode эсвэл сангууд зэрэг агуулгын бус 
	өгөгдөлд хийх шинэчлэлтүүд юм)</para>

	<para>Түүхээс авч үзэхэд анхдагч ажиллах горим нь мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүдийг 
	синхроноор буюу зэрэг бичдэг байсан явдал юм. Хэрэв сан өөрчлөгдсөн бол 
	систем өөрчлөлтийг диск уруу бичигдэхийг хүлээдэг. Файлын өгөгдлийн буферууд 
	(файлын агуулгууд) буфер кэшээр дамжин диск уруу сүүлд нь асинхроноор хадгалагддаг. 
	Энэ шийдлийн давуу тал нь аюулгүй ажилладаг. Хэрэв шинэчлэлтийн үед амжилтгүй 
	болбол мета-өгөгдөл нь үргэлж бүрэн бүтэн байдаг. Файл эсвэл бүрэн үүсч эсвэл 
	бүр ерөөсөө үүсдэггүй. Хэрэв файлын өгөгдлийн блокууд сүйрэл болох үед 
	буферийн кэшээс диск уруу өөрсдийн гарах замаа олохгүй байгаа бол 
	&man.fsck.8; нь үүнийг таньж файлын уртыг 0 болгон файлын системийг 
	засварладаг. Нэмж хэлэхэд энэ шийдэл нь цэвэрхэн ба хялбар юм. 
	Сул тал нь мета-өгөгдлийн өөрчлөлтүүд нь удаан байдаг. 
	<command>rm -r</command> тушаал жишээ нь сан дахь бүх файлуудад дараалан 
	хандах бөгөөд гэхдээ сан болгоны өөрчлөлт (файлын устгалт) синхроноор зэрэг 
	диск уруу бичигддэг. Үүнд сан уруу өөрт нь хийгдэх шинэчлэлтүүд, inode хүснэгт 
	болон магадгүй файлын гаргасан шууд бус блокуудад хийх шинэчлэлтүүд ордог. 
	Том иерархуудыг задлахад (<command>tar -x</command>) үүний нэгэн адилаар 
	авч үздэг.</para>

	<para>Хоёр дахь нь асинхрон мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд юм. Энэ нь 
	Линукс/ext2fs-ийн хувьд анхдагч байх бөгөөд 
	*BSD ufs-ийн хувьд
	<command>mount -o async</command> байх юм. 
	Бүх мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд 
	нь буфер кэшээр бас дамждаг, тэгэхээр тэдгээр нь файлын агуулгын өгөгдлийн 
	шинэчлэлтүүдтэй харилцан холилдох болно. Энэ шийдлийн давуу тал нь 
	мета-өгөгдөл бүрийн шинэчлэлт диск уруу бичигдэхийг хүлээдэггүй бөгөөд 
	ингэснээр ихээхэн хэмжээний мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүдийг хийдэг бүх 
	үйлдлүүд синхрон хийгдэхээс хамаагүй хурдан ажилладаг. Мөн энэ шийдэл нь 
	цэвэрхэн бас энгийн бөгөөд ингэснээр хорхойнууд (алдаа) код уруу мөлхөн 
	орох эрсдэл бага юм. Сул тал нь файлын системийн бүрэн бүтэн төлвийн 
	ямар нэг баталгаа ерөөсөө байдаггүй. Хэрэв их хэмжээний мета-өгөгдөл  
	шинэчлэх үйлдлийн явцад амжилтгүй болсон бол (тэжээлийн тасалдал, эсвэл хэн 
	нэг нь дахин эхлүүлэх товч дарсан зэрэгт) файлын систем тааж болшгүй 
	төлөвт үлдэх болно. Систем дахин ачаалаад дуусахад файлын системийн 
	төлөвийг мэдэх боломжгүй байдаг; inode хүснэгт эсвэл холбоотой сангийн  
	шинэчлэлтүүд бичигдээгүй байхад файлын өгөгдлийн блокууд диск уруу аль хэдийн 
	бичигдчихсэн байж болох юм. Ер нь гаргасан замбараагүйтлийг (учир нь хэрэгцээтэй 
	мэдээлэл диск дээр байхгүй) цэвэрлэж чаддаг <command>fsck</command> 
	тушаалын шийдлийг хийх боломжгүй. Хэрэв файлын систем засвар хийж чадахааргүй  
	эвдэрсэн бол түүнд дээр &man.newfs.8;-ийг хэрэглэж нөөцөөс сэргээхээс өөр 
	аргагүй юм. 
	  </para>

	<para>Энэ асуудлын шийдэл нь 
	<emphasis>бохир бүсийн бүртгэл</emphasis> буюу бас 
	<emphasis>журналчлалт</emphasis> гэгддэг шийдлийг гаргах явдал бөгөөд 
	энэ ухагдахуун нь тогтвортой хэрэглэгддэггүй ба шилжүүлэлтийн бүртгэлийн бусад 
	хэлбэрүүдэд бас заримдаа ашиглагддаг. Мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд нь 
	синхроноор бичигдсэн хэвээр байх бөгөөд гэхдээ зөвхөн дискний жижиг бүсэд 
	бичигдэнэ. Дараа нь тэдгээрийг тэдний зөв байрлал  уруу зөөдөг. Бүртгэлийн 
	талбар нь диск дээр бага, үргэлжилсэн бүс байдаг учраас  бүр хүнд үйлдлүүдийн үед 
	ч гэсэн дискний толгойнууд шилжихэд хол зайтай биш байдаг болохоор эдгээр 
	үйлдлүүд нь синхрон шинэчлэлтүүдээс илүү хурдан байдаг. 
	Мөн энэ шийдлийн төвөгтэй байдал нь маш хязгаарлагдмал болохоор алдаанууд 
	байх эрсдэл нь бага байдаг. Сул тал нь бүх мета-өгөгдөл нь хоёр удаа бичигддэг 
	(бүртгэлийн бүсэд нэг удаа болон зөв байрлал уруу бас нэг удаа) болохоор 
	энгийн ажлын хувьд ажиллагааны <quote>өөдрөг бус үзэгдэл</quote>
	гарч болзошгүй юм. Нөгөө талаас сүйрэл болоод систем дахин ачаалаад дуусахад 
	хүлээгдэж байгаа бүх мета-өгөгдлийн үйлдлүүд бүртгэлийн талбараас хурдан 
	буцаагдаж эсвэл гүйцэд хийгдэн дуусч болох бөгөөд энэ нь файлын системийг 
	хурдан эхлүүлэхэд хүргэдэг.</para>

	<para>Беркли FFS-ийн хөгжүүлэгч Кирк МкКюзик энэ асуудлыг Soft Updates 
	буюу Зөөлөн Шинэчлэлтүүдээр шийдсэн: хүлээгдэж байгаа бүх мета-өгөгдлийн 
	шинэчлэлтүүд нь санах ойд хадгалагдах бөгөөд диск уруу эрэмбэлэгдсэн дарааллаар 
	бичигддэг (<quote>дараалуулсан мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд</quote>). 
	Энэ нь мета-өгөгдлийн хүнд үйлдлүүдийн үед хэрэв эрт хийгдсэн шинэчлэлтүүд диск 
	уруу бичигдээгүй санах ойд байж байхад нь сүүлд хийгдэх шинэчлэлтүүд тэдгээрийг 
	<quote>барьж</quote> авдаг. Тэгэхээр сангийн хувьд хэлбэл түүнд хийгдэх 
	бүх үйлдлүүд нь санах ойд шинэчлэлт диск уруу бичигдэхээс өмнө хийгддэг 
	(өгөгдлийн блокууд нь мета-өгөгдлөөсөө түрүүлээд диск дээр байж байхгүйгээр 
	өөрсдийн байрлалынхаа дагуу эрэмбэлэгддэг ). 
	Хэрэв систем сүйрвэл энэ нь <quote>бүртгэл урагшлуулахад</quote> хүргэдэг: 
	диск уруу гарах замаа олохгүй байгаа бүх үйлдлүүд хэзээ ч хийгдээгүй юм шиг 
	байдаг. Файлын системийн бүрэн бүтэн төлөв хадгалагдаж 30-аас 60 секундын 
	өмнөх төлөвт ордог. Хэрэглэгдэж байгаа эх үүсвэрүүдийг тэдгээрийн өөрсдийнх 
	харгалзах битмапуудад: блокууд болон inode-уудад  байдаг шигээр  тэмдэглэхийг 
	үүнд ашигласан алгоритм нь баталгаатай хангадаг. Сүйрэл болсны дараа 
	зөвхөн гарсан эх үүсвэр суллан гаргалтын алдаа нь яг үнэндээ <quote>чөлөөтэй</quote> 
	мөртлөө <quote>ашиглагдаж байгаа</quote> гэж тэмдэглэгдсэн эх үүсвэрүүд 
	байдаг. &man.fsck.8; энэ байдлыг таних бөгөөд ашиглагдаагүй байгаа эх 
	үүсвэрүүдийг чөлөөлдөг. Сүйрлийн дараа файлын системийн бохир төлвийг авч үзэлгүйгээр  
	хүчээр <command>mount -f</command> тушаалаар холбох нь аюулгүй юм. 
	Ашиглагдаагүй байж болзошгүй эх үүсвэрүүдийг чөлөөлөхдөө &man.fsck.8;-г 
	сүүлд нь ажиллуулах хэрэгтэй. Энэ нь <emphasis>ард ажиллах fsck</emphasis>-ийн 
	цаана байгаа санаа юм: системийг эхлүүлэх үед зөвхөн файлын системийн 
	<emphasis>хормын зураг</emphasis> бичигддэг. 
	<command>fsck</command>-г сүүлд нь ажиллуулж болно. Дараа нь бүх файлын 
	системүүд <quote>бохир</quote> холбогдож системийн эхлэлт олон хэрэглэгчийн 
	горимд үргэлжилдэг. Дараа нь ард ажиллах <command>fsck</command>-үүд 
	ашиглагдаагүй байгаа эх үүсвэрүүдийг чөлөөлөхөөр шаардлагатай байгаа бүх файлын 
	системийн хувьд ажиллахаар төлөвлөгддөг. (Зөөлөн Шинэчлэлтүүд ашигладаггүй 
	файлын системүүдэд ердийн нүүрэн дээр ажиллах <command>fsck</command> 
	хэрэгтэй хэвээр байна)</para>

	 <para>Давуу тал нь мета-өгөгдлийн үйлдлүүд нь асинхрон шинэчлэлтүүдтэй
	бараг л адил хурдан  байдаг (өөрөөр хэлбэл мета-өгөгдлийг хоёр дахин бичдэг 
	<emphasis>бүртгэл хийлтээс</emphasis> хурдан байдаг). Сул талууд нь 
	төвөгтэй код (хэрэглэгчийн өгөгдлийн алдагдлын хувьд их мэдрэмтгий талбар дахь 
	байж болох алдаануудын тэр өндөр эрсдэлийг хэлж байна) болон санах ойн илүү 
	хэрэглээ юм. Мөн хэн нэгний хэрэглэж байсан хувийн тохиргоонууд ч бас байдаг.
	Сүйрэл болсны дараа файлын системийн төлөв <quote>хуучин</quote> 
	юм шиг харагддаг. Стандарт синхрон хандлага  нь 
	<command>fsck</command>-ийн дараа зарим нэг тэг-урттай файлуудыг 
	үлдээхэд хүргэсэн нөхцөлд тэдгээр файлууд нь Зөөлөн Шинэчлэлтүүдтэй файлын 
	системийн үед огт байдаггүй бөгөөд учир нь мета-өгөгдөл болон файлын агуулгууд 
	хэзээ ч диск уруу бичигдээгүй байдаг. Дискний зай нь магадгүй 
	<command>rm</command> ажиллуулснаас хэсэг хугацааны дараа диск уруу 
	шинэчлэлтүүд  бичигдэх хүртэл сулардаггүй. Энэ нь бүх файлуудыг хоёр дахин 
	хадгалахад хангалттай хүрэлцэхүйц хэмжээний чөлөөтэй зай байхгүй файлын систем 
	дээр их хэмжээний өгөгдлийг суулгаж байх үед асуудлууд гарахад хүргэж болох юм.</para>
      </sect3>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="configtuning-kernel-limits">
    <title>Цөмийн хязгаарууд тохируулах нь</title>

    <indexterm>
      <primary>тохируулах нь</primary>
      <secondary>цөмийн хязгаарууд</secondary>
    </indexterm>

    <sect2 id="file-process-limits">
      <title>Файл/Процессийн хязгаарууд</title>

      <sect3 id="kern-maxfiles">
	<title><varname>kern.maxfiles</varname></title>

	<indexterm>
	  <primary><varname>kern.maxfiles</varname></primary>
	</indexterm>

	<para><varname>kern.maxfiles</varname> нь таны системийн шаардлагуудаас 
	хамаараад дээшилж эсвэл доошилж болно. Энэ хувьсагч нь таны систем дээрх файлын 
	тодорхойлогчуудын (descriptor) хамгийн их тоог илэрхийлдэг. Файлын тодорхойлогчийн 
	хүснэгт дүүрсэн тохиолдолд <errorname>file: table is full</errorname> 
	буюу файл: хүснэгт дүүрсэн гэсэн мэдээлэл давтагдан системийн богино мэдээллийн буфферт 
	үзэгдэх бөгөөд үүнийг <command>dmesg</command> тушаал ашиглан үзэж болдог.</para>

	<para>Нээлттэй файл, сокет эсвэл fifo болгон нэг файлын тодорхойлогч хэрэглэдэг. 
	Ажиллаж байгаа том-хэмжээний сервер зэрэгцээ ажиллаж байгаа үйлчилгээнүүдийн тоо  болон 
	төрлөөс хамааран олон мянган файлын тодорхойлогчуудыг өлхөн шаардаж болох юм.</para>

        <para>Хуучин FreeBSD хувилбаруудад <varname>kern.maxfiles</varname>-ийн 
	анхдагч утга нь таны цөмийн тохиргооны файлын <option>maxusers</option> тохируулгаас 
	гарсан байдаг. <varname>kern.maxfiles</varname> нь 
	<option>maxusers</option> утгатай пропорционалаар өсдөг. Өөрчлөн тохируулсан цөмийг 
	бүтээхдээ энэ цөмийн тохиргооны тохируулгыг өөрийн системийн хэрэглээний дагуу зааж өгөх нь  
	зүйтэй байдаг. Энэ тооноос хамаарч цөм өөрийн ихэнх урьдчилан-тодорхойлсон хязгааруудыг   
	өгдөг. Ажиллагаанд байгаа машин яг үнэндээ нэг удаа 256 хэрэглэгч зэрэг холбогдоогүй 
	байж болох боловч өндөр-хэмжээний вэб серверийнхтэй адил эх үүсвэрүүд  хэрэгтэй байж болох 
	юм.</para>

        <para><varname>kern.maxusers</varname> хувьсагч нь системд байгаа санах ойн 
	дээр үндэслэн ачаалах үед автоматаар тавигддаг бөгөөд ажиллаж байх явцад зөвхөн уншигдах 
	<varname>kern.maxusers</varname> sysctl хувьсагчийн утгыг  шалгаж тогтоогдож 
	болох юм. Зарим сайтууд <varname>kern.maxusers</varname>-ийн илүү их эсвэл бага  
	утгуудыг шаардаж үүнийг ачаалагчаар тааруулагдахаар тохируулж болох юм; 64, 128, болон 256 
	утгууд нь ховор байдаг. Танд асар их тооны файлын тодорхойлогчууд хэрэгтэй л биш бол бид 
	256-аас дээш байлгахыг зөвлөдөггүй; өөрсдийн анхдагч утгуудад 
	<varname>kern.maxusers</varname>-р заагддаг, тааруулагдах боломжтой утгуудын 
	олонх нь тус тусдаа ачаалалтын үед эсвэл ажиллах явцад <filename>/boot/loader.conf</filename>-оор 
	эсвэл энэ баримтын хаа нэгтээ тайлбарласнаар өөрчлөгдөж болдог 
	(&man.loader.conf.5; гарын авлага эсвэл <filename>/boot/defaults/loader.conf</filename>
	файлыг санаа авахын тулд үзнэ үү).</para>

	<para>Хуучин хувилбаруудад хэрэв та <literal>maxusers</literal>-ийг 
	<literal>0</literal> гэж шууд зааж өгсөн бол систем автоматаар тааруулж өгдөг 
	<footnote><para>Автоматаар тааруулах алгоритм <literal>maxusers</literal>-ийг 
	систем дэх санах ойн хэмжээтэй адилаар хамгийн багадаа 32 ба хамгийн ихдээ 384 гэж зааж 
	өгдөг.</para></footnote>. Энэ тохируулгыг заахдаа ялангуяа та хэрэв X Цонхны Систем 
	ашиглаж байгаа эсвэл програм хангамж хөрвүүлж байгаа бол <literal>maxusers</literal>-ийг 
	хамгийн багадаа 4 гэж заахыг хүсэх болно. Шалтгаан нь гэвэл <literal>maxusers</literal>-ээр 
	заагдсан хамгийн чухал хүснэгт бол <literal>20 + 16 * maxusers</literal> гэж заагдсан 
	процессуудын хамгийн их тоо бөгөөд хэрэв та <literal>maxusers</literal>-ийг 1 гэж 
	заасан бол та 18 орчмыг нь ачаалах үед системийг эхлүүлэхэд болон 15 орчмыг нь таныг X Цонхны 
	Системийг эхлүүлэхэд магадгүй үүсэж та нийт зөвхөн 36 зэрэг процесстой байж болох юм.
	Гарын авлагыг унших зэрэг хялбар бодлого хүртэл шүүх, шахсаныг задлах, болон 
	үзэхэд зориулж есөн процессийг эхлүүлдэг. <literal>maxusers</literal>-ийг 64 гэж заах нь 
	бараг л бүх хэрэгцээнд хангалттай байх 1044 зэрэг процесстой байж болохыг танд зөвшөөрнө.
	Гэхдээ өөр програм эхлүүлэхээр оролдож байх үед эсвэл их олон тооны зэрэгцээ хэрэглэгчидтэй 
	сервер (<hostid role="fqdn">ftp.FreeBSD.org</hostid>-той адил) ажиллуулж 
	байхад айдас төрүүлэм <errortype>proc table full</errortype> буюу proc хүснэгт 
	дүүрсэн гэсэн алдаа хэрэв та харах юм бол үргэлж энэ тоог ихэсгэн цөмийг дахин бүтээж 
	болох юм.</para>

	<note>
	  <para><literal>maxusers</literal> нь таны машин уруу нэвтрэх хэрэглэгчдийн 
	тоог <emphasis>хязгаарладаггүй</emphasis>. Энэ нь ердөө л таны систем дээр байж 
	болох хамгийн их хэрэглэгчийн тоо болон тэдгээр тус бүрийн ажиллуулах процессийн тооноос 
	хамааран төрөл бүрийн хүснэгтийн хэмжээнүүдийг боломжийн утгуудаар зааж өгдөг.</para>
	</note>

      </sect3>

      <sect3>
	<title><varname>kern.ipc.somaxconn</varname></title>

	<indexterm>
	  <primary><varname>kern.ipc.somaxconn</varname></primary>
	</indexterm>

	<para><varname>kern.ipc.somaxconn</varname> sysctl хувьсагч нь 
	шинэ TCP холболтуудыг хүлээн авахад зориулсан сонсох дарааллын хэмжээг 
	хязгаарладаг. Анхдагч утга <literal>128</literal> нь ачаалал ихтэй вэб 
	серверийн орчин дахь шинэ холболтуудыг хүлээж авахад ерөнхийдөө хэтэрхий бага 
	юм. Тийм орчны хувьд энэ утгыг <literal>1024</literal> эсвэл түүнээс их 
	болгохыг зөвлөдөг. Үйлчилгээний дэмон нь өөрөө сонсох дарааллын хэмжээгээ 
	(өөрөөр хэлбэл &man.sendmail.8;, эсвэл <application>Apache</application>) 
	хязгаарлаж болох боловч ихэвчлэн өөрийн тохиргооны файлдаа дарааллын хэмжээг 
	тааруулах тохиргооны мөртэй байдаг. Их хэмжээний сонсох дарааллууд нь бас 
	Үйлчилгээг Зогсоох халдлагуудаас (<abbrev>DoS</abbrev>) илүү сайн зайлсхийж 
	ажилладаг.</para>
      </sect3>

    </sect2>
    <sect2 id="nmbclusters">
      <title>Сүлжээний хязгаарууд</title>

      <para><literal>NMBCLUSTERS</literal> цөмийн тохиргооны тохируулга нь 
	системд байгаа сүлжээний Mbuf-уудын тоог зааж өгдөг. Бага тооны Mbuf-уудтай 
	трафикийн ачаалал ихтэй сервер &os;-ийн чадварт саад болдог. Кластер бүр 
	ойролцоогоор 2&nbsp;K санах ойг илэрхийлдэг, тийм болохоор 1024 гэсэн 
	утга нь сүлжээний буферуудад зориулж хадгалсан 2 мегабайт цөмийн санах ойг 
	илэрхийлнэ. Хичнээн хэрэгтэйг олохын тулд хялбар тооцоо хийж болно. 
	Хэрэв та хамгийн ихдээ 1000 зэрэгцээ холболтуудтай, холболт бүр нь 16&nbsp;K 
	хүлээн авах болон 16&nbsp;K илгээх буферийг иддэг вэб сервертэй бол 
	танд ойролцоогоор вэб серверийг хангахын тулд 32&nbsp;MB хэмжээтэй тэнцэх 
	сүлжээний  буферууд хэрэгтэй болно. Практикаар ер нь 2-оор үржүүлдэг, 
	тэгэхээр 2x32&nbsp;MB&nbsp;/&nbsp;2&nbsp;KB&nbsp;=
	64&nbsp;MB&nbsp;/&nbsp;2&nbsp;kB&nbsp;= 32768 болох юм. 
	Бид их санах ойтой машинуудын хувьд утгуудыг 4096-аас 32768-ын хооронд байлгахыг 
	зөвлөдөг. Энэ параметрийн хувьд өндөр утгыг ямар ч нөхцөлд тавьж болохгүй, учир нь 
	энэ нь ачаалах үеийн сүйрэлд хүргэж болно. &man.netstat.1;-д 
	<option>-m</option> тохируулгыг ашиглаж сүлжээний кластерийн ашиглалтыг 
	ажиглаж болох юм.</para>

      <para><varname>kern.ipc.nmbclusters</varname> ачаалалтын тааруулах 
	боломжтой тохируулга нь ачаалах үед үүнийг тааруулахад хэрэглэгдэх ёстой. 
	Зөвхөн &os;-ийн хуучин хувилбарууд <literal>NMBCLUSTERS</literal> 
	цөмийн &man.config.8; тохируулгыг ашиглахыг танаас шаарддаг.</para>

      <para>&man.sendfile.2; системийн дуудлагыг өргөнөөр ашигладаг завгүй 
	серверүүдийн хувьд <literal>NSFBUFS</literal> цөмийн тохиргооны тохируулгын 
	тусламжтай эсвэл түүний утгыг <filename>/boot/loader.conf</filename>-д зааж  
	&man.sendfile.2; буферуудын тоог ихэсгэх шаардлагатай байж болох юм 
	(дэлгэрэнгүйг &man.loader.8;-с үзнэ үү). Процессууд <literal>sfbufa</literal> 
	төлөвт харагдах нь энэ параметрийг тааруулах хэрэгтэйг ихэвчлэн заадаг. 
	<varname>kern.ipc.nsfbufs</varname> sysctl хувьсагч нь цөмөөр 
	тохируулагдсан хувьсагч дахь зөвхөн уншигддаг гялбаа юм. Энэ параметр нь 
	<varname>kern.maxusers</varname>-ийн хэмжээгээр тааруулагддаг, 
	гэхдээ үүнийг түүний дагуу тохируурах шаардлагатай байж болох юм.</para>

      <important>
	<para>Сокет блок-хийгддэггүй гэж тэмдэглэгдсэн ч гэсэн блок-хийгддэггүй 
	сокет дээр &man.sendfile.2;-ийг дуудах нь хангалттай хэмжээний 
	<literal>struct sf_buf</literal>-уудыг бий болготол 
	&man.sendfile.2; дуудлага блок хийгдэхэд хүргэж болох юм.</para>
      </important>

      <sect3>
	<title><varname>net.inet.ip.portrange.*</varname></title>

	<indexterm>
	  <primary>net.inet.ip.portrange.*</primary>
	</indexterm>

	<para><varname>net.inet.ip.portrange.*</varname> sysctl хувьсагчууд нь 
	TCP болон UDP сокетуудад автоматаар уягдах портын дугаарын хүрээнүүдийг хянадаг. 
	Гурван хүрээ байдаг: доод хүрээ, анхдагч хүрээ, болон өндөр хүрээ. Ихэнх сүлжээний 
	програмууд нь анхдагчаар 1024 болон 5000 байдаг 
	<varname>net.inet.ip.portrange.first</varname> болон 
	<varname>net.inet.ip.portrange.last</varname> хувьсагчуудаар хянагддаг
	 анхдагч хүрээг ашигладаг. Уягдах портын хүрээнүүд гарах холболтуудад ашиглагддаг 
	бөгөөд зарим тохиолдолд систем дэх портууд дуусч болох юм. Энэ нь ихэвчлэн 
	таныг ачаалал ихтэй вэб прокси ашиглаж байхад гардаг. Ихэвчлэн ирж байгаа холболтуудыг 
	хүлээн авдаг ердийн вэб сервер эсвэл захидал дамжуулагч зэрэг хязгаарлагдмал тооны гарах 
	холболтуудтай серверүүдийг ажиллуулж байхад портын хүрээ нь асуудал биш юм. 
	Таны порт дуусаж болох тийм тохиолдлуудад 
	<varname>net.inet.ip.portrange.last</varname> хувьсагчийг даруухнаар 
	ихэсгэхийг зөвлөдөг. <literal>10000</literal>, <literal>20000</literal> эсвэл 
	  <literal>30000</literal> нь боломжийн утгууд юм. Портын хүрээг өөрчилж 
	байхдаа галт ханын нөлөөллүүдийг бас бодолцох хэрэгтэй. Зарим галт хана 
	их хэмжээний портуудыг хааж болох бөгөөд (ихэнхдээ бага дугаарын портууд)
	систем өндөр дугаарын портуудыг гарах холболтууддаа ашигладгийг бодолцох ёстой &mdash; 
	ийм учраас <varname>net.inet.ip.portrange.first</varname>-ийг 
	багасгахыг зөвлөдөггүй.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>TCP хурд сааруулагч бүтээгдэхүүнүүд</title>

	<indexterm>
	  <primary>TCP хурд сааруулагч бүтээгдэхүүний хязгаарлалт</primary>
	  <secondary><varname>net.inet.tcp.inflight.enable</varname></secondary>
	</indexterm>

	<para>TCP хурд сааруулагч бүтээгдэхүүний хязгаарлалт нь NetBSD дэх 
	TCP/Vegas-тай адилхан юм. <varname>net.inet.tcp.inflight.enable</varname>
	sysctl хувьсагчийг <literal>1</literal> болгон тохируулж үүнийг идэвхжүүлдэг. 
	Систем холболт бүрийн хувьд хурд сааруулагч бүтээгдэхүүнийг тооцоолохыг оролддог 
	бөгөөд сүлжээн дэх дараалалд оруулах өгөгдлийн хэмжээг хамгийн боломжийн нэвтрүүлэх 
	чадамжийг байнга барьж байх тэр хэмжээнд хүргэж хязгаарладаг.</para>

	<para>Хэрэв та өгөгдлийг модемууд, Гигабит Ethernet, эсвэл бүр өндөр 
	хурдны WAN холболтуудаар (эсвэл дурын өндөр хурд сааруулагч бүтээгдэхүүнтэй холболт) 
	дамжуулж байгаа бол ялангуяа та бас цонх өсгөлтийг ашиглаж байгаа эсвэл том илгээх цонх 
	тохируулсан бол энэ боломж нь ашигтай юм. Хэрэв та энэ тохируулгыг идэвхжүүлэх бол  
	бас <varname>net.inet.tcp.inflight.debug</varname>-ийг 
	<literal>0</literal> (дибаг хийхийг болиулах) болгож тохируулах хэрэгтэй бөгөөд
	үйлдвэрлэлийн ашиглалтад <varname>net.inet.tcp.inflight.min</varname>-ийг 
	хамгийн багаар бодоход <literal>6144</literal> болгох нь ашигтай байж болох юм. 
	Гэхдээ хамгийн бага тоог өндөр болгох нь холболтоос хамааран хурд хязгаарлалтыг 
	идэвхтэйгээр болиулж болохыг санах хэрэгтэй. Хязгаарлах боломж нь дундын чиглүүлэлтийн 
	үед бүтээгдсэн өгөгдлийн хэмжээг багасгах бөгөөд пакетийн дарааллуудыг сольж локал 
	хостын интерфэйс дэх дараалал дээр бүтээгдсэн өгөгдийн хэмжээг мөн багасгадаг.
	Дараалалд орсон цөөн тооны пакетуудтай, ялангуяа удаан модемоор дамжсан интерактив 
	холболтууд нь бага <emphasis>Round Trip Times буюу Эргэн Аялах Хугацаатайгаар</emphasis>
	ажиллаж бас чаддаг. Гэхдээ энэ боломж нь зөвхөн өгөгдөл дамжуулалтад (илгээх / сервер талын)
	нөлөөлдгийг санах хэрэгтэй. Энэ нь өгөгдөл хүлээн авахад нөлөө үзүүлэхгүй (татаж авах).
	</para>

	<para><varname>net.inet.tcp.inflight.stab</varname>-ийг тааруулахыг 
	<emphasis>зөвлөдөггүй</emphasis>. Энэ параметр нь хурд сааруулах бүтээгдэхүүний 
	цонхны тооцоололд нэмсэн 2 хамгийн их пакетийг илэрхийлж анхдагчаар 20 байдаг. 
	Энэ алгоритмийг тогтворжуулах болон өөрчлөгдөж байгаа нөхцлүүдэд хариу өгөх боломжийг 
	сайжруулахад нэмэлт цонх шаардлагатай боловч энэ нь бас удаан холболт дээр 
	ping хийх хугацаа ихэсгэхэд хүргэдэг (гэхдээ таныг энэ (inflight) алгоритмийг 
	ашиглаагүй байхад гарсан үр дүнгээс хамаагүй бага хэвээр л байна). 
	Ийм тохиолдолд энэ параметрийг 15, 10, эсвэл 5 болгон багасгахыг хүсэж болох юм;
	мөн хүссэн үр дүндээ хүрэхийн тулд 
	<varname>net.inet.tcp.inflight.min</varname> хувьсагчийг 
	(жишээ нь 3500 болгож) бас багасгаж болох юм. Эдгээр параметрүүдийг багасгах нь 
	хамгийн сүүлд авах арга хэмжээ байх ёстой юм.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Виртуал санах ой</title>

      <sect3>
        <title><varname>kern.maxvnodes</varname></title>

        <para>vnode нь файл эсвэл  сангийн дотоод  дүрслэл юм. Тэгэхээр үйлдлийн 
	системд байх vnode-ийн тоог ихэсгэх нь диск I/O-г багасгадаг. Энэ нь ихэвчлэн 
	үйлдлийн системээр зохицуулагддаг бөгөөд өөрчлөх хэрэггүй байдаг. 
	Зарим тохиолдолд диск I/O нь гол асуудал учруулж системд vnode байхгүй болж 
	байвал энэ тохируулгыг ихэсгэх хэрэгтэй болно. Идэвхгүй болон чөлөөтэй RAM-ийн 
	хэмжээг бодолцох шаардлагатай.</para>

        <para>Тухайн үед ашиглагдаж байгаа vnode-уудыг үзэхдээ:</para>

        <screen>&prompt.root; <userinput>sysctl vfs.numvnodes</userinput>
vfs.numvnodes: 91349</screen>

        <para>Хамгийн их vnode-уудыг үзэхдээ:</para>

        <screen>&prompt.root; <userinput>sysctl kern.maxvnodes</userinput>
kern.maxvnodes: 100000</screen>

        <para>Хэрэв тухайн үеийн vnode ашиглалт хамгийн их хэмжээ уруу бараг дөхөж 
	байвал <varname>kern.maxvnodes</varname>-ийг 1,000-аар ихэсгэх нь 
	зүйтэй байж болох юм. <varname>vfs.numvnodes</varname>-ийн тоон 
	дээр бас анхаарлаа хандуулаарай. Хэрэв энэ нь дахин хамгийн их уруугаа дээшилбэл 
	<varname>kern.maxvnodes</varname>-ийг цааш ихэсгэх шаардлагатай болно. 
	&man.top.1;-ийн гаргасан дүнгээс таны санах ойн өөрчлөлт харагдах ёстой. 
	Түрүүнийхээс илүү санах ой идэвхтэй байх ёстой.</para>
      </sect3>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="adding-swap-space">
    <title>Swap зай нэмэх нь</title>

    <para>Та яаж ч сайн төлөвлөсөн байлаа гэсэн заримдаа систем таны бодсоноор 
	ажилладагүй. Хэрэв танд swap зай илүү хэрэгцээтэйг мэдвэл та үүнийг 
	амархнаар нэмж болно. Та гурван аргаар swap зайг ихэсгэж болно: 
	шинэ хатуу диск нэмэх, NFS-ийн тусламжтай swap идэвхжүүлэх болон 
	байгаа хуваалт дээр swap файл үүсгэж ихэсгэж болно.</para>

    <para>Swap зайг хэрхэн шифрлэх, ямар тохируулгууд байгаа болон яагаад
	хийх ёстой талаар гарын авлагын <xref linkend="swap-encrypting">
	хуудсанд хандана уу.</para>

    <sect2 id="new-drive-swap">
      <title>Шинэ диск дээрх swap</title>

      <para>Мэдээж swap нэмэх хамгийн шилдэг арга нь энэ боломжийг шалтаг болгон 
	ашиглаж өөр хатуу диск нэмэх явдал юм. Ер нь та үргэлж өөр хатуу диск ашиглаж
	болно л доо. Хэрэв та ингэх бол өөрийн swap-аа хэрхэн хамгийн шилдгээр 
	зохион байгуулж болох талаар дурдсан зарим зөвлөгөөнүүдийн тухай Гарын авлагын 
	<xref linkend="configtuning-initial"> дахь swap зайн хэлэлцүүлгээс 
	дахин уншаарай.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="nfs-swap">
      <title>NFS-ийн тусламжтай swap хийх нь</title>

      <para>NFS-ийн тусламжтай swap хийхийг зөвхөн swap хийх локал хатуу диск 
	танд байхгүй үед л зөвлөдөг; NFS swap хийх нь байгаа сүлжээний хурдаар 
	хязгаарлагддаг бөгөөд NFS серверт нэмэлт ачаалал үзүүлдэг.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="create-swapfile">
      <title>Swap файлууд</title>

      <para>Та swap файл болгон ашиглахаар заасан хэмжээтэй файлыг үүсгэж  болно. 
	Энд байгаа жишээн дээр бид <filename>/usr/swap0</filename> гэсэн 
	нэртэй 64MB файлыг ашиглана. Мэдээж та хүссэн ямар ч нэрээ ашиглаж 
	болно.</para>

      <example>
	<title>Swap файл &os; дээр үүсгэх нь</title>

      <orderedlist>
	<listitem>
	  <para>Таны цөмийн тохиргоонд санах ойн дискний драйвер (&man.md.4;) 
	орсон эсэхийг шалгаарай. Энэ нь <filename>GENERIC</filename> 
	цөмд анхдагчаар орсон байдаг.</para>

	  <programlisting>device   md   # Memory "disks"</programlisting>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Swap файл (<filename>/usr/swap0</filename>) үүсгэнэ:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>dd if=/dev/zero of=/usr/swap0 bs=1024k count=64</userinput></screen>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Зөв зөвшөөрлүүдийг (<filename>/usr/swap0</filename>-д) нээж  тохируулна:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>chmod 0600 /usr/swap0</userinput></screen>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><filename>/etc/rc.conf</filename>-д swap файлыг идэвхжүүлнэ:</para>

	  <programlisting>swapfile="/usr/swap0"   # Set to name of swapfile if aux swapfile desired.</programlisting>
	</listitem>

	<listitem>

	  <para>Машиныг дахин эхлүүлнэ эсвэл swap файлыг шууд идэвхжүүлэхийн тулд дараах тушаалыг ажиллуулна:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>mdconfig -a -t vnode -f /usr/swap0 -u 0 &amp;&amp; swapon /dev/md0</userinput></screen>
        </listitem>
      </orderedlist>

      </example>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="acpi-overview">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Хитэн</firstname>
	  <surname>Пандиа</surname>
	  <contrib>Бичсэн </contrib>
	</author>
	<author>
	  <firstname>Том</firstname>
	  <surname>Рөүдс</surname>
	</author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	  <surname>Ганболд</surname>
	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	  <!-- Nov 2006 -->
        </author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>Тэжээл болон Эх үүсвэрийн Удирдлага</title>

    <para>Тоног төхөөрөмжийн эх үүсвэрүүдийг үр ашигтай ашиглах нь чухал юм. 
	<acronym>ACPI</acronym> танилцуулагдахаас өмнө системийн тэжээлийн 
	ашиглалт болон дулааны шинж чанаруудыг удирдахад үйлдлийн системүүдийн хувьд 
	хэцүү, уян хатан биш байсан. Тоног төхөөрөмж нь <acronym>BIOS</acronym>-оор 
	удирдагддаг байсан болохоор тэжээлийн удирдлагын тохиргоонуудын харагдац бага бөгөөд 
	хэрэглэгчид хянах боломж бага байсан юм.Зарим нэгэн хязгаарлагдмал тохиргооны 
	боломж <emphasis>Advanced Power Management буюу Тэжээлийн Дэвшилттэй Удирдлага (APM)</emphasis> 
	интерфэйсээр хийгдэх боломжтой байсан.
	Тэжээл болон Эх үүсвэрийн Удирдлага нь орчин үеийн үйлдлийн 
	системийн түлхүүр хэсгүүдийн нэг юм. Жишээ нь таны системийн хэм гэнэт нэмэгдэх тохиолдолд 
	системийн хязгааруудыг үйлдлийн систем монитор хийхийг (магадгүй танд мэдээлэхийг) 
	хүсэж болох юм.</para>

    <para>&os; Гарын авлагын энэ хэсэгт бид <acronym>ACPI</acronym>-ийн талаар 
	нэвтэрхий мэдээллээр хангах болно. Цааш нэмж уншихад зориулсан мэдээллүүдийг 
	төгсгөл хэсэгт оруулсан байгаа.</para>

    <sect2 id="acpi-intro">
      <title>ACPI гэж юу вэ?</title>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
      </indexterm>

      <indexterm>
	<primary>APM</primary>
      </indexterm>

      <para>Advanced Configuration and Power Interface буюу Дэвшилттэй Тохиргоо 
	ба Тэжээлийн Интерфэйс  (<acronym>ACPI</acronym>) нь тоног төхөөрөмжийн эх үүсвэрүүд 
	болон тэжээлийн удирдлагад (эндээс нэр гарсан) зориулсан стандарт интерфэйсийг хангах зорилгоор 
	үйлдвэрлэгчдийн холбооноос бичин гаргасан стандарт юм. 
	Энэ нь <emphasis>Үйлдлийн Системээр заалгасан тохиргоо ба Тэжээлийн Удирдлагын</emphasis> 
	түлхүүр элемент юм, өөрөөр хэлбэл: энэ нь илүү хяналт болон уян хатан байдлыг үйлдлийн системд 
	(<acronym>OS</acronym>) хангадаг. <acronym>ACPI</acronym>-г танилцуулахаас 
	өмнө одоогийн Залгаад Тоглуулах интерфэйсүүдийн хязгааруудыг орчин үеийн системүүд 
	<quote>сунгасан</quote> юм. <acronym>ACPI</acronym> нь <acronym>APM</acronym>-ийн  
	(Advanced Power Management буюу Тэжээлийн Дэвшилтэт Удирдлага) шууд залгамжлагч 
	юм.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="acpi-old-spec">
      <title>Тэжээлийн Дэвшилтэт Удирдлагын (APM) сул талууд</title>

      <para><emphasis>Тэжээлийн Дэвшилтэт Удирдлага (APM)</emphasis> боломж нь 
	системийн тэжээлийн ашиглалтыг түүний ажиллагаан дээр үндэслэн хянадаг. 
	APM BIOS нь (систем) үйлдвэрлэгчээс хангагддаг бөгөөд тоног төхөөрөмжийн тавцан 
	бүрийн хувьд онцлог байдаг. OS дахь APM драйвер нь тэжээлийн түвшингүүдийн 
	удирдлагыг зөвшөөрдөг <emphasis>APM Програм хангамжийн Интерфэйс</emphasis> 
	уруу хандах хандалтыг зуучилж өгдөг.  APM-ийг 2000 онд болон тэрнээс өмнө үйлдвэрлэсэн 
	системүүдэд ашиглах ёстой хэвээр байдаг.</para>

      <para>APM-д дөрвөн  үндсэн асуудал байдаг. Нэгдүгээрт, тэжээлийн удирдлага 
	(үйлдвэрлэгчийн онцлогтой) BIOS-оор хийгддэг бөгөөд OS нь энэ талын ямар ч 
	мэдлэг байдаггүй. Үүний нэг жишээ нь хэрэглэгч хатуу дискний сул зогсох хугацааг 
	APM BIOS дээр зааж өгөөд тэр нь зааснаас илүү гарвал BIOS хатуу дискийг OS-ийн 
	зөвшөөрөлгүйгээр эргүүлдэг. Хоёрдугаарт, APM-ийн логик BIOS-д суулгагдсан байдаг 
	бөгөөд OS-ийн эрх хэмжээнээс гадна ажилладаг. Энэ нь хэрэглэгчид  өөрсдийн 
	APM BIOS-ийг зөвхөн шинэ хувилбараар нь ROM уруу нь шарж асуудлуудыг 
	засварлах боломжтой гэсэн үг юм; энэ нь амжилтгүй болбол системийг дахин 
	сэргээгдэхгүй төлөвт орхиж болох боломжтой маш аюултай процедур юм. 
	Гуравдугаарт, APM нь үйлдвэрлэгчийн онцлогтой технологи бөгөөд энэ нь 
	маш олон адил төсөөтэй байдал (чармайлтуудын хуулбар) болон нэг үйлдвэрлэгчийн 
	BIOS-д олдсон алдаанууд бусад үйлдвэрлэгчдийн хувьд шийдэгдээгүй байж болно гэсэн үг  
	юм. Хамгийн сүүлд гэхдээ төгсгөлийнх биш, APM BIOS нь тэжээлийн маш нарийн 
	бодлого эсвэл машины зориулалтад зориулагдан маш сайн тохируулагдах тийм шийдлийг 
	хийхэд хангалттай зайгүй байдаг.</para>

      <para><emphasis>Залгаад Тоглуулах BIOS (PNPBIOS)</emphasis> нь 
	олон тохиолдолд найдвартай биш байсан юм. PNPBIOS нь 16-битийн технологи, 
	тийм болохоор OS нь PNPBIOS аргуудтай холбогдохдоо 16-битийн эмуляц 
	хэрэглэх шаардлагатай болдог.</para>

      <para>&os;-ийн <acronym>APM</acronym> драйвер &man.apm.4; гарын авлагын 
	хуудсанд баримтжуулагдсан байдаг.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="acpi-config">
      <title><acronym>ACPI</acronym>-г тохируулах нь</title>

      <para><filename>acpi.ko</filename> драйвер нь системийг эхлүүлэх үед 
	&man.loader.8;-оор анхдагчаар ачаалагддаг бөгөөд цөмд оруулж 
	<emphasis>хөрвүүлэгдэх</emphasis> ёсгүй. Үүний цаадах шалтгаан нь 
	модулиудтай ажиллах хялбар байдаг, өөрөөр хэлбэл цөмийг дахин хөрвүүлэлгүйгээр 
	өөр <filename>acpi.ko</filename> уруу шилждэг.  Энэ нь тест хийлтийг 
	илүү амархан болгодог давуу талтай юм. Нөгөө нэг шалтгаан нь 
	системийг ажиллуулж дууссаны дараа <acronym>ACPI</acronym>-г ажиллуулахад
	ихэвчлэн сайн ажилладаггүй. 
	Хэрэв та асуудлуудтай учирч байгаа бол  <acronym>ACPI</acronym>-г бүхэлд нь хаах хэрэгтэй. 
	Энэ драйверийг ачаалсны дараа буулгаж болиулж чаддаггүй, болдоггүй, учир нь 
	системийн шугам үүнийг төрөл бүрийн тоног төхөөрөмжүүдийн харилцан үйлдлүүдэд 
	хэрэглэдэг. <acronym>ACPI</acronym>-г <filename>/boot/loader.conf</filename> файлд юм уу 
	эсвэл &man.loader.8; хүлээх мөрөнд <literal>hint.acpi.0.disabled="1"</literal> гэж тохируулан
	хааж болдог.</para>

      <note><para><acronym>ACPI</acronym> болон <acronym>APM</acronym> нь цуг байж болохгүй 
	бөгөөд салангид хэрэглэгдэх ёстой. Сүүлд ачаалагдах драйвер нь хэрэв  нөгөө нэгийг ажиллаж байгааг 
	мэдвэл ажиллагаагаа дуусгавар болгодог.</para></note>

      <para><acronym>ACPI</acronym> нь &man.acpiconf.8;-ийн 
	<option>-s</option> туг болон <literal>1-5</literal> тохируулгын тусламжтайгаар 
	системийг унтах горим шилжүүлэхэд хэрэглэгдэж болно. Ихэнх хэрэглэгчдэд зөвхөн 
	<literal>1</literal>  эсвэл <literal>3</literal> (RAM руу түр зогсоох) 
	хэрэгтэй байдаг. <literal>5</literal> тохируулга нь 
	дараах тушаалтай нэг ёсондоо адилыг гүйцэтгэнэ:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>halt -p</userinput></screen>

      <para>Бусад тохируулгууд &man.sysctl.8;-ийн тусламжтай байдаг.  Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.acpi.4; болон 
	&man.acpiconf.8; гарын авлагын хуудаснуудаас шалгана уу.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="ACPI-debug">
    <sect1info>
      <authorgroup>
        <author>
          <firstname>Нэйт</firstname>
          <surname>Лоосон</surname>
          <contrib>Бичсэн </contrib>
        </author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
          <firstname>Питер</firstname>
          <surname>Шульц</surname>
          <contrib>Хувь нэмэрлэцгээсэн </contrib>
        </author>
        <author>
          <firstname>Том</firstname>
          <surname>Рөүдс</surname>
        </author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
        <author>
	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	  <surname>Ганболд</surname>
	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	  <!-- Nov 2006 -->
        </author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>&os;-ийн <acronym>ACPI</acronym>-г ашиглах нь ба дибаг хийх нь</title>

    <indexterm>
      <primary>ACPI</primary>
      <secondary>асуудлууд</secondary>
    </indexterm>

    <para><acronym>ACPI</acronym> нь төхөөрөмжүүдийг илрүүлэх, тэжээлийн ашиглалтыг 
	удирдах болон урьд нь <acronym>BIOS</acronym>-оор удирдагддаг байсан төрөл 
	бүрийн тоног төхөөрөмжид хандах стандартчилагдсан хандалтыг хангадаг цоо шинэ арга 
	юм. Бүх системүүд дээр <acronym>ACPI</acronym>-г ажиллуулах тал дээр 
	дэвшил хийгдсэн бөгөөд гэхдээ зарим эх хавтангуудын 
	<firstterm><acronym>ACPI</acronym> Машины Хэл</firstterm>ний  
	(<acronym>AML</acronym>) байткод дахь алдаанууд, &os;-ийн цөмийн дэд 
	системүүдийн бүрэн бүтэн бус байдал болон &intel; <acronym>ACPI-CA</acronym> 
	тайлбарлагч дахь алдаанууд илэрсээр байна.</para>

    <para>Энэ баримт нь таныг &os;-ийн <acronym>ACPI</acronym> дэмжигчдэд тусалж 
	таны ажигласан асуудлуудын үндсэн учир шалтгааныг таних, дибаг хийх болон шийдлийг 
	хөгжүүлэхэд  туслах зорилготой юм. Үүнийг уншиж байгаад талархлаа илэрхийлэхийн 
	ялдамд бид таны системийн асуудлуудыг шийдэж чадна гэдэгт найдаж байна.</para>

    <sect2 id="ACPI-submitdebug">
      <title>Дибаг мэдээллийг илгээх нь</title>

      <note>
	<para>Асуудлыг илгээхээсээ өмнө та хамгийн сүүлийн үеийн <acronym>BIOS</acronym>-ийн 
	хувилбар болон хэрэв байх юм бол суулгагдсан хянагчийн хамгийн сүүлийн firmware хувилбар 
	ажиллуулж байгаа эсэхээ шалгаарай.</para>
      </note>

      <para>Асуудлыг шууд илгээхийг хүсэж байгаачууд дараах мэдээллийг 
	<ulink url="mailto:freebsd-acpi@FreeBSD.org">
	freebsd-acpi@FreeBSD.org</ulink> уруу илгээнэ үү:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>Системийн төрөл болон загварыг оролцуулан алдааг гаргаж байгаа зүйлийн хамтаар 
		алдаатай ажиллагааг тайлбарласан мэдээлэл. Мөн хэрэв алдаа таны хувьд шинэ бол 
		яг хэзээ гарч эхэлснийг аль болох тодорхой гаргаарай.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><command>boot -v</command> ажилласны дараах &man.dmesg.8;-ийн 
		гаралтыг алдааг шалгаж байхад таны үүсгэсэн алдааны мэдээллүүдийн 
		хамтаар.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Хэрэв <acronym>ACPI</acronym>-г хаасан байхад асуудлыг шийдэж байвал 
		тийм байх үе дэх <command>boot -v</command>-ийн гаралт.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><command>sysctl hw.acpi</command>-ийн гаралт. Энэ нь таны 
		систем ямар ямар боломжуудыг санал болгож байгааг мэдэх бас нэг сайн 
		арга юм.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Таны <firstterm><acronym>ACPI</acronym> Эх Хэл</firstterm>
		(<acronym>ASL</acronym>) байх <acronym>URL</acronym> хаяг. 
		<acronym>ASL</acronym> нь маш том байж болох учир шууд 
		<emphasis>битгий</emphasis> жагсаалт уруу илгээгээрэй. 
		Өөрийн <acronym>ASL</acronym>-ийн хуулбарыг энэ тушаалыг 
		ашиглаж үүсгээрэй:</para>

<screen>&prompt.root; <userinput>acpidump -dt &gt; <replaceable>name</replaceable>-<replaceable>system</replaceable>.asl</userinput></screen>

	  <para>(Өөрийн нэвтрэх нэрийг 
	    <replaceable>name</replaceable>-ийн оронд болон 
		үйлдвэрлэгч/загварыг <replaceable>system</replaceable>-ийн 
		оронд солиорой. Жишээ нь: 
		<filename>njl-FooCo6000.asl</filename>)</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>Ихэнх хөгжүүлэгчид &a.current; үзэж байдаг, гэхдээ асуудлуудаа 
	харагдуулахын тулд &a.acpi.name; уруу илгээгээрэй. Бид бүгд хаа нэгтээ 
	өөр өөрийн үндсэн ажилтай учир тэвчээртэй байна уу. Хэрэв таны алдаа 
	шууд илэрхий биш байх юм бол магадгүй бид таныг &man.send-pr.1;-ийн 
	тусламжтай <acronym>PR</acronym> илгээхийг асуух байх. 
	<acronym>PR</acronym> оруулахдаа дээр хүссэний адил мэдээллээ 
	оруулна уу. Энэ нь асуудлыг мөшгөж шийдвэрлэхэд бидэнд туслах юм. 
	Бид <acronym>PR</acronym>-уудыг мэдээлэх механизмын зорилгоор биш 
	байгаа асуудлуудыг санаж байх зорилгоор ашигладаг болохоор эхлээд 
	&a.acpi.name; уруу захидал илгээлгүйгээр <acronym>PR</acronym> 
	битгий илгээгээрэй. Магадгүй таны асуудлыг урд нь өөр хэн нэгэн мэдээлсэн 
	байж болох юм.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="ACPI-background">
      <title>Оршил</title>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
      </indexterm>

      <para><acronym>ACPI</acronym> нь ia32 (x86), ia64 (Itanium) болон 
	amd64 (AMD) архитектуруудтай нийцтэй орчин үеийн бүх компьютерт байдаг. 
	Бүрэн стандарт нь <acronym>CPU</acronym>-ны ажиллагааны удирдлага, 
	тэжээлийн онгоцуудын хяналт, дулааны бүсүүд, төрөл бүрийн батарейний системүүд, 
	суулгагдсан хянагчууд болон шугамын жагсаалт зэрэг олон боломжуудтай. 
	Ихэнх системүүд нь бүрэн стандартыг бүгдийг хангасан шийдэлтэй байдаггүй. 
	Жишээ нь зөөврийн компьютер хөргөх болон бас батарейний удирдлагын дэмжлэгтэй 
	байхад ширээний систем зөвхөн шугамын жагсаалтын хэсгийн шийдлийг агуулсан байдаг. 
	Зөөврийн компьютерууд нь бас өөр өөрийн ярвигтай асуудлуудыг агуулсан түр зогсоох болон 
	үргэлжлүүлэх боломжуудыг агуулдаг.</para>

      <para><acronym>ACPI</acronym>-нийцтэй систем нь төрөл бүрийн хэсгүүдтэй байдаг. 
	<acronym>BIOS</acronym> болон бичил схемийн үйлдвэрлэгчид 
	<acronym>APIC</acronym> зураг (<acronym>SMP</acronym>-д ашиглагддаг), 
	тохиргооны регистрүүд болон хялбар тохиргооны утгууд зэрэг зүйлсүүдийг заадаг 
	төрөл бүрийн тогтмол хүснэгтүүдийг (өөрөөр хэлбэл 
	<acronym>FADT</acronym>) санах ойд хангаж өгдөг. Мөн төхөөрөмжүүд болон 
	аргуудын мод хэлбэрийн нэрийн талбарыг заадаг байткодын хүснэгтээр 
	(<firstterm>Differentiated System Description Table буюу Системийн 
	Ялгаварласан Тайлбарын Хүснэгт </firstterm><acronym>DSDT</acronym>) 
	бас хангадаг.</para>

      <para><acronym>ACPI</acronym> драйвер нь тогтмол хүснэгтүүдийг задлан ялгал 
	хийх, байткодын тайлбарлагчийг шийдэх болон <acronym>ACPI</acronym> дэд 
	системийн мэдээллийг хүлээн авахаар төхөөрөмжүүдийн драйверууд болон цөмийг 
	өөрчлөх ёстой. &os;-ийн хувьд &intel; нь Линукс болон NetBSD-тэй хуваалцан 
	хэрэглэгддэг тайлбарлагчаар хангадаг. <acronym>ACPI-CA</acronym> эх кодын 
	зам нь 
	<filename class="directory">src/sys/contrib/dev/acpica</filename>.
	<acronym>ACPI-CA</acronym>-г &os; дээр ажиллуулах тэр цавуу код нь 
	<filename>src/sys/dev/acpica/Osd</filename> байршилд байдаг. 
	Эцэст нь төрөл бүрийн <acronym>ACPI</acronym> төхөөрөмжүүдийн драйверууд 
	<filename class="directory">src/sys/dev/acpica</filename> байршлаас 
	олддог.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="ACPI-comprob">
      <title>Нийтлэг асуудлууд</title>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
	<secondary>асуудлууд</secondary>
      </indexterm>

      <para><acronym>ACPI</acronym> зөв ажиллахын тулд бүх хэсгүүд бас 
	зөв ажилласан байх ёстой. Энд зарим нэг нийтлэг асуудлуудыг илэрч байгаа  
	давтамжийн дарааллаар зарим нэг тойрон гарах замууд болон засваруудтайгаар 
	нь дурдъя.</para>

      <sect3>
	<title>Хулганы асуудлууд</title>

	<para>Зарим тохиолдолд түр зогсоох үйлдэл хийгдсэний дараа үргэлжлүүлэхэд 
	хулганыг ажиллахгүй болгодог. Мэдэгдэж байгаа тойрон гарах арга зам нь 
	<literal>hint.psm.0.flags="0x3000"</literal> мөрийг 
	<filename>/boot/loader.conf</filename> файлд нэмэх явдал 
	юм. Хэрэв энэ нь ажиллахгүй бол дээр тайлбарласны дагуу алдааны 
	тайлан илгээхийг бодно уу.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Suspend/Resume буюу Түр зогсоох/Үргэлжлүүлэх</title>

	<para><acronym>ACPI</acronym> нь <acronym>RAM</acronym> уруу 
	түр зогсоох <literal>S1</literal>-<literal>S3</literal> гэсэн 
	гурван төлөвтэй (<acronym>STR</acronym>) бөгөөд диск уруу түр 
	зогсоох <literal>S4</literal> гэгддэг нэг төлөвтэй 
	(<literal>STD</literal>). <literal>S5</literal> нь 
	<quote>soft off буюу зөөлөн зогсоолт</quote> бөгөөд тэжээлд залгагдсан 
	боловч асаагдаагүй байх үеийн таны системийн жирийн төлөв юм. 
	<literal>S4</literal> нь хоёр тусдаа аргаар хийгдэх боломжтой. 
	<literal>S4</literal><acronym>BIOS</acronym> нь 
	<acronym>BIOS</acronym>-ийн тусламжтайгаар диск уруу хийгдэх 
	түр зогсоолт юм. <literal>S4</literal><acronym>OS</acronym> нь 
	бүхэлдээ үйлдлийн системээр хийгддэг.</para>

	<para>Түр зогсоолттой холбоотой зүйлүүдийг <command>sysctl hw.acpi</command>
	тушаалаар шалгаж эхлээрэй. Энд Thinkpad-тай холбоотой үр дүнгүүд байна:</para>

	<screen>hw.acpi.supported_sleep_state: S3 S4 S5
hw.acpi.s4bios: 0</screen>

	<para>Энэ нь бид <literal>S3</literal>,
	  <literal>S4</literal><acronym>OS</acronym> болон 
	  <literal>S5</literal>-ийг шалгахад 
	<command>acpiconf -s</command> тушаалыг ашиглаж болно гэсэн үг юм. 
	Хэрэв <option>s4bios</option> нь нэг (<literal>1</literal>) байх 
	юм бол бид <literal>S4</literal><acronym>OS</acronym>-ийн оронд 
	<literal>S4</literal><acronym>BIOS</acronym> дэмжлэгтэй байх юм.</para>

	<para>Түр зогсоолт/үргэлжлүүлэлтийг тест хийхдээ хэрэв дэмжигдсэн бол 
	<literal>S1</literal>-ээс эхлээрэй. Энэ төлөв нь драйверийн дэмжлэг барагтаа л 
	шаарддаггүй болохоор бараг л ажиллах болно. Хэн ч <literal>S2</literal>-ийг 
	хийгээгүй байдаг бөгөөд танд энэ хэрэв байгаа бол энэ нь <literal>S1</literal>-тэй 
	адил байна. Дараагийн оролдох зүйл нь <literal>S3</literal> юм. Энэ нь 
	хамгийн гүнзгий <acronym>STR</acronym> төлөв бөгөөд таны тоног төхөөрөмжийг 
	дахин зөв эхлүүлэхийн тулд драйверийн ихээхэн дэмжлэг шаарддаг. Хэрэв  
	үргэлжлүүлэх үед танд асуудлууд гарч байгаа бол &a.acpi.name; жагсаалт уруу  
	цахим захидал чөлөөтэй илгээгээрэй, гэхдээ илүү их тест хийлт, ажил шаардсан маш 
	олон драйверууд/тоног төхөөрөмжүүд байдаг учир асуудал шийдэгдэхийг хүлээх хэрэггүй юм.</para>

	<para>Асуудлыг тусгаарлахад туслахын тулд өөрийн цөмөөс аль болох олон драйверуудыг 
	арилгаарай. Хэрэв энэ нь ажиллаж байвал та яг аль драйвер асуудалтай байгааг 
	драйверуудыг амжилтгүй ажиллах хүртэл ачаалан тодорхойлж болох юм. 
	<filename>nvidia.ko</filename>, X11 дэлгэцийн драйверууд болон 
	<acronym>USB</acronym> зэрэг хоёртын драйверууд нь ерөнхийдөө хамгийн их 
	асуудлуудтай байдаг байхад Ethernet интерфэйсүүд ихэвчлэн зүгээр ажилладаг. 
	Хэрэв та драйверуудыг зөв ачаалж/буулгаж чадаж байвал та тохирох тушаалуудыг 
	<filename>/etc/rc.suspend</filename> болон 
	  <filename>/etc/rc.resume</filename> файлуудад хийж үүнийг 
	автоматжуулж болно. Драйверийг буулгах болон ачаалахад зориулсан тайлбар 
	болгосон жишээ байдаг. Хэрэв таны дэлгэц үргэлжлүүлэлт хийгдсэний дараа заваарсан 
	бол <option>hw.acpi.reset_video</option>-г тэг (<literal>0</literal>) 
	болгож үзээрэй. Хэрэв тусламж болохоор бол 
	<option>hw.acpi.sleep_delay</option>-г арай урт эсвэл арай богино утгуудаар 
	тохируулж үзээрэй.</para>

	<para>Өөр нэг турших зүйл нь <acronym>ACPI</acronym> дэмжлэгтэй сүүлийн үеийн 
	Линуксийн түгээлтийг ачаалан тэдний түр зогсоолт/үргэлжлүүлэлтийн дэмжлэгийг адил 
	тоног төхөөрөмж дээр турших явдал юм. Хэрэв Линукс дээр ажиллаж байвал 
	энэ нь &os;-ийн драйверийн асуудал гэсэн үг бөгөөд яг аль драйвер асуудлыг үүсгэж 
	байгааг олсноор асуудлыг засварлахад бидэнд тус болох болно. 
	<acronym>ACPI</acronym>-ийг дэмжиж байдаг дэмжигчид нь өөр бусад 
	драйверуудыг (өөрөөр хэлбэл дуу, <acronym>ATA</acronym> гэх мэт) 
	ихэвчлэн дэмжин ажилладаггүй болохоор драйверийн асуудлыг мөшгөж хийгдсэн ажил бүр 
	магадгүй эцсийн эцэст &a.current.name; жагсаалт болон драйверийг дэмжигч 
	уруу илгээгдэх хэрэгтэйг санаарай. Хэрэв та адал явдлыг эрж байгаа бол 
	драйверийн үргэлжлүүлэлтийн функцын  аль хэсэгт өлгөгдөж байгааг мөшгөхийн тулд 
	зарим дибаг хийх &man.printf.3;-үүдийг асуудалтай драйверт хийж эхлээрэй.</para>

	<para>Эцэст нь <acronym>ACPI</acronym>-г хааж оронд нь 
	<acronym>APM</acronym>-г нээж оролдоорой. Хэрэв түр зогсоолт/үргэлжлүүлэлт 
	<acronym>APM</acronym>-тэй байхад ажиллаж байвал та 
	<acronym>APM</acronym>-тэйгээ үлдэх нь ялангуяа хуучин тоног төхөөрөмжийн 
	(2000 оноос өмнөх) хувьд бараг дээр байх бизээ. <acronym>ACPI</acronym> 
	дэмжлэгийг зөв болгоход үйлдвэрлэгчдэд цаг хугацаа шаардах бөгөөд магадгүй хуучин 
	тоног төхөөрөмжүүд нь <acronym>ACPI</acronym>-ийн хувьд 
	<acronym>BIOS</acronym>-ийн асуудлуудтай ихэвчлэн байдаг.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Систем өлгөгдөх (түр хугацаагаар эсвэл бүрмөсөн)</title>

	<para>Ихэнх системийн өлгөгдлүүд нь гээгдсэн тасалдлууд эсвэл тасалдлын 
	шуургын үр дүн юм. Бичил схемүүд нь ачаалахаас өмнө тасалдлуудыг <acronym>BIOS</acronym> 
	хэрхэн тохируулдгаас болсон асуудлууд, <acronym>APIC</acronym> 
	(<acronym>MADT</acronym>) хүснэгтийн зөв байдал болон 
	<firstterm>System Control Interrupt буюу Системийн Хянагч 
	Тасалдлын</firstterm> (<acronym>SCI</acronym>) чиглүүлэлт дээр
	тулгуурласан олон асуудлуудтай байдаг.</para>

	<indexterm>
	  <primary>тасалдлын шуургууд</primary>
	</indexterm>

	<para>Тасалдлын шуургыг <command>vmstat -i</command> тушаалын 
	гаралтаас <literal>acpi0</literal> бүхий мөрийг шалгаж гээгдсэн 
	тасалдлуудаас ялгаж болно. Хэрэв тоологч секунд тутам хоёроор нэмэгдэж 
	байвал та тасалдлын шуургатай байна. Хэрэв систем өлгөгдсөн юм шиг байвал 
	<acronym>DDB</acronym> 
	  (консол дээр <keycombo action="simul"><keycap>CTRL</keycap>
	  <keycap>ALT</keycap><keycap>ESC</keycap></keycombo>) 
	уруу орж <literal>show interrupts</literal> гэж бичих хэрэгтэй.</para>

	<indexterm>
	  <primary>APIC</primary>
	  <secondary>хаах нь</secondary>
	</indexterm>

	<para>Тасалдлын асуудлуудтай ажиллаж байхад таны хамгийн шилдэг итгэл найдвар 
	бол <filename>loader.conf</filename>-д <literal>hint.apic.0.disabled="1"</literal> 
	хэмээн зааж <acronym>APIC</acronym> дэмжлэгийг хаах явдал юм.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Үймээнүүд</title>

	<para>Үймээнүүд нь <acronym>ACPI</acronym>-ийн хувьд харьцангуй ховор 
	байдаг бөгөөд засварлах нэн тэргүүн ээлжийн асуудал байдаг. Эхний алхам бол 
	үймээнийг дахин гаргах (хэрэв боломжтой бол) алхмуудыг тусгаарлаж 
	буцах мөрийг (backtrace) авах явдал юм. <literal>options DDB</literal>
	мөрийг нээж сериал консол (<xref linkend="serialconsole-ddb">-г үзнэ үү) 
	тохируулах эсвэл &man.dump.8; хуваалтыг тохируулах зөвлөгөөг дагаарай. 
	Та буцах мөрийг <acronym>DDB</acronym> дээр <literal>tr</literal>-р 
	авч болно. Хэрэв та буцах мөрийг гараар бичих болбол мөр дэх хамгийн доодох тав (5) 
	болон хамгийн дээдэх таван (5) мөрийг хамгийн багадаа бодоход аваарай.</para>

	<para>Дараа нь асуудлыг тусгаарлахыг оролдож <acronym>ACPI</acronym>-г 
	хааж ачаалж үзээрэй. Хэрэв энэ нь ажиллаж байвал 
	<option>debug.acpi.disable</option>-ийн төрөл бүрийн утгуудыг хэрэглэж 
	та <acronym>ACPI</acronym> дэд системийг тусгаарлаж болно. Зарим жишээнүүдийг 
	&man.acpi.4; гарын авлагын хуудаснаас үзнэ үү.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Түр зогссоны дараа эсвэл унтраасны дараа систем дахин эхлэх</title>
	<para>Эхлээд &man.loader.conf.5; дээр 
	<literal>hw.acpi.disable_on_poweroff="0"</literal> гэж тохируулаад 
	үз. Энэ нь унтраах процессийн үед төрөл бүрийн үйл явцуудыг 
	<acronym>ACPI</acronym> хаахыг болиулдаг. Энэ зорилгын нэгэн адил зарим 
	системүүд энэ утгыг <literal>1</literal> (анхдагч) болгож тохируулахыг 
	шаарддаг. Энэ нь түр зогсоолт эсвэл унтраалт хийгдсэний дараа аяндаа гарсан 
	систем асаж эхлэх асуудлыг ихэвчлэн засварладаг.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Бусад асуудлууд</title>

	<para>Хэрэв танд <acronym>ACPI</acronym>-тай холбоотой бусад асуудлууд 
	(суулгах станцтай ажиллах, төхөөрөмжүүд илрүүлэгдэхгүй гэх мэт) байвал 
	тайлбарыг захидлын жагсаалт уруу бас илгээнэ үү; гэхдээ эдгээр асуудлуудын 
	зарим нь  <acronym>ACPI</acronym> дэд системийн дуусаагүй хэсгүүдтэй 
	холбоотой байж болох бөгөөд тэдгээрийг шийдэж хийхэд нэлээн хугацаа зарцуулж 
	болох юм. Тэвчээртэй байж бидний илгээж болох засваруудыг тест хийхэд 
	бэлэн байгаарай.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="ACPI-aslanddump">
      <title><acronym>ASL</acronym>, <command>acpidump</command>, болон
        <acronym>IASL</acronym></title>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
	<secondary>ASL</secondary>
      </indexterm>

      <para>Хамгийн нийтлэг асуудал бол <acronym>BIOS</acronym> үйлдвэрлэгчдийн 
	гаргасан буруу (эсвэл алдаатай!) байткод юм. Энэ нь ихэвчлэн дараах шиг цөмийн 
	консол мэдээллүүдээр ил тод болдог:</para>

      <screen>ACPI-1287: *** Error: Method execution failed [\\_SB_.PCI0.LPC0.FIGD._STA] \\
(Node 0xc3f6d160), AE_NOT_FOUND</screen>

      <para>Ихэвчлэн та эдгээр асуудлуудыг өөрийн <acronym>BIOS</acronym>-ийг 
	хамгийн сүүлийн хувилбар уруу шинэчилснээр шийдэж болно. Ихэнх консолын 
	мэдээллүүд нь аюулгүй гэхдээ хэрэв танд батарейний төлөв ажиллахгүй гэх мэт 
	өөр бусад асуудлууд байгаа бол тэдгээр мэдээллүүд нь <acronym>AML</acronym>-д 
	байгаа асуудлуудыг хайж болох боломжийн газар нь юм. 
	<acronym>AML</acronym> гэгддэг байткод нь <acronym>ASL</acronym> 
	хэмээгддэг эх хэлээс хөрвүүлэгддэг. <acronym>AML</acronym> нь 
	<acronym>DSDT</acronym> гэгддэг хүснэгтэд байдаг. Өөрийн 
	<acronym>ASL</acronym>-ийн хуулбарыг авахын тулд &man.acpidump.8;-ийг 
	ашиглана. Та <option>-t</option> (тогтмол хүснэгтүүдийн агуулгуудыг үзүүлэх)
	болон <option>-d</option> (<acronym>AML</acronym>-ийг 
	<acronym>ASL</acronym> уруу дизассембл хийх) тохируулгыг хоёуланг нь 
	ашиглах хэрэгтэй. Синтаксын жишээг 
	<link linkend="ACPI-submitdebug">Дибаг Мэдээллийг Илгээх нь</link> 
	хэсгээс үзнэ үү.</para>

      <para>Таны хийж болох хамгийн хялбар анхны шалгалт нь алдаануудыг шалгахын тулд өөрийн 
	<acronym>ASL</acronym>-ийг хөрвүүлэх явдал юм. Анхааруулгуудыг ихэвчлэн орхиж 
	болох боловч алдаанууд нь <acronym>ACPI</acronym>-г зөв ажиллуулахад гол төлөв саад 
	болдог хорхойнууд байдаг. Өөрийн <acronym>ASL</acronym>-ийг дахин хөрвүүлэхдээ 
	дараах тушаалыг ажиллуулна:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>iasl your.asl</userinput></screen>
    </sect2>

    <sect2 id="ACPI-fixasl">
      <title>Өөрийн <acronym>ASL</acronym>-г засварлах нь</title>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
	<secondary>ASL</secondary>
      </indexterm>

      <para>Бидний эцсийн зорилго бол бараг хүн болгоны хувьд хэрэглэгчийн ямар ч оролцоогүйгээр 
	<acronym>ACPI</acronym>-г ажиллуулах явдал юм. Гэхдээ өнөөг хүртэл бид 
	<acronym>BIOS</acronym> үйлдвэрлэгчдийн гаргасан нийтлэг алдаануудад 
	зориулан тойрон гарах арга замуудыг хөгжүүлсээр байгаа билээ. 
	&microsoft;-ийн тайлбарлагч (<filename>acpi.sys</filename> болон 
	<filename>acpiec.sys</filename>) нь стандартыг баримталж байгааг чанд 
	шалгадаггүй бөгөөд <acronym>BIOS</acronym>-ийн олон үйлдвэрлэгчид 
	<acronym>ACPI</acronym>-г зөвхөн &windows; дээр тест хийж өөрсдийн 
	<acronym>ASL</acronym>-ийг хэзээ ч засдаггүй. Бид &microsoft;-ийн 
	тайлбарлагчид зөвшөөрөгдсөн ямар стандартын бус ажиллагаа байгааг үргэлжлүүлэн 
	нарийн таньж баримтжуулан хэрэглэгчдээр <acronym>ASL</acronym>-ийг хүчлэн 
	засуулалгүйгээр &os; ажиллаж чадахаар түүнийг хуулбарлах болно гэж найдаж байна. 
	Тойрон гарах арга зам болгон биднийг энэ ажиллагааг танихад тусалж та 
	<acronym>ASL</acronym>-ийг гараар засварлаж болно. Хэрэв таны хувьд энэ нь 
	ажиллавал хуучин болон шинэ <acronym>ASL</acronym>-ийнхээ &man.diff.1;-ийг 
	илгээнэ үү, бид бололцоогоороо <acronym>ACPI-CA</acronym> дахь алдаатай 
	ажиллагааг тойрон гарч ингэснээр хойшид таны засвар байнга хийгдэх шаардлагагүй 
	болох юм.</para>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
	<secondary>алдааны мэдээллүүд</secondary>
      </indexterm>

      <para>Энд нийтлэг алдааны мэдээллүүд, тэдгээрийн шалтгаан болон хэрхэн засаж болох  
	жагсаалтыг үзүүлэв:</para>

      <sect3>
	<title>_OS хамаарлууд</title>

	<para>Зарим <acronym>AML</acronym> нь ертөнц төрөл бүрийн &windows;
	хувилбаруудаас тогтдог гэж үздэг. Хэрэв танд байгаа асуудлыг засаж чадаж байвал 
	та &os;-г ямар нэг <acronym>OS</acronym> гэж харагдуулахаар хэлж өгч болно.
	Үүнийг хялбар аргаар дарж бичихийн тулд <filename>/boot/loader.conf</filename>-д 
	<literal>hw.acpi.osname="Windows 2001"</literal> гэж эсвэл 
	<acronym>ASL</acronym> дахь өөр бусад адил мөрүүдийг тохируулж өгнө.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Буцах мэдээллүүд байхгүй бол</title>

	<para>Зарим аргууд нь стандартын дагуу шууд утга буцаадаггүй. 
	<acronym>ACPI-CA</acronym> нь үүнтэй ажиллаж чадахгүй байхад 
	 &os; үүнийг далдаар утга буцаалгах боломжийг олгодог тойрон гарах арга замтай байдаг. 
	Хэрэв та утга буцаагдах ёстойг мэдэж байвал шаардлагатай газар нь Return буюу Буцах 
	мэдээллүүдийг шууд нэмж болно. <acronym>ASL</acronym>-ийг 
	<command>iasl</command> тушаалаар хүчээр хөрвүүлэхдээ <option>-f</option> 
	тугийг ашиглана.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Анхдагч <acronym>AML</acronym>-ийг дарж өөрчлөх нь</title>

	<para><filename>your.asl</filename>-ийг өөрчилсний дараа үүнийг 
	та хөрвүүлэхдээ:</para>

	<screen>&prompt.root; <userinput>iasl your.asl</userinput></screen>

	<para>Хөрвүүлэх явцад алдаанууд байсан ч гэсэн та <option>-f</option> тугийг 
	нэмж <acronym>AML</acronym>-ийг хүчээр үүсгэж болно. Зарим алдаануудыг  
	(өөрөөр хэлбэл Буцах мэдээллүүд байхгүй гэх мэт) тайлбарлагчийн тусламжтайгаар 
	автоматаар тойрон гардгийг санаарай.</para>

	<para><filename>DSDT.aml</filename> нь <command>iasl</command>-ийн 
	анхдагч гаралт файлын нэр юм. Та өөрийн <acronym>BIOS</acronym>-ийн 
	алдаатай хуулбарын (флэш санах ойд байсаар байгаа) оронд 
	<filename>/boot/loader.conf</filename>-ийг дараах байдлаар засварлан 
	үүнийг ачаалж болно:</para>

	<programlisting>acpi_dsdt_load="YES"
acpi_dsdt_name="/boot/DSDT.aml"</programlisting>

	<para>Өөрийн <filename>DSDT.aml</filename> файлын хуулбарыг 
	  <filename class="directory">/boot</filename> сан уруу хуулах хэрэгтэй.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="ACPI-debugoutput">
      <title><acronym>ACPI</acronym>-аас дибаг мэдээлэл гаргаж авах нь</title>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
	<secondary>асуудлууд</secondary>
      </indexterm>

      <indexterm>
	<primary>ACPI</primary>
	<secondary>дибаг</secondary>
      </indexterm>

      <para><acronym>ACPI</acronym> драйвер нь маш уян хатан дибаг хийх боломжтой. 
	Энэ нь дэд системүүдийн олонлог болон харуулах түвшинг зааж өгөхийг танд зөвшөөрдөг. 
	Таны дибаг хийхийг хүсэж байгаа дэд системүүд нь <quote>давхаргууд</quote> 
	болж заагдсан байдаг бөгөөд <acronym>ACPI-CA</acronym> хэсгүүд 
	(ACPI_ALL_COMPONENTS) болон <acronym>ACPI</acronym> тоног төхөөрөмжийн 
	дэмжлэг (ACPI_ALL_DRIVERS) болж задардаг. Дибаг гаралтын харуулалт нь 
	<quote>үе</quote>ээр заагддаг бөгөөд ACPI_LV_ERROR (зөвхөн алдаануудыг хэлдэг) 
	тогтмолоос ACPI_LV_VERBOSE (бүгд) хүртэл байдаг. <quote>Үе</quote> нь 
	олон тохируулгуудыг нэг удаа зайгаар зааглан тохируулж болох бит баг (bitmask) юм.
	Хэрэв энэ нь маш урт тэгээд консолын мэдээллийн буферийг арилган шинэчилж 
	байвал та практик дээр гаралтыг бүртгэх сериал консолыг ашиглахыг хүсэж болох юм. 
	Бие даасан давхаргууд болон түвшингүүдийн бүрэн жагсаалт &man.acpi.4; гарын 
	авлагын хуудсанд байдаг.</para>

      <para>Дибаг гаралт анхдагчаар идэвхжүүлэгдээгүй байдаг. Идэвхтэй болгохын тулд 
	<acronym>ACPI</acronym> хэрэв цөмд хөрвүүлэгдсэн бол 
	<literal>options ACPI_DEBUG</literal> мөрийг өөрийн цөмийн тохиргооны 
	файлд нэмэх хэрэгтэй. Нийтэд нь идэвхтэй болгохын тулд 
	<filename>/etc/make.conf</filename>-д 
	<literal>ACPI_DEBUG=1</literal> мөрийг нэмж болно. Хэрэв энэ нь 
	модуль бол та өөрийн <filename>acpi.ko</filename> модулийг дараах 
	маягаар дахин хөрвүүлж болно:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>cd /sys/modules/acpi/acpi
&amp;&amp; make clean &amp;&amp;
make ACPI_DEBUG=1</userinput></screen>

      <para><filename>acpi.ko</filename>-г 
	<filename class="directory">/boot/kernel</filename>-д суулгаад
	өөрийн хүссэн давхарга болон түвшинг <filename>loader.conf</filename>-д 
	нэмнэ. Энэ жишээ нь <acronym>ACPI-CA</acronym>-ийн бүх хэсгүүд болон 
	бүх <acronym>ACPI</acronym> тоног төхөөрөмжийн драйверуудад  
	(<acronym>CPU</acronym>, <acronym>LID</acronym>, гэх мэт.)
	зориулан дибаг мэдээллүүдийг идэвхжүүлдэг. Энэ нь зөвхөн алдааны мэдээллүүдийг 
	хамгийн багаар гаргаж харуулна.</para>

      <programlisting>debug.acpi.layer="ACPI_ALL_COMPONENTS ACPI_ALL_DRIVERS"
debug.acpi.level="ACPI_LV_ERROR"</programlisting>

      <para>Хэрэв таны хүссэн мэдээлэл онцгой үйл явцаар эхэлсэн бол (түр зогсоолт болон 
	үргэлжлүүлэлт гэж бодъё) та <filename>loader.conf</filename>-ийн 
	өөрчлөлтүүдийг орхиж оронд нь <command>sysctl</command>-ийг ашиглан 
	давхарга болон түвшинг ачаалсны дараа зааж онцгой үйл явцад зориулан өөрийн 
	системийг бэлдэж болно. <command>sysctl</command>-ууд нь 
	<filename>loader.conf</filename> дахь тохируулгуудын адилаар 
	нэрлэгддэг.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="ACPI-References">
      <title>Лавлагаанууд</title>

      <para><acronym>ACPI</acronym>-ийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг  
	дараах байршлуудаас олж болно:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>&a.acpi;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><acronym>ACPI</acronym> Захидлын Жагсаалтын Архивууд
	    <ulink url="http://lists.freebsd.org/pipermail/freebsd-acpi/"></ulink></para>
	</listitem>

        <listitem>
          <para>Хуучин <acronym>ACPI</acronym> Захидлын Жагсаалтын Архивууд
            <ulink url="http://home.jp.FreeBSD.org/mail-list/acpi-jp/"></ulink></para>
        </listitem>

	<listitem>
	  <para><acronym>ACPI</acronym> 2.0 Тодорхойлолт
	    <ulink url="http://acpi.info/spec.htm"></ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>&os; Гарын авлагын хуудаснууд: &man.acpi.4;,
	    &man.acpi.thermal.4;, &man.acpidump.8;, &man.iasl.8;,
	    &man.acpidb.8;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><ulink
	    url="http://www.cpqlinux.com/acpi-howto.html#fix_broken_dsdt">
	    <acronym>DSDT</acronym> дибаг эх үүсвэр</ulink>.
	    (Compaq-ийг жишээ болгон хэрэглэсэн боловч ерөнхийдөө хэрэгтэй.)</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>
    </sect2>
  </sect1>
</chapter>

<!--
     Local Variables:
     mode: sgml
     sgml-declaration: "../chapter.decl"
     sgml-indent-data: t
     sgml-omittag: nil
     sgml-always-quote-attributes: t
     sgml-parent-document: ("../book.sgml" "part" "chapter")
     End:
-->