path: root/nl_NL.ISO8859-1/books/handbook/install/chapter.xml

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-1" standalone="no"?>
<!--
     The FreeBSD Dutch Documentation Project

     $FreeBSD$

    %SOURCE%	en_US.ISO8859-1/books/handbook/install/chapter.xml
    %SRCID%	39550
-->

<chapter id="install">
  <chapterinfo>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Jim</firstname>
	<surname>Mock</surname>
	<contrib>Geherstructureerd, gereorganiseerd en delen
	  herschreven door </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Randy</firstname>
	<surname>Pratt</surname>
	<contrib>De sysinstall handleiding, schermafdrukken en algemene
	  bijdragen door </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
    <!-- January 2000 -->
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Willem Jaap</firstname>
	<surname>Zwart</surname>
	<contrib>Vertaald door </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
  </chapterinfo>

  <title>&os; installeren op &os;&nbsp;8.<replaceable>X</replaceable> en
    eerder</title>

  <sect1 id="install-synopsis">
    <title>Overzicht</title>

    <indexterm><primary>installatie</primary></indexterm>

    <para>&os; heeft een tekstgebaseerd, gebruikersvriendelijk
      installatieprogramma.  &os; 9.0-RELEASE en later gebruiken het
      installatieprogramma <application>bsdinstall</application>, uitgaven
      eerder dan 9.0-RELEASE gebruiken <application>sysinstall</application>
      voor de installatie.  Dit hoofdstuk beschrijft het gebruikt van
      <application>sysinstall</application> om &os; te installeren.  Het gebruik
      van <application>bsdinstall</application>
      wordt behandeld in <xref linkend="bsdinstall"/>.</para>

    <para>Na het lezen van dit hoofdstuk weet de lezer:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>Hoe &os; installatieschijven gemaakt kunnen
	  worden;</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe &os; harde schijven benoemt en onderverdeelt;</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe <application>sysinstall</application> gestart kan
	  worden;</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Welke vragen <application>sysinstall</application> stelt,
	  wat ze betekenen en hoe er geantwoord kan worden.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Veronderstelde voorkennis:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>De ondersteunde hardwarelijst doornemen van de versie van
	  &os; die geïnstalleerd gaat worden op aanwezigheid van de
	  beschikbare hardware.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <note>
      <para>In zijn algemeenheid zijn deze installatie-instructies
	geschreven voor computers met een &i386; architectuur
	(<quote>PC compatible</quote>).  Waar van toepassing worden
	instructies voor andere platformen
	gegeven.  Deze handleiding is zoveel mogelijk bijgewerkt, maar
	toch kunnen er verschillen optreden tussen de
	installatieprocedure en deze tekst.  Er wordt aangeraden dit
	hoofdstuk te beschouwen als een algemene richtlijn en niet als
	een letterlijke handleiding voor installatie.</para>
    </note>
  </sect1>

  <sect1 id="install-hardware">
    <title>Hardware-eisen</title>

    <sect2 id="install-hardware-minimal">
      <title>Minimale configuratie</title>

      <para>De minimale configuratie om &os; te installeren varieert met
	de versie van &os; en de hardware-architectuur.</para>

      <para>Een samenvatting van deze informatie wordt in de volgende
	secties gegeven.  Afhankelijk van de methode die u kiest om &os;
	te installeren, heeft u misschien ook een floppydrive, een
	ondersteunde CDROM drive, en in sommige gevallen een
	netwerkadapter nodig.  Dit zal worden behandeld door het
	<xref linkend="install-boot-media"/>.</para>

      <sect3>
	<title>&os;/&arch.i386; en &os;/&arch.pc98;</title>

	<para>Zowel &os;/&arch.i386; en &os;/&arch.pc98; hebben een 486
	  of betere processor en tenminste 24&nbsp;MB aan RAM nodig.  U
	  zult tenminste 150&nbsp;MB aan vrije hardeschijfruimte nodig
	  hebben voor de meest minimale installatie.</para>

	<note>
	  <para>In het geval van oude configuraties is het verkrijgen
	    van meer RAM en meer hardeschijfruimte meestal belangrijker
	    dan het verkrijgen van een snellere processor.</para>
	</note>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>&os;/&arch.amd64;</title>

	<para>Er zijn twee klassen processoren die &os;/&arch.amd64;
	  kunnen draaien.  De eerste zijn AMD64 processoren, inclusief
	  de &amd.athlon;64, &amd.athlon;64-FX, &amd.opteron; of betere
	  processoren.</para>

	<para>De tweede klasse van processoren die &os;/&arch.amd64;
	  kan gebruiken omvat degenen die de &intel; EM64T architectuur
	  gebruiken.  Voorbeelden van deze processoren omvatten de
	  &intel;&nbsp;&core;&nbsp;2 Duo, Quad, en Extreme
	  processorfamilies en de &intel;&nbsp;&xeon; 3000, 5000, en
	  7000 rijen van processoren.</para>

	<para>Indien u een machine heeft die gebaseerd is op een nVidia
	  nForce3 Pro-150, <emphasis>moet</emphasis> u de BIOS-setup
	  gebruiken om IO APIC uit te zetten.  Indien u geen optie heeft
	  om dit te doen, moet u waarschijnlijk in plaats hiervan ACPI
	  uitzetten.  Er zitten bugs in de Pro-150 chipset waarvoor we
	  nog geen oplossing hebben gevonden.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>&os;/&arch.sparc64;</title>

	<para>Om &os;/&arch.sparc64; te installeren heeft u een
	  ondersteund platform nodig (zie <xref
	    linkend="install-hardware-supported"/>).</para>

	<para>U heeft een toegewijde schijf nodig voor
	  &os;/&arch.sparc64;.  Het is momenteel niet mogelijk om een
	  schijf met een ander besturingssysteem te delen.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="install-hardware-supported">
      <title>Ondersteunde hardware</title>

      <para>Een lijst van ondersteunde hardware wordt geleverd bij elke
	uitgave van &os; in de &os; Hardware Notes.  Dit document
	kan normaliter worden gevonden in een bestand genaamd
	<filename>HARDWARE.TXT</filename>, in de bovenste map van een
	CDROM- of FTP-distributie of in het documentatiemenu van
	<application>sysinstall</application>.  Het somt, voor een
	gegeven architectuur, op welke hardware-apparaten door welke
	uitgave van &os; worden ondersteund.  Kopiën van de lijst
	van ondersteunde hardware voor verschillende uitgaven en
	architecturen kunnen ook gevonden worden op de <ulink
	url="http://www.FreeBSD.org/releases/index.html">Uitgave
	  Informatie</ulink> pagina van de &os; website.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-pre">
    <title>Voorbereidende taken</title>

    <sect2 id="install-inventory">
      <title>Beschrijf de computer</title>

      <para>Probeer een computer te inventariseren voordat &os; wordt
	geïnstalleerd.  De &os; installatieroutines geven een
	overzicht van alle componenten (harde schijven, netwerkkaarten,
	CD-ROM-spelers, enzovoort) met hun typenummer en fabrikant.
	&os; probeert ook de juiste instellingen te achterhalen, zoals
	IRQ en IO-poort gebruik.  Vanwege de verscheidenheid aan
	PC-hardware verloopt dit niet altijd helemaal succesvol en
	daarom kan het nodig zijn om de gegevens die &os; achterhaalt
	te verbeteren.</para>

      <para>Mocht er al een ander besturingssysteem geïnstalleerd
	zijn, zoals &windows; of &linux;, dan is het aan te raden de
	mogelijkheden van dat besturingssysteem te gebruiken om te
	achterhalen hoe hardware is ingesteld.  Als niet volledig
	bekend is welke instellingen een uitbreidingskaart heeft, dan
	kan het zijn dat ze op de kaart zelf zijn afgedrukt.
	Veelvoorkomende IRQ nummers zijn 3, 5 en 7 en IO-poort adressen
	zijn meestal geschreven als hexadecimale getallen, zoals
	0x330.</para>

      <para>Er wordt aangeraden deze informatie af te drukken of op te
	schrijven voordat &os; wordt geïnstalleerd.  Het kan
	handig zijn om een tabel te maken, zoals deze:</para>

      <table pgwide="1" frame="none">
	<title>Voorbeeld van beschrijving van componenten</title>

	<tgroup cols="4">
	  <colspec colwidth="2*"/>

	  <colspec colwidth="1*"/>

	  <colspec colwidth="1*"/>

	  <colspec colwidth="4*"/>

	  <thead>
	    <row>
	      <entry>Component</entry>

	      <entry>IRQ</entry>

	      <entry>IO-poort(en)</entry>

	      <entry>Opmerkingen</entry>
	    </row>
	  </thead>

	  <tbody>
	    <row>
	      <entry>Eerste harde schijf</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>40&nbsp;GB, Seagate, eerste IDE master</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry>CD-ROM</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>Eerste IDE slave</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry>Tweede harde schijf</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>20&nbsp;GB, IBM, tweede IDE master</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry>Eerste IDE controller</entry>

	      <entry>14</entry>

	      <entry>0x1f0</entry>

	      <entry></entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry>Netwerkkaart</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>&intel; 10/100</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry>Modem</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>&tm.3com; 56K faxmodem, op COM1</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry>&hellip;</entry>
	    </row>
	  </tbody>
	</tgroup>
      </table>

      <para>Nadat de inventarisatie van de componenten in uw computer
	voltooid is, dient u te controleren of ze aan de hardware-eisen
	van de uitgave van &os; die u wilt installeren voldoen.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Maak een back-up van gegevens</title>

      <para>Als de computer waarop &os; geïnstalleerd gaat worden
	waardevolle gegevens bevat, dan dient er een back-up te zijn en
	dient deze back-up getest te zijn voordat &os; wordt
	geïnstalleerd.  De &os; installatieprocedure vraagt om
	bevestiging voordat er naar de schijven geschreven wordt, maar
	als dat eenmaal is begonnen kan het niet meer teruggedraaid
	worden.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="install-where">
      <title>Bepaal waar &os; geïnstalleerd wordt</title>

      <para>Als de hele harde schijf voor &os; beschikbaar is, dan
	hoeft op dit punt verder niets gedaan te worden.  Ga verder
	naar de volgende sectie.</para>

      <para>Als &os; echter naast een ander besturingssysteem op een
	computer komt, dan moet basaal bekend zijn hoe gegevens op
	schrijven worden opgeslagen en wat dat voor consequenties
	heeft.</para>

      <sect3 id="install-where-i386">
	<title>Indeling van schrijven voor &os;/&arch.i386;</title>

	<para>Een PC schijf kan worden onderverdeeld in aparte stukken.
	  Deze stukken heten <firstterm>partities</firstterm>.
	  Aangezien &os; intern ook partities heeft, kan de naamgeving
	  snel verwarrend worden, daarom wordt naar deze schijfstukken
	  verwezen als schijfsnedes of simpelweg snedes (slices) in &os;
	  zelf.  Het &os; gereedschap <command>fdisk</command>
	  bijvoorbeeld, dat met PC diskpartities werkt, verwijst naar
	  snedes in plaats van partities.  In het ontwerp van de PC is
	  opgenomen dat een schijf slechts vier partities kan bevatten.
	  Deze partities heten de <firstterm>primaire
	  partities</firstterm>.  Om deze beperking te omzeilen is een
	  nieuwe soort partitie bedacht, de <firstterm>extended
	  partitie</firstterm>.  Een schijf kan slechts
	  één extended partitie bevatten.  Binnen een
	  extended partitie kunnen speciale partities, genaamd
	  <firstterm>logische partities</firstterm>, worden aangemaakt.</para>

	<para>Elke partitie heeft een
	  <firstterm>partitie-ID</firstterm>, een getal dat aangeeft
	  welk soort gegevens er op die partitie staan.  &os;-partities
	  hebben partitie-ID <literal>165</literal>.</para>

	<para>In zijn algemeenheid benoemt elk besturingssysteem
	  partities op zijn eigen manier.  Bijvoorbeeld: &ms-dos; en
	  zijn afgeleiden, zoals &windows;, geven elke primaire en
	  logische partitie een <firstterm>(station)
	    letter</firstterm>, beginnend met
	  <devicename>C:</devicename>.</para>

	<para>&os; moet geïnstalleerd worden op een primaire
	  partitie.  &os; kan al zijn gegevens, inclusief alle
	  bestanden die zelf zijn gemaakt, op deze partitie opslaan.
	  Als er meerdere schijven zijn, dan kunnen er &os;-partities
	  worden aangemaakt op alle of op sommige schijven.  Als &os;
	  wordt geïnstalleerd moet er een partitie beschikbaar
	  zijn.  Dit kan een lege partitie zijn die is aangemaakt of
	  het mag een bestaande partitie zijn met gegevens die niet
	  langer bewaard hoeven te blijven.</para>

	<para>Als alle partities op alle schijven gebruikt worden, dan
	  moet er een leeg gemaakt worden voor &os; met de
	  hulpprogramma's van het andere besturingssysteem dat wordt
	  gebruikt (bijvoorbeeld <command>fdisk</command> onder
	  &ms-dos; of &windows;).</para>

	<para>Als er een partitie over is, dan kan die gebruikt worden.
	  Het kan zo zijn dat één of meer van de
	  bestaande partities verkleind moet worden.</para>

	<para>Een minimale installatie van &os; heeft 100&nbsp;MB
	  schijfruimte nodig.  Dat is wel een <emphasis>zeer</emphasis>
	  minimale installatie, waarop bijna geen ruimte over is voor
	  eigen bestanden.  Een meer realistisch minimum is 250&nbsp;MB
	  zonder grafische gebruikersomgeving en 350&nbsp;MB of meer
	  als er ook een grafische gebruikersomgeving moet draaien.
	  Als er ook nog gebruikt gemaakt wordt van een heleboel
	  programma's van derde partijen dan is nog meer ruimte
	  nodig.</para>

	<para>Met commerciële software zoals
	  <application>&partitionmagic;</application>, of gratis
	  software zoals <application>GPartEd</application>, kunnen
	  partities van grootte gewijzigd worden om ruimte te maken voor
	  &os;.  Van zowel <application>&partitionmagic;</application> als
	  <application>GPartEd</application> is bekend dat ze met
	  <acronym>NTFS</acronym> kunnen werken.
	  <application>GPartEd</application> is beschikbaar op een
	  aantal Live CD Linux-distributies, zoals <ulink
	    url="http://www.sysresccd.org/">SystemRescueCD</ulink>.</para>

	<para>Er zijn problemen gemeld met het veranderen van de grootte
	  van &microsoft; Vista-partities.  Het beschikbaar hebben van
	  een Vista installatie-CDROM tijdens het pogen van zo'n
	  bewerking is aanbevolen.  Zoals met al zulke
	  schijfonderhoudtaken is een recente verzameling back-ups ook
	  sterk aangeraden.</para>

	<warning>
	  <para>Verkeerd gebruik van deze programma's kan gegevens van
	    een schijf verwijderen.  Er dient een goede, werkende
	    back-up te zijn voordat deze programma's gebruikt
	    worden.</para>
	</warning>

	<example>
	  <title>Gebruik van een bestaande, ongewijzigde
	    partitie</title>

	  <para>Stel er is al een computer met een enkele 4&nbsp;GB
	    harde schijf waarop een versie van &windows; is
	    geïnstalleerd en de schijf is verdeeld in twee
	    schijfstations, <devicename>C:</devicename> en
	    <devicename>D:</devicename>, van elk 2&nbsp;GB.  Er staat
	    1&nbsp;GB aan gegevens op <devicename>C:</devicename> en
	    0.5&nbsp;GB aan gegevens op
	    <devicename>D:</devicename>.</para>

	  <para>Dit betekent dat de harde schijf twee partities heeft,
	    één voor elke letter.  Alle gegevens op
	    <devicename>D:</devicename> kunnen gekopieerd worden naar
	    <devicename>C:</devicename>, waardoor de tweede partitie
	    beschikbaar komt voor &os;.</para>
	</example>

	<example>
	  <title>Een bestaande partitie verkleinen</title>

	  <para>Stel er is een computer met een enkele 4&nbsp;GB harde
	    schijf waarop een versie van &windows; is
	    geïnstalleerd.  Bij het installeren van &windows; is
	    een grote partitie gemaakt, station
	    <devicename>C:</devicename> van 4&nbsp;GB.  Er is
	    1.5&nbsp;GB in gebruik en voor &os; is 2&nbsp;GB
	    schijfruimte wenselijk.</para>

	  <para>Voor een installatie van &os; is één van
	    onderstaande opties de oplossing:</para>

	  <orderedlist>
	    <listitem>
	      <para>Maak een back-up van de &windows; gegevens en
		installeer &windows; opnieuw, waarbij een partitie van
		2&nbsp;GB wordt aanmaakt bij het installeren.</para>
	    </listitem>

	    <listitem>
	      <para>Gebruik één van de bovengenoemde
		programma's zoals
		<application>&partitionmagic;</application> om de
		&windows;-partitie te verkleinen.</para>
	    </listitem>
	  </orderedlist>
	</example>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Netwerkgegevens verzamelen</title>

      <para>Als bij de installatie van &os; gebruik gemaakt wordt van
	een netwerk (bijvoorbeeld bij een installatie vanaf een FTP
	site of een NFS server), dan moeten de netwerkinstellingen
	bekend zijn.  Deze informatie wordt gevraagd tijdens het
	installeren, zodat &os; contact kan maken met het netwerk om de
	installatie te voltooien.</para>

      <sect3>
	<title>Contact maken met een Ethernet netwerk of
	  kabel/DSL modem</title>

	<para>Als er contact gemaakt wordt met een Ethernet netwerk of
	  een Internetverbinding met een Ethernet netwerkkaart via de
	  kabel of DSL, dan is de volgende informatie nodig:</para>

	<orderedlist>
	  <listitem>
	    <para>IP-adres</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para>IP-adres van de default gateway</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para>Hostnaam</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para>IP-adressen van de DNS server(s)</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para>Subnetmasker</para>
	  </listitem>
	</orderedlist>

	<para>Als deze informatie niet bekend is, dan kan deze meestal
	  nagevraagd worden bij de systeembeheerder of service
	  provider.  Het kan zijn dat zij aangeven dat
	  één en ander automatisch wordt toegekend door
	  middel van <firstterm>DHCP</firstterm>.  Het is van belang
	  hier een notitie van te maken.</para>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Contact maken met een modem</title>

	<para>Ook door middel van inbellen bij een Internet service
	  provider met een gewoon modem kan &os; geïnstalleerd
	  worden via Internet, het duurt alleen erg lang.</para>

	<para>Dan is nodig:</para>

	<orderedlist>
	  <listitem>
	    <para>Het inbelnummer van een ISP</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para>De COM: poort waaraan het modem zit</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para>Gebruikersnaam en wachtwoord bij de ISP</para>
	  </listitem>
	</orderedlist>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Controleer op &os; Errata</title>

      <para>Hoewel het &os; project er naar streeft om elke versie
	van &os; zo stabiel mogelijk te laten zijn, kan het voorkomen
	dat er foutjes in het systeem sluipen.  Heel af en toe
	beïnvloeden deze foutjes de installatieprocedure.  Als
	ze ontdekt en opgelost zijn worden ze beschreven in de <ulink
	  url="&url.base;/releases/&rel.current;R/errata.html">&os;
	  Errata</ulink> op de &os; website.  Het is verstandig voor
	een installatie te controleren of er errata zijn om er zeker
	van te zijn dat er geen obstakels zijn.</para>

      <para>Informatie over alle uitgaven, inclusief de errata staan
	in de <ulink url="&url.base;/releases/index.html">uitgave-informatie
	  </ulink> op de <ulink
	  url="&url.base;/index.html">&os; website</ulink>.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>De &os; installatiebestanden</title>

      <para>De &os; installatieprocedure kan &os; installeren vanaf
	één van de volgende plaatsen:</para>

      <itemizedlist>
	<title>Lokale media</title>

	<listitem>
	  <para>Cd-rom of DVD</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Een USB-geheugenstick</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Een &ms-dos; partitie op dezelfde computer</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>SCSI of QIC tape</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Diskettestation</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <itemizedlist>
	<title>Netwerk</title>

	<listitem>
	  <para>FTP site, indien noodzakelijk door een firewall of
	    via een HTTP proxy</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>NFS server</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Parallelle of seriële verbinding</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>Als &os; gekocht is op CD of DVD dan is alles wat nodig is
	aanwezig om door te gaan naar <xref
	  linkend="install-boot-media"/>.</para>

      <para>Als de installatiebestanden nog niet beschikbaar zijn wordt
	in <xref linkend="install-diff-media"/> uitgelegd hoe de
	installatie via bovenstaande methoden voorbereid kan worden.
	Nadat de installatiebestanden beschikbaar zijn kunnen de
	voorbereidingen voor de installatie verdergaan in <xref
	  linkend="install-boot-media"/>.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="install-boot-media">
      <title>Opstartmedia aanmaken</title>

      <para>De &os; installatieprocedure begint met het opstarten
	van een computer met het &os; installatieprogramma.  Dit
	programma wordt niet uitgevoerd vanuit een ander
	besturingssysteem.  Normaliter start een computer op met het
	besturingssysteem dat is geïnstalleerd op een harde
	schijf, maar hij kan ook ingesteld worden om op te starten van
	een <quote>bootable</quote> diskette.  De meeste hedendaagse
	computers kunnen ook opstarten van een CD-ROM in het CD-ROM
	station of van een USB-schijf.</para>

      <tip>
	<para>Als &os; op CD-ROM of DVD beschikbaar is (gekocht of zelf
	  gebrand) en een computer kan opstarten van een CD-ROM of DVD
	  (meestal een BIOS optie genaamd <quote>Boot Order</quote> of
	  iets dergelijks), dan is het doorwerken van deze sectie niet
	  nodig.  De &os; CD-ROM en DVD images zijn bootable en kunnen
	  zonder verdere voorbereidingen gebruikt worden om &os; te
	  installeren.</para>
      </tip>

      <para>Om een opstartbare geheugenstick te maken kunnen deze stappen
	gevolgd worden:</para>

      <procedure>
	<step>
	  <title>Bemachtig een image voor de geheugenstick</title>

	  <para>Images voor de geheugenstick voor
	    &os;&nbsp;8.<replaceable>X</replaceable> en ouder kunnen worden
	    gedownload vanuit de map <filename
	      class="directory">ISO-IMAGES</filename> van
	    <literal>ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/releases/<replaceable>arch</replaceable>/ISO-IMAGES/<replaceable>versie</replaceable>/&os;-<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-memstick.img</literal>.
	    Vervang <replaceable>arch</replaceable> en
	    <replaceable>versie</replaceable> door de architectuur en de versie
	    die u wilt installeren.  De geheugenstick-images voor
	    &os;/&arch.i386;&nbsp;&rel2.current;-RELEASE zijn beschikbaar op
	    <ulink
	      url="ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/releases/&arch.i386;/ISO-IMAGES/&rel2.current;/&os;-&rel2.current;-RELEASE-&arch.i386;-memstick.img"></ulink>.</para>

	  <tip>
	    <para>Voor &os;&nbsp;9.0-RELEASE en nieuwere uitgaven wordt een
	      ander pad voor de mappen gebruikt.  Details over het downloaden en
	      installeren van &os;&nbsp;9.0-RELEASE enn later wordt behandeld in
	      <xref linkend="bsdinstall"/>.</para>
	  </tip>

	  <para>Het beeldbestand van de geheugenstick heeft een extensie
	    <filename>.img</filename>.  De map
	    <filename class="directory">ISO-IMAGES</filename> bevat een aantal
	    verschillende images, en degene die u nodig heeft zal afhangen van
	    de &os;-versie die u installeert, en in sommige gevallen van de
	    hardware waarop u het installeert.</para>

	  <important>
	    <para>Maak voordat u verder gaat een <emphasis>back-up</emphasis>
	      van de gegevens die nu op uw USB-stick staan, aangezien deze
	      procedure ze zal <emphasis>wissen</emphasis>.</para>
	  </important>
	</step>

	<step>
	  <title>Schrijf het beeldbestand naar de geheugenstick</title>

	  <procedure>
	    <title>&os; gebruiken om het beeldbestand te schrijven</title>

	    <warning>
	      <para>Het onderstaande voorbeeld vermeldt
		<filename class="devicefile">/dev/da0</filename> als het
		doelapparaat van waar af u zal opstarten.  Zorg er voor dat u
		het juiste apparaat als het uitvoerapparaat opgeeft om te
		voorkomen dat u uw bestaande gegevens vernietigt.</para>
	    </warning>

	    <step>
	      <title>Het beeldbestand schrijven door middel
		van &man.dd.1;</title>

	      <para>Het <filename>.img</filename>-bestand is
		<emphasis>geen</emphasis> gewoon bestand dat u naar de
		geheugenstick kopieert.  Het is een afbeelding van de complete
		inhoud van de stick.  Dit betekent dat u de bestanden
		<emphasis>niet</emphasis> op de gewone manier van de ene schijf
		naar de andere kan kopieëren.  U dient in plaats hiervan
		&man.dd.1; gebruiken om de afbeelding direct naar de schijf te
		schrijven:</para>

	      <screen>&prompt.root; <userinput>dd if=&os;-&rel2.current;-RELEASE-&arch.i386;-memstick.img of=/dev/<replaceable>da0</replaceable> bs=64k</userinput></screen>

	      <para>Als een <computeroutput>Operation not
		  permitted</computeroutput> wordt weergegeven, controleer dan
		dat het apparaat niet in gebruik is en is aangekoppeld,
		eventueel automatisch door een gereedschap met goede intenties.
		Probeer het vervolgens opnieuw.</para>
	    </step>
	  </procedure>

	  <procedure>
	    <title>&windows; gebruiken om het beeldbestand te schrijven</title>

	    <para>Zorg ervoor dat de juiste schijf letter gebruikt
	      wordt als doelschijf, anders kan het voorkomen dat er
	      bestaande data wordt overschreven.</para>

	    <step>
	      <title><application>Image Writer for Windows</application>
		verkrijgen</title>

	      <para><application>Image Writer for Windows</application>
		is een gratis applicatie die een beeld bestand correct naar
		een geheugen-stick kan schrijven.  Download deze van
		<ulink url="https://launchpad.net/win32-image-writer/"></ulink>
		en pak deze uit in een map.</para>
	    </step>

	    <step>
	      <title>Writing The Image with Image Writer</title>

	      <para>Dubbelklik op het <application>Win23DiskImager</application>
		icoon om het programma te starten.  Controleer of de
		schijfletter welke getoond is onder
		<computeroutput>Device</computeroutput> de schijf is van de
		geheugen-stick.  Klik op het map icoon
		en selecteer het bestand welke naar de geheugen-stick
		geschreven moet worden.  Klik op <guibutton>Save</guibutton>
		om het bestand te accepteren.  Controleer of alles correct is
		en dat er geen bestanden en dergelijke open zijn in andere
		vensters.  Klik als laatste op <guibutton>Write</guibutton>
		om het bestand te schrijven naar de schijf.</para>
	    </step>
	  </procedure>
	</step>
      </procedure>

      <para>Om opstartdiskettes te maken kunnen de volgende stappen
	gevolgd worden:</para>

      <procedure>
	<step>
	  <title>Bemachtig de images voor opstartdiskettes</title>

	  <important>
	    <para>Merk op dat met ingang van
	      &os;&nbsp;8.<replaceable>X</replaceable> floppy-images niet langer
	      beschikbaar zijn.  Zie de bovenstaande instructies voor hoe &os;
	      met behulp van een USB-geheugenstick te installeren, of gebruik
	      een CD-ROM of DVD.</para>
	  </important>

	  <para>De opstartschijven zijn beschikbaar op de
	    installatiemedia in de map <filename>floppies/</filename>
	    en kunnen ook gedownload worden uit de map floppies,
	    <literal>ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/releases/<replaceable>arch</replaceable>/<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE/floppies/</literal>.
	    Vervang <replaceable>arch</replaceable> en
	    <replaceable>versie</replaceable>
	    door de architectuur en het versienummer dat
	    geïnstalleerd moet worden.  De images voor
	    bootdiskettes voor bijvoorbeeld
	    &os;/&arch.i386;&nbsp;&rel2.current;-RELEASE zijn
	    beschikbaar op <ulink
	      url="ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/releases/i386/&rel2.current;-RELEASE/floppies/"></ulink>.</para>

	  <para>De diskette-images hebben de extensie
	    <filename>.flp</filename>.  De map
	    <filename>floppies/</filename> bevat een aantal images en
	    het hangt af van de gewenste &os; versie, en in sommige
	    gevallen ook van de hardware, welke images nodig zijn.
	    In de meeste gevallen zijn er vier floppies nodig,
	    <filename>boot.flp</filename>,
	    <filename>kern1.flp</filename>,
	    <filename>kern2.flp</filename>, en
	    <filename>kern3.flp</filename>.  In dezelfde map staat
	    <filename>README.TXT</filename> voor de laatste informatie
	    over de diskette-images.</para>

	  <important>
	    <para>Het FTP-programma moet ingesteld staan in
	      <emphasis>binary modus</emphasis> om de disk-images te
	      downloaden.  Sommige webbrowsers blijken de
	      <emphasis>text</emphasis> (of <emphasis>ASCII</emphasis>)
	      modus te gebruiken en dan kan er niet van de diskettes
	      opgestart worden.</para>
	  </important>
	</step>

	<step>
	  <title>Maak de diskettes aan</title>

	  <para>Per gedownload image wordt een diskette aangemaakt.
	    Vanzelfsprekend moeten deze diskettes vrij zijn van fouten.
	    Het gemakkelijkst is dit te testen door de diskettes
	    te formatteren.  Vanaf de fabriek geformatteerde floppies
	    kunnen niet vertrouwd worden.  Het programma format in
	    &windows; meldt niet of er <literal>bad blocks</literal>
	    zijn, het markeert ze gewoon als <quote>bad</quote> en
	    negeert ze.  Het wordt geadviseerd schone, nieuwe floppies
	    te gebruiken als op deze manier wordt
	    geïnstalleerd.</para>

	  <important>
	    <para>Als bij het installeren van &os; het
	      installatieprogramma vastloopt, blijft hangen of zich op
	      een andere manier vreemd gedraagt, dan ligt dat meestal
	      aan de floppies.  Probeer dan de diskette-images op
	      nieuwe schijven te schrijven en probeer het
	      opnieuw.</para>
	  </important>
	</step>

	<step>
	  <title>Schrijf de imagebestanden op diskettes</title>

	  <para>De <filename>.flp</filename>-bestanden zijn
	    <emphasis>geen</emphasis> gewone bestanden die naar een
	    diskette te kopiëren zijn.  Het zijn images van de
	    complete inhoud van een diskette.  Dit betekent dat ze
	    <emphasis>niet</emphasis> eenvoudigweg gekopieerd kunnen
	    worden van de ene schijf naar de andere.  In plaats daarvan
	    moet speciale software gebruikt worden om de images
	    rechtstreeks op de diskettes te schrijven.</para>

	  <indexterm><primary>DOS</primary></indexterm>

	  <para>Als de diskettes aanmaakt worden op een computer met
	    &ms-dos; / &windows;, dan levert het &os; project de software
	    <command>fdimage</command>.</para>

	  <para>Als de floppies van de CD-ROM worden gebruikt en het
	    CD-ROM station is <devicename>E:</devicename>, dan kan dit
	    als volgt:</para>

	  <screen><prompt>E:\&gt;</prompt> <userinput>tools\fdimage floppies\boot.flp A:</userinput></screen>

	  <para>Herhaal dit commando voor elk
	    <filename>.flp</filename>-bestand, waarbij steeds een
	    nieuwe diskette wordt gebruikt.  Merk elke diskette met de
	    naam van het bestand dat erop wordt gekopieerd.  Pas de
	    opdrachtregel steeds aan, afhankelijk van waar de
	    <filename>.flp</filename>-bestanden staan.  Als er geen
	    CD-ROM beschikbaar is dan kan <command>fdimage</command>
	    gedownload worden vanuit de <ulink
	      url="ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/tools/">map
	      <filename class="directory">tools</filename></ulink> op
	    de &os; FTP site.</para>

	  <para>Als de diskettes worden aanmaakt op een &unix; systeem
	    (zoals een ander &os; systeem) dan kan &man.dd.1; gebruikt
	    worden om de imagebestanden naar diskette te kopiëren.
	    Onder &os;:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>dd if=boot.flp of=/dev/fd0</userinput></screen>

	  <para>Onder &os; verwijst <filename>/dev/fd0</filename>
	    naar het eerste diskettestation
	    (de <devicename>A:</devicename>-schijf).
	    <filename>/dev/fd1</filename> zou de
	    <devicename>B:</devicename>-schijf zijn enzovoorts.  Andere
	    &unix;-varianten kunnen andere namen hebben voor de
	    diskettestations.  Meer informatie staat in de
	    documentatie van ieder systeem .</para>
	</step>
      </procedure>

      <para>Het installeren van &os; kan nu beginnen.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-start">
    <title>Beginnen met de installatie</title>

    <important>
      <para>De installatie maakt geen wijzigingen op schijven totdat
	het volgende bericht verschijnt:</para>

      <literallayout class="monospaced">Last Chance: Are you SURE you want continue the installation?

If you're running this on a disk with data you wish to save then WE
STRONGLY ENCOURAGE YOU TO MAKE PROPER BACKUPS before proceeding!

We can take no responsibility for lost disk contents!</literallayout>

      <para>De installatie kan worden beëindigd op elk moment voor
	deze laatste waarschuwing zonder dat de inhoud van harde
	schijven wordt gewijzigd.  Als de angst bestaat dat er iets
	verkeerd is ingesteld, dan kan op dat moment gewoon de computer
	uitgezet worden zonder dat er schade optreedt.</para>
    </important>

    <sect2 id="install-starting">
      <title>Opstarten</title>

      <sect3 id="install-starting-i386">
	<title>Opstarten van &i386;</title>

	<procedure>
	  <step>
	    <para>Begin met een computer die uit staat.</para>
	  </step>

	  <step>
	    <para>Zet de computer aan.  Als hij aangaat laat hij een
	      optie zien om het systeeminstelmenu, of BIOS, te bereiken,
	      gewoonlijk via <keycap>F2</keycap>, <keycap>F10</keycap>,
	      <keycap>Del</keycap>, of <keycombo
	      action="simul"><keycap>Alt</keycap><keycap>S</keycap>
	      </keycombo>.  Gebruik de toets die op het scherm wordt
	      aangegeven.  In sommige gevallen laat de computer een
	      plaatje zien terwijl hij opstart.  Gewoonlijk verdwijnt
	      dit plaatje door het intypen van <keycap>Esc</keycap>
	      zodat eventuele verborgen berichten zichtbaar worden.</para>
	  </step>

	  <step>
	    <para>Zoek de instelling die bepaalt vanaf welk medium de
	      computer opstart.  Dit wordt meestal aangeduid met
	      <quote>Boot Order</quote> en laat een lijst met media
	      zien, zoals <literal>Floppy</literal>,
	      <literal>CD-ROM</literal>,
	      <literal>eerste harde schijf</literal>, enzovoorts.</para>

	    <para>Als u van de CD-ROM opstart, zorg er dan voor dat de CD-ROM
	      geselecteerd is.  Als wordt opstart van een USB-schijf of een
	      diskette, stel dat dan in.  Raadpleeg in geval van twijfel de
	      documentatie van de computer en/of het moederbord.</para>

	    <para>Maak de instellingen, bewaar de veranderingen en sluit
	      het instelprogramma af.  De computer moet dan opnieuw
	      starten.</para>
	  </step>

	  <step>
	    <para>Als u een <quote>opstartbare</quote> USB-stick heeft
	      klaargemaakt zoals beschreven in <xref
		linkend="install-boot-media"/>, steek dan de USB-stick in
	      voordat u de computer aanzet.</para>

	    <para>Bij opstarten vanaf CD moet na het aanzetten van de
	      computer zo snel mogelijk de CD-ROM ingestoken worden.</para>

	    <note>
	      <para>Voor &os;&nbsp;7.<replaceable>X</replaceable> zijn
		installatiediskettes beschikbaar en ze kunnen worden
		klaargemaakt zoals beschreven in <xref
		  linkend="install-boot-media"/>.  Eén van deze is de
		eerste opstartschijf: <filename>boot.flp</filename>.  Plaats
		deze schijf in uw diskettestation en start de computer
		op.</para>
	    </note>

	    <para>Als de computer opstart zoals altijd en met het
	      huidige besturingssysteem begint, dan kan dat om de
	      volgende redenen zijn:</para>

	    <orderedlist>
	      <listitem>
		<para>De opstartschijven waren niet vroeg genoeg in de
		  computer gedaan om ervan op te starten.  Laat ze er
		  dan inzitten en probeer de computer te herstarten.</para>
	      </listitem>

	      <listitem>
		<para>De gemaakte wijzigingen in de BIOS zijn niet goed
		  doorgekomen.  Doe dat dan nog een keer totdat de
		  juiste instelling gevonden is.</para>
	      </listitem>

	      <listitem>
		<para>De BIOS ondersteunt het opstarten van het gekozen
		  medium niet.</para>
	      </listitem>
	    </orderedlist>
	  </step>

	  <step>
	    <para>&os; start nu op.  Bij opstarten vanaf CD-ROM is iets
	      als het volgende op het scherm te zien (versie-informatie
	      weggelaten):</para>

	    <screen>Booting from CD-Rom...
645MB medium detected
CD Loader 1.2

Building the boot loader arguments
Looking up /BOOT/LOADER... Found
Relocating the loader and the BTX
Starting the BTX loader

BTX loader 1.00 BTX version is 1.02
Consoles: internal video/keyboard
BIOS CD is cd0
BIOS drive C: is disk0
BIOS drive D: is disk1
BIOS 636kB/261056kB available memory

FreeBSD/i386 bootstrap loader, Revision 1.1

Loading /boot/defaults/loader.conf
/boot/kernel/kernel text=0x64daa0 data=0xa4e80+0xa9e40 syms=[0x4+0x6cac0+0x4+0x88e9d]
\</screen>

	    <para>Bij opstarten vanaf diskette is iets als het volgende
	      op het scherm te zien (versie-informatie
	      weggelaten):</para>

	    <screen>Booting from Floppy...
Uncompressing ... done

BTX loader 1.00  BTX version is 1.01
Console: internal video/keyboard
BIOS drive A: is disk0
BIOS drive C: is disk1
BIOS 639kB/261120kB available memory

FreeBSD/i386 bootstrap loader, Revision 1.1

Loading /boot/defaults/loader.conf
/kernel text=0x277391 data=0x3268c+0x332a8 |

Insert disk labelled "Kernel floppy 1" and press any key...</screen>

	    <para>Volg de instructies op en haal de diskette met
	      <filename>boot.flp</filename> eruit, stop de diskette met
	      <filename>kern1.flp</filename> in het station en druk op
	      <keycap>Enter</keycap>.  Start op vanaf de eerste diskette
	      en geef volgende diskettes in als daarom wordt gevraagd.</para>
	  </step>

	  <step>
	    <para>Of nu wordt opstart van CD-ROM, USB-stick of diskette, de
	      opstartprocedure komt op een gegeven moment bij het
	      bootloader-menu van &os;:</para>

	    <figure id="boot-loader-menu">
	      <title>&os; bootloader-menu</title>

	      <mediaobject>
		<imageobject>
		  <imagedata fileref="install/boot-loader-menu" format="PNG"/>
		</imageobject>
	      </mediaobject>
	    </figure>

	    <para>Wacht 10 seconden of druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>
	  </step>
	</procedure>
      </sect3>

      <sect3>
	<title>Opstarten voor &sparc64;</title>

	<para>De meeste &sparc64;-systemen zijn ingesteld om automatisch
	  vanaf schijf op te starten.  Om &os; te installeren dient u
	  over het netwerk of vanaf een CDROM op te starten, waarvoor u
	  in de PROM (OpenFirmware) dient te breken.</para>

	<para>Start het systeem opnieuw op, en wacht totdat te
	  opstartboodschappen verschijnen om dit te doen.  Het hangt af
	  van het model, maar het zou er ongeveer zo uit moeten zien:</para>

	<screen>Sun Blade 100 (UltraSPARC-IIe), Keyboard Present
Copyright 1998-2001 Sun Microsystems, Inc.  All rights reserved.
OpenBoot 4.2, 128 MB memory installed, Serial #51090132.
Ethernet address 0:3:ba:b:92:d4, Host ID: 830b92d4.</screen>

	<para>Als uw systeem vanaf hier verder gaat met opstarten vanaf
	  schijf, dient u <keycombo
	    action="simul"><keycap>L1</keycap><keycap>A</keycap>
	  </keycombo> of <keycombo
	    action="simul"><keycap>Stop</keycap><keycap>A</keycap>
	  </keycombo> op het toetsenbord in te drukken, of een
	  <command>BREAK</command> over de seriële console te
	  versturen (door bijvoorbeeld <command>~#</command> in
	  &man.tip.1; of &man.cu.1; te gebruiken) om bij de PROM-prompt
	  te komen.  Het ziet er als volgt uit:</para>

	<screenco>
	  <areaspec>
	    <area id="prompt-single" coords="1 5"/>
	    <area id="prompt-smp" coords="2 5"/>
	  </areaspec>

	  <screen><prompt>ok    </prompt>
<prompt>ok {0} </prompt></screen>

	  <calloutlist>
	    <callout arearefs="prompt-single">
	      <para>Deze prompt wordt gebruikt op systemen met slechts
		één CPU.</para>
	    </callout>

	    <callout arearefs="prompt-smp">
	      <para>Deze prompt wordt op SMP-systemen gebruikt, het
		cijfer geeft het aantal actieve CPUs aan.</para>
	    </callout>
	  </calloutlist>
	</screenco>

	<para>Stop hier de CDROM in uw drive, en typ op de PROM-prompt
	  <command>boot cdrom</command>.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="view-probe">
      <title>Resultaten van het hardware-onderzoek bekijken</title>

      <para>De laatste paar honderd regels die op het scherm verschenen
	zijn bewaard en kunnen bekeken worden.</para>

      <para>Druk op <keycap>Scroll Lock</keycap> om ze te bekijken.
	Hiermee wordt de scrollmodus ingeschakeld.  Gebruik de
	pijltjestoetsen en <keycap>PageUp</keycap> en
	<keycap>PageDown</keycap> om de resultaten te bekijken.  Druk
	weer op <keycap>Scroll Lock</keycap> om de scrollmodus uit te
	schakelen.</para>

      <para>Dit kan nu gedaan worden om de tekst te bekijken die over
	het scherm rolde terwijl de kernel de hardware onderzocht.  Er
	is tekst te zoals in <xref linkend="install-dev-probe"/>,
	maar de exacte tekst is anders, afhankelijk van de componenten
	in een computer.</para>

      <figure id="install-dev-probe">
	<title>Voorbeeld resultaten hardware-onderzoek</title>

	<screen>avail memory = 253050880 (247120K bytes)
Preloaded elf kernel "kernel" at 0xc0817000.
Preloaded mfs_root "/mfsroot" at 0xc0817084.
md0: Preloaded image &lt;/mfsroot&gt; 4423680 bytes at 0xc03ddcd4

md1: Malloc disk
Using $PIR table, 4 entries at 0xc00fde60
npx0: &lt;math processor&gt; on motherboard
npx0: INT 16 interface
pcib0: &lt;Host to PCI bridge&gt; on motherboard
pci0: &lt;PCI bus&gt; on pcib0
pcib1:&lt;VIA 82C598MVP (Apollo MVP3) PCI-PCI (AGP) bridge&gt; at device 1.0 on pci0
pci1: &lt;PCI bus&gt; on pcib1
pci1: &lt;Matrox MGA G200 AGP graphics accelerator&gt; at 0.0 irq 11
isab0: &lt;VIA 82C586 PCI-ISA bridge&gt; at device 7.0 on pci0
isa0: &lt;iSA bus&gt; on isab0
atapci0: &lt;VIA 82C586 ATA33 controller&gt; port 0xe000-0xe00f at device 7.1 on pci0
ata0: at 0x1f0 irq 14 on atapci0
ata1: at 0x170 irq 15 on atapci0
uhci0 &lt;VIA 83C572 USB controller&gt; port 0xe400-0xe41f irq 10 at device 7.2 on pci
0
usb0: &lt;VIA 83572 USB controller&gt; on uhci0
usb0: USB revision 1.0
uhub0: VIA UHCI root hub, class 9/0, rev 1.00/1.00, addr1
uhub0: 2 ports with 2 removable, self powered
pci0: &lt;unknown card&gt; (vendor=0x1106, dev=0x3040) at 7.3
dc0: &lt;ADMtek AN985 10/100BaseTX&gt; port 0xe800-0xe8ff mem 0xdb000000-0xeb0003ff ir
q 11 at device 8.0 on pci0
dc0: Ethernet address: 00:04:5a:74:6b:b5
miibus0: &lt;MII bus&gt; on dc0
ukphy0: &lt;Generic IEEE 802.3u media interface&gt; on miibus0
ukphy0: 10baseT, 10baseT-FDX, 100baseTX, 100baseTX-FDX, auto
ed0: &lt;NE2000 PCI Ethernet (RealTek 8029)&gt; port 0xec00-0xec1f irq 9 at device 10.
0 on pci0
ed0 address 52:54:05:de:73:1b, type NE2000 (16 bit)
isa0: too many dependant configs (8)
isa0: unexpected small tag 14
orm0: &lt;Option ROM&gt; at iomem 0xc0000-0xc7fff on isa0
fdc0: &lt;NEC 72065B or clone&gt; at port 0x3f0-0x3f5,0x3f7 irq 6 drq2 on isa0
fdc0: FIFO enabled, 8 bytes threshold
fd0: &lt;1440-KB 3.5&rdquo; drive&gt; on fdc0 drive 0
atkbdc0: &lt;Keyboard controller (i8042)&gt; at port 0x60,0x64 on isa0
atkbd0: &lt;AT Keyboard&gt; flags 0x1 irq1 on atkbdc0
kbd0 at atkbd0
psm0: &lt;PS/2 Mouse&gt; irq 12 on atkbdc0
psm0: model Generic PS/@ mouse, device ID 0
vga0: &lt;Generic ISA VGA&gt; at port 0x3c0-0x3df iomem 0xa0000-0xbffff on isa0
sc0: &lt;System console&gt; at flags 0x100 on isa0
sc0: VGA &lt;16 virtual consoles, flags=0x300&gt;
sio0 at port 0x3f8-0x3ff irq 4 flags 0x10 on isa0
sio0: type 16550A
sio1 at port 0x2f8-0x2ff irq 3 on isa0
sio1: type 16550A
ppc0: &lt;Parallel port&gt; at port 0x378-0x37f irq 7 on isa0
pppc0: SMC-like chipset (ECP/EPP/PS2/NIBBLE) in COMPATIBLE mode
ppc0: FIFO with 16/16/15 bytes threshold
plip0: &lt;PLIP network interface&gt; on ppbus0
ad0: 8063MB &lt;IBM-DHEA-38451&gt; [16383/16/63] at ata0-master UDMA33
acd0: CD-RW &lt;LITE-ON LTR-1210B&gt; at ata1-slave PIO4
Mounting root from ufs:/dev/md0c
/stand/sysinstall running as init on vty0</screen>
      </figure>

      <para>Controleer de resultaten van het hardware-onderzoek
	nauwgezet om er zeker van te zijn dat &os; alle
	componenten gevonden heeft die verwacht worden.  Als een
	component niet is gevonden, dan wordt die niet genoemd.  Een
	<link linkend="kernelconfig">eigen kernel</link> staat u toe om
	apparaten te ondersteunen die niet in de
	<filename>GENERIC</filename> kernel zitten, zoals
	geluidskaarten.</para>

      <para>Na de procedure voor het
	opsporen van apparaten <xref linkend="config-country"/>.  Gebruik
	de pijltoetsen om een land, regio, of groep te kiezen.  Druk daarna
	op <keycap>Enter</keycap>, dit stelt gemakkelijk uw land in.</para>

      <figure id="config-country">
	<title>Landmenu kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/config-country" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Als u <guimenuitem>United States</guimenuitem> als land heeft
	geselecteerd, dan zal de standaard Amerikaanse toetsenbordindeling
	worden gebruikt, als een ander land gekozen is, zal het volgende menu
	worden afgebeeld.  Gebruik de pijltoetsen om de juiste
	toetsenbordindeling te kiezen en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="config-keymap">
	<title>Toetsenbordmenu kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/config-keymap" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Nadat het juiste land is gekozen zal
	<application>sysinstall</application> het hoofd menu tonen.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="using-sysinstall">
    <title>Inleiding Sysinstall</title>

    <para>Het hulpprogramma <application>sysinstall</application> is
      het installatieprogramma voor &os;.  Het is tekstgebaseerd en is
      onderverdeeld in een aantal menu's en schermen die gebruikt
      kunnen worden om de installatieprocedure in te stellen en te
      beheren.</para>

    <para>Het menu van <application>sysinstall</application> wordt
      bestuurd met de pijltjestoetsen, <keycap>Enter</keycap>,
      <keycap>Tab</keycap>, <keycap>Space</keycap> en andere toetsen.
      Een gedetailleerde beschrijving van de gebruikte toetsen en wat ze
      doen is opgenomen in de gebruikersinformatie voor
      <application>sysinstall</application>.</para>

    <para>Selecteer de optie <guimenuitem>Usage</guimenuitem> om deze
      informatie te lezen.  Selecteer de knop
      <guibutton>[Select]</guibutton>, zoals in <xref
	linkend="sysinstall-main3"/>, en druk op
      <keycap>Enter</keycap>.</para>

    <para>De instructies om het menusysteem te gebruiken worden
      getoond.  Na het lezen kan met <keycap>Enter</keycap> het
      hoofdmenu weer getoond worden.</para>

    <figure id="sysinstall-main3">
      <title>Usage selecteren in het sysinstall hoofdmenu</title>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="install/main1" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>
    </figure>

    <sect2 id="select-doc">
      <title>Menu Documentation selecteren</title>

      <para>Kies met de pijltjestoetsen in het hoofdmenu
	<guimenuitem>Doc</guimenuitem> en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="main-doc">
	<title>Menu Documentation selecteren</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/main-doc" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Dit toont het menu Documentation.</para>

      <figure id="docmenu1">
	<title>Sysinstall menu Documentation</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/docmenu1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Het is belangrijk om de documentatie te lezen.</para>

      <para>Selecteer een document met de pijltjestoetsen en druk op
	<keycap>Enter</keycap> om het te bekijken.  Na het lezen wordt
	met <keycap>Enter</keycap> teruggekeerd naar het menu
	Documentation.</para>

      <para>Selecteer <guimenuitem>Exit</guimenuitem> met de
	pijltjestoetsen en druk op <keycap>Enter</keycap> om het menu
	Documentation te verlaten.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="keymap">
      <title>Menu Keymap selecteren</title>

      <para>Kies met de pijltjestoetsen
	<guimenuitem>Keymap</guimenuitem> in het menu en druk op
	<keycap>Enter</keycap> om de toetsenbordinstellingen te
	wijzigen.  Dit is alleen nodig als geen standaard of
	VS-toetsenbord wordt gebruikt.</para>

      <figure id="sysinstall-keymap">
	<title>Sysinstall hoofdmenu</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/main-keymap" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Een andere toetsenbordindeling is te kiezen door het
	menu-item te selecteren met omhoog/omlaag en dan op
	<keycap>Space</keycap> te drukken.  Nog een keer
	<keycap>Space</keycap> deselecteert het item.  Nadat de keuze
	is gemaakt kan met de pijltjestoetsen &gui.ok; gekozen worden
	en op <keycap>Enter</keycap> gedrukt worden.</para>

      <para>In de schermafbeelding wordt maar een deel van de lijst
	getoond.  Selecteer &gui.cancel; door op <keycap>Tab</keycap>
	te drukken.  Dan wordt de standaard toetsenbordindeling
	gebruikt en het programma gaat terug naar het hoofdmenu voor de
	installatie.</para>

      <figure id="sysinstall-keymap-menu">
	<title>Sysinstall menu Keymap</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/keymap" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>
    </sect2>

    <sect2 id="viewsetoptions">
      <title>Installatiescherm Options</title>

      <para>Kies <guimenuitem>Options</guimenuitem> en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="sysinstall-options">
	<title>Sysinstall hoofdmenu</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/main-options" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <figure id="options">
	<title>Sysinstall opties</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/options" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De standaardwaarden zijn in orde voor de meeste gebruikers
	en hoeven meestal niet gewijzigd te worden.  De
	<literal>release name</literal> hangt af van de versie die
	geïnstalleerd wordt.</para>

      <para>Er staat een beschrijving van het geselecteerde item aan de
	onderkant van het scherm, geaccentueerd in blauw.  Eén
	van de opties is <guimenuitem>Use Defaults</guimenuitem>
	waarmee opnieuw de beginwaarden worden ingesteld.</para>

      <para>Druk op <keycap>F1</keycap> om de helptekst van de diverse
	opties te bekijken.</para>

      <para>Druk op <keycap>Q</keycap> om terug te gaan naar het
	hoofdmenu van de installatie.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="start-install">
      <title>Een standaardinstallatie starten</title>

      <para>De <guimenuitem>Standard</guimenuitem> installatie wordt
	aangeraden voor nieuwe gebruikers van &unix; of &os;.  Gebruik
	de pijltjestoetsen om <guimenuitem>Standard</guimenuitem> te
	selecteren en druk op <keycap>Enter</keycap> om de installatie
	te starten.</para>

      <figure id="sysinstall-standard">
	<title>Een standaardinstallatie starten</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/main-std" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-steps">
    <title>Schijfruimte toewijzen</title>

    <para>Als eerste moet schijfruimte aan &os; worden toegewezen en
      die ruimte dient gemerkt te worden zodat
      <application>sysinstall</application> deze kan voorbereiden.Om
      dit te kunnen doen is kennis nodig over hoe &os; informatie op
      schijven verwacht aan te treffen.</para>

    <sect2 id="install-drive-bios-numbering">
      <title>BIOS schijfnummering</title>

      <para>Voordat &os; op een systeem geïnstalleerd en ingesteld
	kan worden is er een belangrijk onderwerp waarover kennis
	nodig is, met name als er meerdere harde schijven zijn.</para>

      <indexterm><primary>MS-DOS</primary></indexterm>

      <indexterm><primary>Microsoft Windows;</primary></indexterm>

      <para>Op een PC met een BIOS-afhankelijk besturingssysteem zoals
	&ms-dos; en &microsoft.windows;, kan het BIOS de normale
	schijfvolgorde abstraheren en volgt het besturingssysteem die
	wijzigingen.  Dit stelt de gebruiker in staat op te starten van
	een andere schijf dan de zogenaamde <quote>primary
	  master</quote>.  Dit is erg handig voor gebruikers die er
	achter zijn gekomen dat de gemakkelijkste en goedkoopste
	manier om een systeemback-up te maken het plaatsen van een
	identieke tweede harde schijf is en het daarop regelmatig
	kopieëren van de inhoud van de eerste schijf met
	<application><trademark class="registered">Ghost</trademark>
	</application> of <application>XCOPY</application>.  Als de
	eerste schijf weigert of aangevallen is door een virus of
	vervuild is door een fout in het besturingssysteem, dan kan
	eenvoudig overgeschakeld worden door in het BIOS de twee
	schijven logisch te wisselen.  Dat is als het verwisselen van
	de kabels, maar dan zonder de systeemkast open te maken.</para>

      <indexterm><primary>SCSI</primary></indexterm>

      <indexterm><primary>BIOS</primary></indexterm>

      <para>Duurdere systemen met SCSI controllers hebben vaak
	BIOS-uitbreidingen die het mogelijk maken SCSI-schijven op
	soortgelijke wijze in te delen voor maximaal zeven
	schijven.</para>

      <para>Een gebruiker die gewend is hiervan gebruik te maken kan
	verrast worden als de resultaten met &os; niet overeenkomen met
	de verwachtingen.  &os; maakt geen gebruik van het BIOS en
	heeft dus geen kennis van <quote>logical BIOS drive
	  mapping</quote>.  Dit kan leiden tot verbazingwekkende
	situaties, met name als de schijven fysiek gelijk zijn in
	geometrie en ook de data klonen van elkaar zijn.</para>

      <para>Bij het gebruik van &os; moet altijd de natuurlijke
	schijfnummering hersteld worden voordat een installatie wordt
	gestart en die moet ook zo blijven.  Als de schijven gewisseld
	moeten worden, dan moet dat op de moeilijke manier: maak de
	systeemkast open en verplaats jumpers en kabels.</para>

      <sidebar>
	<title>Uit de verbazingwekkende avonturen van Willem en
	  Fred</title>

	<para>Willem sloopt een oude Wintel machine om er nog een &os;
	  machine voor Fred van te maken.  Willem installeert een
	  enkele SCSI-schijf met SCSI&nbsp;ID&nbsp;0 en installeert er
	  &os; op.</para>

	<para>Fred begint met systeem te werken, maar na een paar dagen
	  komt hij er achter dat de oude SCSI-schijf veel fouten geeft
	  en hij geeft het door aan Willem.</para>

	<para>Na weer een paar dagen besluit Willem dat het tijd is om
	  er iets aan te doen, dus hij pakt een identieke SCSI-schijf
	  uit het <quote>archief</quote> met schijven in een
	  achterkamertje.  Een oppervlaktecontrole toont aan dat deze
	  schijf goed functioneert, dus Willem installeert deze schijf
	  als SCSI&nbsp;ID&nbsp;4 en maakt een image kopie van schijf 0
	  naar schijf 4.  Nu de nieuwe schijf is geïnstalleerd en
	  het prima doet, besluit Willem dat het een goed idee is om
	  hem in bedrijf te nemen, dus gebruikt hij de mogelijkheid van
	  het BIOS om de schijven te hernummeren, om er voor te zorgen
	  dat het systeem opstart van schijf 4.  &os; start op en werkt
	  goed.</para>

	<para>Fred werkt nog een paar dagen door en vlot besluiten
	  Willem en Fred dat het tijd is voor een nieuw avontuur: tijd
	  op om te waarderen naar een nieuwere versie van &os;.  Willem
	  haalt SCSI unit&nbsp;0 eruit, want die was een beetje
	  instabiel en vervangt hem door een andere schijf uit het
	  <quote>archief</quote>.  Willem installeert vervolgens de
	  nieuwe versie van &os; op de nieuwe SCSI ID 0 met Fred's
	  magische Internet FTP diskettes.  De installatie gaat
	  goed.</para>

	<para>Fred gebruikt de nieuwe versie van &os; een paar dagen
	  en bevestigt dat die goed genoeg is om gebruikt te worden op
	  de programmeerafdeling.  Het is tijd om al zijn werk vanaf de
	  oude versie te kopiëren.  Dus Fred mount
	  SCSI&nbsp;ID&nbsp;4 (de laatste kopie van de oudere &os;
	  versie).  Fred baalt behoorlijk als hij ontdekt dat niets van
	  zijn kostbare werk aanwezig is op SCSI&nbsp;ID&nbsp;4.</para>

	<para>Waar zijn de gegevens gebleven?</para>

	<para>Toen Willem een zuivere kopie van de originele
	  SCSI&nbsp;ID&nbsp;0 maakte op SCSI&nbsp;ID&nbsp;4, werd
	  SCSI&nbsp;ID&nbsp;4 de <quote>nieuwe kloon</quote>.  Toen
	  Willem het SCSI BIOS zo instelde dat hij kon opstarten van
	  SCSI&nbsp;ID&nbsp; 4 hield hij zichzelf gewoonweg voor de
	  gek.  &os; draaide nog steeds op SCSI&nbsp;ID&nbsp;0.  Dit
	  soort wijzigingen in het BIOS zorgen ervoor dat sommige of
	  alle opstart- en laadprogramma's van de geselecteerde BIOS
	  schijf komen, maar als de &os; kernelstuurprogramma's het
	  overnemen, wordt de BIOS nummering genegeerd en valt &os;
	  terug op de normale schijfnummering.  In dit voorbeeld werkte
	  het systeem nog steeds op de originele SCSI&nbsp;ID&nbsp;0 en
	  Fred's gegevens stonden daarop en niet op
	  SCSI&nbsp;ID&nbsp;4.  Het feit dat het systeem leek te
	  draaien vanaf SCSI&nbsp;ID&nbsp;4 was eenvoudig een
	  luchtkasteel als gevolg van menselijke
	  verwachtingspatronen.</para>

	<para>Verheugd kunnen we mededelen dat er geen enkele byte
	  weggegooid is bij de ontdekking van dit verschijnsel.  De
	  oude SCSI-schijf ID&nbsp;0 werd teruggehaald van de stapel en
	  al Fred's werk is aan hem teruggegeven (en Willem weet nu dat
	  hij al tot 0 kan tellen).</para>

	<para>Hoewel in dit voorbeeld SCSI-schijven zijn gebruikt,
	  geldt hetzelfde voor IDE-schijven.</para>
      </sidebar>
    </sect2>

    <sect2 id="main-fdisk">
      <title>Slices maken met <application>FDisk</application></title>

      <note>
	<para>Wijzigingen die op dit punt gemaakt worden, worden niet
	  weggeschreven naar de schijf.  Als er een fout gemaakt is kan
	  opnieuw begonnen worden door via de menu's
	  <application>sysinstall</application> te verlaten en het nog
	  een keer te proberen of door <keycap>U</keycap> te toetsen
	  kan de optie <guimenuitem>Undo</guimenuitem> gebruikt worden.
	  Als alles te verwarrend is kan zelfs de computer uitgezet
	  worden.</para>
      </note>

      <para>Na de keuze een standaardinstallatie te beginnen toont
	<application>sysinstall</application> het volgende
	bericht:</para>

      <screen>                                 Message
 In the next menu, you will need to set up a DOS-style ("fdisk")
 partitioning scheme for your hard disk. If you simply wish to devote
 all disk space to FreeBSD (overwriting anything else that might be on
 the disk(s) selected) then use the (A)ll command to select the default
 partitioning scheme followed by a (Q)uit. If you wish to allocate only
 free space to FreeBSD, move to a partition marked "unused" and use the
 (C)reate command.
                                [  OK  ]

                      [ Press enter or space ]</screen>

      <para>Toets <keycap>Enter</keycap>.  Er wordt dan een lijst
	getoond met alle harde schijven die de kernel gevonden heeft
	bij het onderzoeken van de hardware.  <xref
	  linkend="sysinstall-fdisk-drive1"/> toont een voorbeeld van
	een systeem met twee IDE-schijven.  Ze heten
	<devicename>ad0</devicename> en
	<devicename>ad2</devicename>.</para>

      <figure id="sysinstall-fdisk-drive1">
	<title>Schijf kiezen voor FDisk</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/fdisk-drive1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Waarom staat <devicename>ad1</devicename> niet in de
	lijst?</para>

      <para>Stel er zitten twee IDE-schijven in een systeem, de eerste
	als master op de eerste IDE controller en de andere als master
	op de tweede IDE controller.  Als &os; deze zou nummeren zoals
	ze worden aangetroffen, als <devicename>ad0</devicename> en
	<devicename>ad1</devicename>, dan zou het allemaal
	werken.</para>

      <para>Maar als dan een derde schijf wordt toegevoegd, als slave
	op de eerste IDE controller, dan wordt die
	<devicename>ad1</devicename> en de vorige
	<devicename>ad1</devicename> wordt dan
	<devicename>ad2</devicename>.  Omdat apparaatnamen
	(zoals <devicename>ad1s1a</devicename>) in gebruik zijn om
	bestandssystemen te vinden, lijken bestandssystemen niet meer
	in orde zijn en moeten de &os; instellingen gewijzigd
	worden.</para>

      <para>Om dit te omzeilen kan de kernel zo ingesteld worden
	dat de IDE schijven namen krijgen gebaseerd op hun lokatie en
	niet in de volgorde waarin ze gevonden worden.  Met dat
	schema wordt de masterschijf op de tweede IDE controller
	<emphasis>altijd</emphasis> <devicename>ad2</devicename>, ook
	als er geen <devicename>ad0</devicename> of
	<devicename>ad1</devicename> apparaten zijn.</para>

      <para>Dit is de standaardinstelling van de &os; kernel, vandaar
	dat dit scherm <devicename>ad0</devicename> en
	<devicename>ad2</devicename> laat zien.  De machine waarop
	deze schermafdruk gemaakt is had IDE schijven op beide
	masterkanalen van de IDE controllers en geen schijven op de
	slavekanalen.</para>

      <para>Nu kan de schijf waarop de &os; installatie moet komen
	worden geselecteerd.  Druk daarna op &gui.ok;.
	<application>FDisk</application> start op met een scherm
	vergelijkbaar met <xref linkend="sysinstall-fdisk1"/>.</para>

      <para>Het scherm van <application>FDisk</application> bestaat
	uit drie delen.</para>

      <para>Het eerste deel, de eerste twee regels van het scherm,
	toont de details zien van de selecteerde schijf, inclusief de
	&os; naam, de schijfgeometrie en de totale grootte van de
	schijf.</para>

      <para>Het tweede deel laat de slices zien die momenteel op de
	schijf aanwezig zijn, waar ze beginnen en eindigen, hoe groot
	ze zijn en de namen die &os; ze geeft, hun omschrijving en
	subtype.  In dit voorbeeld zijn twee kleine ongebruikte delen
	te zien, die een afspiegeling zijn van de schijfindeling op het
	systeem.  Het laat ook een grote <acronym>FAT</acronym>-slice
	zien, die bijna zeker zichtbaar is als
	<devicename>C:</devicename> in &ms-dos; of &windows;, en een
	extended deel, dat de andere schijfletters kan bevatten voor
	&ms-dos; of &windows;.</para>

      <para>Het derde deel toont de commando's zien die beschikbaar
	zijn in <application>FDisk</application>.</para>

      <figure id="sysinstall-fdisk1">
	<title>Typische <command>fdisk</command>-partities vóór
	  het wijzigen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/fdisk-edit1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De volgende stap hangt af van hoe de schijf moet worden
	opgedeeld.</para>

      <para>Als de hele schijf voor &os; wordt gebruikt (waardoor
	alle andere data op die schijf verwijderd wordt als later in de
	procedure met <application>sysinstall</application> wordt
	bevestigd dat de installatie verder kan gaan) toets dan
	<keycap>A</keycap>, de optie <guimenuitem>Use Entire
	  Disk</guimenuitem>.  De bestaande delen worden verwijderd en
	daarvoor in de plaats komt een klein gebied, dat als
	<literal>unused</literal> wordt aangegeven (alweer een
	afspiegeling van de PC schijfopmaak) en dan een groot deel
	voor &os;.  Hierna dient het nieuwe &os;-deel met de
	pijltjestoetsen geselecteerd te worden en daarna
	kan <keycap>S</keycap> ingetoetst worden om het deel
	<literal>bootable</literal> te maken.  Het scherm ziet er dan
	ongeveer uit als in <xref linkend="sysinstall-fdisk2"/>.  Let op
	de <literal>A</literal> in de kolom <literal>Flags</literal>.
	Deze geeft aan dat dit deel <emphasis>actief</emphasis> is en
	er van opgestart wordt.</para>

      <para>Als er ruimte voor &os; gemaakt wordt door een bestaande
	slice te verwijderen, dan moet dat deel geselecteerd worden met
	de pijltjestoetsen en kan vervolgens op <keycap>D</keycap>
	gedrukt worden.  Daarna kan <keycap>C</keycap> getoetst worden
	en wordt er gevraagd hoe groot het deel moet zijn.  Geef het
	gewenste getal in en druk op <keycap>Enter</keycap>.  De
	standaardwaarde in dit invoervak is het grootst mogelijke
	deel dat gemaakt kan worden.  Dat kan de grootst mogelijke
	aaneengesloten ruimte op de harde schijf zijn of de hele
	schijf.</para>

      <para>Als er al ruimte gemaakt is voor &os; (bijvoorbeeld met
	een programma als <application>&partitionmagic;</application>),
	dan kan de optie <keycap>C</keycap> gebruikt worden om een
	nieuw deel te maken.  Opnieuw komt de vraag naar de grootte van
	het gebied dat aangemaakt moet worden.</para>

      <figure id="sysinstall-fdisk2">
	<title>FDisk partitie voor een hele schijf</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/fdisk-edit2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Toets na afronding <keycap>Q</keycap>.  De wijzigingen
	worden bewaard in <application>sysinstall</application>, maar
	worden nog niet op de schijf weggeschreven.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="bootmgr">
      <title>Bootmanager installeren</title>

      <para>Hierna is het mogelijk een bootmanager te installeren.
	Het installeren van de &os; bootmanager is verstandig
	als:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>Er meer dan één schijf in een systeem zit
	    en &os; op een andere dan de eerste schijf wordt
	    geïnstalleerd;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>&os; geïnstalleerd wordt naast een ander
	    besturingssysteem op dezelfde schijf en er bij het
	    opstarten van de computer gekozen moet worden of &os; of
	    het andere besturingssysteem wordt gestart.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>Als &os; het enige besturingssysteem op een computer wordt
	en het is geïnstalleerd op de eerste harde schijf, dan
	volstaat de <guimenuitem>Standard</guimenuitem> bootmanager.
	Kies <guimenuitem>None</guimenuitem> als een bootmanager van
	een derde partij wordt gebruikt die in staat is om &os; te
	starten.</para>

      <para>Maak de keuze en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="sysinstall-bootmgr">
	<title>Sysinstall menu Boot Manager</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/boot-mgr" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Het hulpscherm, bereikbaar via <keycap>F1</keycap>,
	beschrijft de problemen die mogelijk zijn als de harde schijf
	voor meerdere besturingssystemen gebruikt gaat worden.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Slices maken op een andere schijf</title>

      <para>Als er meer dan één schijf is komt het
	programma terug in het scherm <quote>Select Drives</quote> na
	het installeren van de bootmanager.  Als &os; wordt
	geïnstalleerd op meerdere schijven, selecteer dan een
	andere schijf en herhaal het indelen van de schijf met
	<application>FDisk</application>.</para>

      <important>
	<para>Als &os; wordt geïnstalleerd op een andere dan de
	  eerste schijf, dan moet de &os; bootmanager
	  geïnstalleerd worden op beide schijven.</para>
      </important>

      <figure id="sysinstall-fdisk-drive2">
	<title>Schijf selecteren verlaten</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/fdisk-drive2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Met <keycap>Tab</keycap> wordt gewisseld tussen de laatst
	geselecteerde schijf, &gui.ok; en &gui.cancel;.</para>

      <para>Druk één keer op <keycap>Tab</keycap> om
	&gui.ok; actief te maken en druk dan op <keycap>Enter</keycap>
	om door te gaan met de installatie.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="bsdlabeleditor">
      <title>Partities maken met
	<application>Disklabel</application></title>

      <para>Nu moeten er slices in elke zojuist aangemaakte partitie
	aangemaakt worden.  Onthoud dat elke partitie een letter heeft
	van <literal>a</literal> tot en met <literal>h</literal> en dat
	partities <literal>b</literal>, <literal>c</literal> en
	<literal>d</literal> een betekenis hebben die gehonoreerd moet
	worden.</para>

      <para>Bepaalde programma's hebben voordeel van specifieke
	partitieschema's, met name als partities worden aanmaakt over
	meerdere schijven.  Maar voor nu, als eerste &os; installatie,
	is het niet zo van belang hoe de schijf wordt gepartitioneerd.
	Het is belangrijker dat &os; wordt geïnstalleert en
	geleerd wordt hoe ermee te werken.  &os; kan altijd opnieuw
	geïnstalleerd worden om een partitieschema te wijzigen als
	er meer bekendheid is met het besturingssysteem.</para>

      <para>Het onderstaande schema heeft vier partities.  Eén
	als swapgebied en drie voor bestandssystemen.</para>

      <table frame="none" pgwide="1">
	<title>Partitieopmaak voor de eerste schijf</title>

	<tgroup cols="4">
	  <colspec colwidth="1*"/>

	  <colspec colwidth="1*"/>

	  <colspec colwidth="1*"/>

	  <colspec colwidth="4*"/>

	  <thead>
	    <row>
	      <entry>Partitie</entry>

	      <entry>Bestandssysteem</entry>

	      <entry>Grootte</entry>

	      <entry>Omschrijving</entry>
	    </row>
	  </thead>

	  <tbody>
	    <row>
	      <entry><literal>a</literal></entry>

	      <entry><filename>/</filename></entry>

	      <entry>1&nbsp;GB</entry>

	      <entry>Dit is het root-bestandssysteem.  Elk ander
		bestandssyteem wordt ergens in dit systeem aangekoppeld.
		1&nbsp;GB is een redelijke grootte voor dit
		bestandssysteem.  Er wordt niet al te veel data in
		opgeslagen, want een normale &os; installatie slaat
		hier ongeveer 128&nbsp;MB aan gegevens op.  De rest van
		de ruimte is voor tijdelijke gegevens en laat extra
		ruimte over voor het geval nieuwere versies van &os;
		meer ruimte nodig hebben in
		<filename>/</filename>.</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry><literal>b</literal></entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>2-3 x RAM</entry>

	      <!-- markup below must be like this to not break build -->
	      <entry><para>De swapruimte van een systeem wordt op de
		  <literal>b</literal>-partitie opgeslagen.  De keuze
		  van de juiste hoeveelheid swapruimte is een beetje een
		  kunst.  Een goede vuistregel is dat swapruimte twee of
		  drie keer de hoeveelheid intern geheugen (RAM) moet
		  zijn.  Er moet minstens 64&nbsp;MB aan swap zijn, dus
		  als er minder dan 32&nbsp;MB RAM in een computer zit,
		  zet dan de swapruimte op 64&nbsp;MB.</para><para>

		  Als er meer dan één schijf in een
		  computer zit, dan kan er op iedere schijf swapruimte
		  gemaakt worden.  &os; gebruikt dan elke schijf als
		  swap, wat effectief de snelheid van het swappen
		  verhoogt.  Bereken in dat geval de totale hoeveelheid
		  swap die nodig is (bijvoorbeeld 128&nbsp;MB) en deel dat
		  door het aantal schijven dat aanwezig is
		  (bijvoorbeeld twee schijven) om de hoeveelheid swap
		  per schijf te bepalen, in dit voorbeeld 64&nbsp;MB
		  swapruimte per schijf.</para></entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry><literal>e</literal></entry>

	      <entry><filename>/var</filename></entry>

	      <entry>512&nbsp;MB tot 4096&nbsp;MB</entry>

	      <entry>De map <filename>/var</filename> bevat bestanden
		die constant veranderen: logboekbestanden en andere
		administratieve bestanden.  Veel van deze bestanden
		worden intensief gelezen of beschreven gedurende het
		dagelijks draaien van &os;.  Door deze bestanden op een
		apart bestandssysteem te zetten heeft &os; de
		mogelijkheid de toegang tot deze bestanden te
		optimaliseren, zonder invloed te hebben op bestanden in
		andere map die niet zo'n toegangspatroon
		hebben.</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry><literal>f</literal></entry>

	      <entry><filename>/usr</filename></entry>

	      <entry>Overige schijfruimte (minstens 8&nbsp;GB)</entry>

	      <entry>Alle andere bestanden worden gewoonlijk opgeslagen
		in <filename>/usr</filename> en submappen.</entry>
	    </row>
	  </tbody>
	</tgroup>
      </table>

      <warning>
	<para>De bovenstaande waardes dienen als voorbeeld en dienen
	  alleen door ervaren gebruikers gebruikt te worden.  Gebruikers
	  worden aangeraden om de automatische partitie-indeling genaamd
	  <literal>Auto Defaults</literal>van de partitiebewerker van
	  &os; te gebruiken.</para>
      </warning>

      <para>Als &os; wordt geïnstalleerd op meer dan
	één schijf dan moeten ook partities aangemaakt
	worden op de andere slices die zijn ingesteld.  De meest
	eenvoudige manier om dat te doen is het aanmaken van twee
	partities op elke schijf: een als swap en een voor een
	bestandssysteem.</para>

      <table frame="none" pgwide="1">
	<title>Partitieopmaak voor volgende schijven</title>

	<tgroup cols="4">
	  <colspec colwidth="1*"/>

	  <colspec colwidth="1*"/>

	  <colspec colwidth="2*"/>

	  <colspec colwidth="3*"/>

	  <thead>
	    <row>
	      <entry>Partitie</entry>

	      <entry>Bestandssysteem</entry>

	      <entry>Grootte</entry>

	      <entry>Omschrijving</entry>
	    </row>
	  </thead>

	  <tbody>
	    <row>
	      <entry><literal>b</literal></entry>

	      <entry>N/A</entry>

	      <entry>Zie omschrijving</entry>

	      <entry>Zoals beschreven kan swapruimte over alle schijven
		verdeeld worden.  Ook al is de <literal>a</literal>
		partitie vrij, de conventie schrijft voor dat de
		swapruimte op partitie <literal>b</literal>
		staat.</entry>
	    </row>

	    <row>
	      <entry><literal>e</literal></entry>

	      <entry>/disk<replaceable>n</replaceable></entry>

	      <entry>Overige schijfruimte</entry>

	      <entry>De overige schijfruimte wordt gebruikt voor
		één grote partitie.  Dit kan gemakkelijk
		op de <literal>a</literal>-partitie, in plaats van de
		<literal>e</literal>-partitie.  De conventie schrijft
		echter voor dat partitie <literal>a</literal> op een
		slice is gereserveerd voor het bestandssysteem dat de
		root (<filename>/</filename>) van het bestandssysteem
		is.  Deze conventie hoeft niet gevolgd te worden, maar
		<application>sysinstall</application> doet dat wel, dus
		als de conventie wordt nageleefd wordt de installatie
		iets schoner.  Er kan gekozen worden om dit
		bestandssysteem waar dan ook te mounten.  Dit voorbeeld
		suggereert dat het wordt aangekoppeld als
		<filename>/disk<replaceable>n</replaceable></filename>,
		waarbij <replaceable>n</replaceable> een getal is dat
		verandert voor elke schijf.  Er kan natuurlijk ook een
		ander schema worden aanhouden als dat de voorkeur
		heeft.</entry>
	    </row>
	  </tbody>
	</tgroup>
      </table>

      <para>Na het kiezen van de partitieopmaak kunnen ze worden
	aangemaakt met <application>sysinstall</application>.  Dan
	verschijnt het volgende bericht:</para>

      <screen>                                 Message
 Now, you need to create BSD partitions inside of the fdisk
 partition(s) just created. If you have a reasonable amount of disk
 space (1GB or more) and don't have any special requirements, simply
 use the (A)uto command to allocate space automatically. If you have
 more specific needs or just don't care for the layout chosen by
 (A)uto, press F1 for more information on manual layout.

                                [  OK  ]
                          [ Press enter or space ]</screen>

      <para>Druk op <keycap>Enter</keycap> om de &os; partitie-editor,
	<application>Disklabel</application> te starten.</para>

      <para><xref linkend="sysinstall-label"/> toont het scherm als
	<application>Disklabel</application> opstart.  Het scherm
	bestaat uit drie delen.</para>

      <para>De eerste paar regels tonen de naam van de actieve schijf
	en het gebied dat de partities bevat die worden aangemaakt
	(op dit punt noemt <application>Disklabel</application>
	dit de <literal>Partitienaam</literal> in plaats van de
	slicenaam).  Dit scherm toont ook de hoeveelheid vrije ruimte
	in de slice.  Dat is de gereserveerde ruimte in de slice die
	nog niet aan een partitie is toegewezen.</para>

      <para>Het middelste deel toont de partities die aangemaakt zijn,
	de naam van het bestandssysteem dat elke partitie bevat, de
	grootte en enkele opties betreffende het aanmaken van het
	bestandssysteem.</para>

      <para>Het onderste deel van het scherm toont de toetsaanslagen
	die geldig zijn in <application>Disklabel</application>.</para>

      <figure id="sysinstall-label">
	<title>Sysinstall Disklabel Editor</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/disklabel-ed1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para><application>Disklabel</application> kan automatisch de
	partities aanmaken en ze de standaardgrootte geven.  De
	standaardgroottes worden met behulp van een intern algoritme om
	de partitiegrootte te bepalen gebaseerd op de schijfgrootte
	berekend.  Dit kan door op <keycap>A</keycap> te drukken.  Dan
	verschijnt een scherm zoals in
	<xref linkend="sysinstall-label2"/>.  Afhankelijk van de grootte
	van de schrijf die wordt gebruikt zijn de standaardwaarden wel
	of niet van toepassing.  Dit maakt niets uit, omdat de
	standaardwaarden niet geaccepteerd hoeven te worden.</para>

      <note>
	<para>De standaard partitionering wijst
	  <filename>/tmp</filename> zijn eigen partitie toe en is die
	  geen onderdeel meer van de partitie
	  <filename>/</filename>.  Dit voorkomt het vollopen van de
	  partitie <filename>/</filename> met tijdelijke
	  bestanden.</para>
      </note>

      <figure id="sysinstall-label2">
	<title>Sysinstall Disklabel Editor met standaardwaarden</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/disklabel-auto" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Als er gekozen is om niet de standaard partities te
	gebruiken en ze te vervangen door een eigen indeling, gebruik
	dan de pijltjestoetsen om de eerste partitie te selecteren en
	druk dan op <keycap>D</keycap> om deze te verwijderen.  Herhaal
	dit om alle aanbevolen partities te verwijderen.</para>

      <para>Selecteer het juiste schijfdeel aan de bovenkant van het
	scherm om de eerste partitie aan te maken
	(<literal>a</literal>, gemount als <filename>/</filename>
	&ndash; root) en druk op <keycap>C</keycap>.  Een dialoogscherm
	verschijnt met de vraag hoe groot de nieuwe partitie moet zijn
	(zoals te zien in <xref linkend="sysinstall-label-add"/>).  De
	grootte kan opgeven worden in schijfblokken of als een getal
	gevolgd door <literal>M</literal> voor megabytes,
	<literal>G</literal> voor gigabytes of <literal>C</literal>
	voor cylinders.</para>

      <figure id="sysinstall-label-add">
	<title>Vrije ruimte voor de rootpartitie</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/disklabel-root1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De standaardgrootte maakt een partitie aan zo groot als de
	rest van het schijfdeel.  Als de partitiegroottes worden
	gebruikt als beschreven in het eerdere voorbeeld, verwijder dan
	het reeds ingevulde getal met <keycap>Backspace</keycap> en
	type <userinput>512M</userinput>, zoals te zien in <xref
	  linkend="sysinstall-label-add2"/>.  Druk dan op
	&gui.ok;.</para>

      <figure id="sysinstall-label-add2">
	<title>Grootte van de rootpartitie wijzigen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/disklabel-root2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Als de grootte van een partitie gekozen is, wordt gevraagd
	of deze partitie een bestandssysteem of een wisselbestand
	(<literal>swap</literal>) bevat.  Deze dialoog is te zien in
	<xref linkend="sysinstall-label-type"/>.  Deze eerste partitie
	bevat een bestandssysteem, dus controleer of
	<guimenuitem>FS</guimenuitem> geselecteerd is en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="sysinstall-label-type">
	<title>Type van de rootpartitie kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/disklabel-fs" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Omdat een bestandssysteem wordt aangemaakt moet
	<application>disklabel</application> verteld worden waar het
	bestandssysteem gemount moet worden.  Het dialoogscherm is te
	zien in <xref linkend="sysinstall-label-mount"/>.  Het mountpunt
	van het root-bestandssysteem is <filename>/</filename>, dus
	type <userinput>/</userinput> en druk dan op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="sysinstall-label-mount">
	<title>Root mountpunt kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/disklabel-root3" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Het scherm wordt dan bijgewerkt met de nieuw aangemaakte
	partitie.  Deze stappen moeten herhaald worden voor de andere
	partities.  Als een wisselbestandpartitie wordt aanmaakt, wordt
	niet gevraagd naar het mountpunt, want wisselbestanden worden
	nooit gemount.  Als de laatste partitie is aanmaakt,
	<filename>/usr</filename>, kan de aangegeven grootte blijven
	staan, want dat is de rest van de schijf.</para>

      <para>Het uiteindelijke &os; Disklabel Editor scherm kan
	eruit zien als <xref linkend="sysinstall-label4"/>, maar de
	waarden kunnen afwijken.  Druk op <keycap>Q</keycap> om af te
	sluiten.</para>

      <figure id="sysinstall-label4">
	<title>Sysinstall Disklabel Editor</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/disklabel-ed2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-choosing">
    <title>Wat installeren</title>

    <sect2 id="distset">
      <title>Distributieset selecteren</title>

      <para>De keuze van de distributieset om te installeren hangt
	af van het gebruiksdoel van een systeem en de beschikbare
	schijfruimte.  De voorgedefiniëerde opties variëren
	van het installeren van kleinste mogelijke installatie tot
	<quote>alles</quote>.  Nieuwelingen in &unix; en/of &os; kiezen
	bijna zeker één van voorgedefinieerde opties.
	Het aanpassen van de distributieset is typisch iets voor de
	meer ervaren gebruikers.</para>

      <para>Druk op <keycap>F1</keycap> voor meer informatie over de
	distributiesets en wat ze bevatten.  Na het bekijken van de
	informatie geeft het toetsen van <keycap>Enter</keycap> opnieuw
	het menu Select Distributions weer.</para>

      <para>Als een grafische gebruikersinterface gewenst is, dan dient de
	configuratie van de X-server en het kiezen van een standaard
	bureaublad na de installatie van &os; te worden uitgevoerd.  Meer
	informatie over het installeren en instellen van een X-server staat
	beschreven in <xref linkend="x11"/>.</para>

      <para><application>&xorg;</application> is de standaardversie van
	X11 die wordt geïnstalleerd.</para>

      <para>Als het wenselijk is een aangepaste kernel te compileren,
	kies dan een optie die de broncode bevat.  Meer informatie over
	de redenen om een aangepaste kernel te bouwen en hoe dat moet
	staat in <xref linkend="kernelconfig"/>.</para>

      <para>Vanzelfsprekend is het meest uitgebreide systeem het
	systeem dat alles omvat.  Als er genoeg schijfruimte is, kies
	dan met de pijltjestoetsen <guimenuitem>All</guimenuitem>,
	zoals in <xref linkend="distribution-set1"/> en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.  Als schijfruimte een zorg is, overweeg
	dan een optie die meer toegespitst is op de gewenste situatie.
	De perfecte keuze maken is niet nodig, naderhand kunnen
	distributies worden toevoegd.</para>

      <figure id="distribution-set1">
	<title>Distributies kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/dist-set" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>
    </sect2>

    <sect2 id="portscol">
      <title>Portscollectie installeren</title>

      <para>Na het kiezen van de gewenste distributie komt de vraag of
	de &os; Portscollectie geïnstalleerd moet worden.  De
	Portscollectie is een gemakkelijke en handige manier om
	software te installeren.  De Portscollectie bevat niet de
	broncode die nodig is om de software te compileren.  In plaats
	daarvan is het een verzameling bestanden die het downloaden,
	compileren en installeren van software automatiseert.  In <xref
	  linkend="ports"/> wordt beschreven hoe de Portscollectie
	gebruikt kan worden.</para>

      <para>Het installatieprogramma controleert niet of er genoeg
	schijfruimte is.  Deze optie dient alleen gekozen te worden als
	er voldoende schijfruimte is.  In &os;&nbsp;&rel.current; neemt
	de Portscollectie ongeveer &ports.size; schijfruimte in.  Het
	is verstandig om aan te nemen dat in recentere versies van
	&os; meer ruimte nodig is.</para>

      <screen>                         User Confirmation Requested
 Would you like to install the FreeBSD ports collection?

 This will give you ready access to over &os.numports; ported software packages,
 at a cost of around &ports.size; of disk space when "clean" and possibly much
 more than that if a lot of the distribution tarballs are loaded
 (unless you have the extra CDs from a FreeBSD CD/DVD distribution
 available and can mount it on /cdrom, in which case this is far less
 of a problem).

 The ports collection is a very valuable resource and well worth having
 on your /usr partition, so it is advisable to say Yes to this option.

 For more information on the ports collection &amp; the latest ports,
 visit:
     http://www.FreeBSD.org/ports

                              [ Yes ]     No</screen>

      <para>Selecteer &gui.yes; met de pijltjestoetsen om de
	Portscollectie te installeren of &gui.no; om deze optie over te
	slaan.  Druk op <keycap>Enter</keycap> om verder te gaan.  Het
	menu Choose Distributions wordt opnieuw getoond.</para>

      <figure id="distribution-set2">
	<title>Distributies kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/dist-set2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Als alle keuzes gemaakt zijn, selecteer dan
	<guimenuitem>Exit</guimenuitem> met de pijltjestoetsen, zorg
	ervoor dat &gui.ok; actief is en druk op <keycap>Enter</keycap>
	om verder te gaan.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-media">
    <title>Installatiemedia kiezen</title>

    <para>Als wordt geïnstalleerd vanaf een CD-ROM of DVD kies dan
      met de pijltjestoetsen de optie <guimenuitem>Install from a &os;
	CD/DVD</guimenuitem>.  Zorg ervoor dat &gui.ok; actief is en
      druk op <keycap>Enter</keycap> om verder te gaan.</para>

    <para>Kies voor andere installatiemethodes de desbetreffende optie
      en volg de aanwijzingen.</para>

    <para>Druk op <keycap>F1</keycap> om de online help voor de
      installatiemedia te lezen.  Druk op <keycap>Enter</keycap> om
      terug te gaan naar het menu mediaselectie.</para>

    <figure id="choose-media">
      <title>Mediaselectie</title>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="install/media" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>
    </figure>

    <sect2>
      <title>FTP installatiemethoden</title>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>netwerk</secondary>

	<tertiary>FTP</tertiary>
      </indexterm>

      <para>Er zijn drie manieren van installeren via FTP: active FTP,
	passive FTP of via een HTTP proxy.</para>

      <variablelist>
	<varlistentry>
	  <term>Actieve FTP: <guimenuitem>Install from an FTP
	    server</guimenuitem></term>

	  <listitem>
	    <para>Deze optie zorgt ervoor dat alle FTP acties gebruik
	      maken van de <quote>Active</quote> modus.  Dit werkt niet
	      door firewalls, maar werkt wel met oudere FTP-servers die
	      de passieve modus niet ondersteunen.  Als een verbinding
	      blijft hangen met de passieve modus probeer dan de actieve
	      modus!</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Passieve FTP: <guimenuitem>Install from an FTP server
	    through a firewall </guimenuitem></term>

	  <listitem>
	    <indexterm>
	      <primary>FTP</primary>

	      <secondary>passieve modus</secondary>
	    </indexterm>

	    <para>Deze optie geeft
	      <application>sysinstall</application> aan gebruik te maken
	      van de <quote>Passive</quote> modus voor al het
	      FTP-verkeer.  Dit zorgt ervoor dat verbindingen door
	      firewalls heen kunnen die inkomende verbindingen niet
	      toelaten op willekeurige TCP-poorten.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>FTP via een HTTP proxy: <guimenuitem>Install from an FTP
	    server through a http proxy</guimenuitem></term>

	  <listitem>
	    <indexterm>
	      <primary>FTP</primary>

	      <secondary>via een HTTP proxy</secondary>
	    </indexterm>

	    <para>Deze optie geeft
	      <application>sysinstall</application> aan gebruik te maken
	      van het HTTP protocol (zoals een webbrowser) om verbinding
	      te maken met een proxy voor alle FTP verbindingen.  De
	      proxy vertaalt de verzoeken en stuurt ze naar de FTP
	      server.  Dit zorgt ervoor dat verbindingen door firewalls
	      heen kunnen die helemaal geen FTP toestaan, maar wel een
	      HTTP proxy hebben.  In dit geval moet naast de FTP-server
	      ook een HTTP proxy opgegeven worden.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      </variablelist>

      <para>Bij het gebruik van een proxy FTP-server moet meestal de
	server waar uiteindelijk verbinding mee gemaakt moet worden
	onderdeel zijn van de gebruikersnaam, na het teken
	<quote>@</quote>.  De proxy server <quote>imiteert</quote> dan de
	echte server.  Zo kan bijvoorbeeld geïnstalleerd worden
	vanaf <hostid role="fqdn">ftp.FreeBSD.org</hostid>, gebruikmakend
	van proxy FTP-server <hostid
	  role="fqdn">foo.example.com</hostid>, luisterend op poort
	1234.</para>

      <para>In dit geval kan in het menu opties menu als FTP
	gebruikersnaam <literal>ftp@ftp.FreeBSD.org</literal> ingevuld
	worden en als wachtwoord een emailadres.  Als installatiemedium
	kan FTP ingevuld worden (of passieve FTP als de gebruikte proxy
	het ondersteunt) en als URL
	<literal>ftp://foo.example.com:1234/pub/FreeBSD</literal>.</para>

      <para>Omdat <filename>/pub/FreeBSD</filename> van <hostid
	  role="fqdn">ftp.FreeBSD.org</hostid> via de proxy van <hostid
	  role="fqdn">foo.example.com</hostid> wordt benaderd kan vanaf
	<emphasis>die</emphasis> machine geïnstalleerd worden (die
	de bestanden ophaalt van <hostid
	  role="fqdn">ftp.FreeBSD.org</hostid> als het
	installatieprogramma erom vraagt).</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-final-warning">
    <title>De installatie bevestigen</title>

    <para>Nu kan de installatie verder gaan.  Dit is ook de laatste
      mogelijkheid om de installatie te beëindigen ter voorkoming
      van wijzigingen op de harde schijf.</para>

    <screen>                       User Confirmation Requested
 Last Chance! Are you SURE you want to continue the installation?

 If you're running this on a disk with data you wish to save then WE
 STRONGLY ENCOURAGE YOU TO MAKE PROPER BACKUPS before proceeding!

 We can take no responsibility for lost disk contents!

                             [ Yes ]    No</screen>

    <para>Kies &gui.yes; en druk op <keycap>Enter</keycap> om verder te
      gaan.</para>

    <para>De duur van de installatie hangt af van de gekozen
      distributie, het installatiemedium en de snelheid van de
      computer.  Er wordt een serie berichten getoond die de voortgang
      aangeeft.</para>

    <para>De installatie is klaar als het volgende bericht wordt
      getoond:</para>

    <screen>                               Message

Congratulations! You now have FreeBSD installed on your system.

We will now move on to the final configuration questions.
For any option you do not wish to configure, simply select No.

If you wish to re-enter this utility after the system is up, you may
do so by typing: /usr/sbin/sysinstall.

                                 [ OK ]

                      [  Press enter or space  ]</screen>

    <para>Druk op <keycap>Enter</keycap> om verder te gaan met
      instellingen na de installatie.</para>

    <para>Kiezen voor &gui.no; en bevestigen met <keycap>Enter</keycap>
      beëindigt de installatie en er worden geen wijzigingen aan
      het systeem gemaakt.  Het volgende bericht verschijnt:</para>

    <screen>                                Message
Installation complete with some errors.  You may wish to scroll
through the debugging messages on VTY1 with the scroll-lock feature.
You can also choose "No" at the next prompt and go back into the
installation menus to retry whichever operations have failed.

                                 [ OK ]</screen>

    <para>Het bovenstaande bericht verschijnt omdat er niets is
      geïnstalleerd.  Kies <keycap>Enter</keycap> om terug te gaan
      naar het menu Main Installation en de installatie te
      verlaten.</para>
  </sect1>

  <sect1 id="install-post">
    <title>Instellingen na de installatie</title>

    <para>Na het installeren volgt de instelling van diverse opties.
      Een optie kan worden ingesteld door opnieuw naar de
      instellingenopties te gaan voordat de nieuwe &os;-installatie
      wordt gestart of door na de installatie
      <command>sysinstall</command> te gebruiken en te kiezen voor
      <guimenuitem>Configure</guimenuitem>.</para>

    <sect2 id="inst-network-dev">
      <title>Netwerkapparaten instellen</title>

      <para>Als al eerder PPP is ingesteld voor een FTP-installatie
	verschijnt het volgende scherm niet en kan dit onderdeel
	worden geïnstalleerd zoals eerder beschreven.</para>

      <para>Gedetailleerde informatie over lokale netwerken (LAN's) en
	het instellen van &os; als een gateway of router staat in het
	hoofdstuk <link linkend="advanced-networking">Netwerken voor
	  Gevorderden</link>.</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
   Would you like to configure any Ethernet or PPP network devices?

                             [ Yes ]   No</screen>

      <para>Kies &gui.yes; en druk op <keycap>Enter</keycap> om een
	netwerkapparaat in te stellen.  Kies anders &gui.no; om verder
	te gaan.</para>

      <figure id="ed-config1">
	<title>Ethernetapparaat kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/ed0-conf" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Kies de in te stellen interface met de pijltjestoetsen en
	druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
       Do you want to try IPv6 configuration of the interface?

                              Yes   [ No ]</screen>

      <para>In dit gesloten lokale netwerk was het huidige type
	Internet protocol (<acronym>IPv4</acronym>) toereikend en
	dus werd &gui.no; geselecteerd met de pijltjestoetsen en kon
	met <keycap>Enter</keycap> verder gegaan worden.</para>

      <para>Als er verbinding is met een bestaand
	<acronym>IPv6</acronym> netwerk met een <acronym>RA</acronym>
	server, kies dan &gui.yes; en druk op <keycap>Enter</keycap>.
	Zoeken naar RA servers duurt een paar seconden.</para>

      <screen>                             User Confirmation Requested
        Do you want to try DHCP configuration of the interface?

                              Yes   [ No ]</screen>

      <para>Kies &gui.no; met de pijltjestoetsen en druk op
	<keycap>Enter</keycap> als DHCP (Dynamic Host Configuration
	Protocol) niet nodig is.</para>

      <para>&gui.yes; kiezen start <application>dhclient</application>
	op en als het goed gaat stelt het netwerk zichzelf in.  In
	<xref linkend="network-dhcp"/> staat meer informatie.</para>

      <para>Het volgende scherm met netwerkinstellingen toont de
	instellingen van een Ethernetapparaat van een systeem dat als
	gateway voor een lokaal netwerk functioneert.</para>

      <figure id="ed-config2">
	<title>Netwerkinstellingen voor <replaceable>ed0</replaceable></title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/ed0-conf2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Met <keycap>Tab</keycap> kunnen de velden geselecteerd
	worden waarna de juiste informatie ingevuld kan worden:</para>

      <variablelist>
	<varlistentry>
	  <term>Host</term>

	  <listitem>
	    <para>De <quote>fully-qualified hostname</quote>, in dit
	      geval <hostid
		role="fqdn">k6-2.example.com</hostid>.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Domain</term>

	  <listitem>
	    <para>De naam van het domein waar toe de machine behoort,
	      in dit geval <hostid
		role="domainname">example.com</hostid>.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>IPv4 Gateway</term>

	  <listitem>
	    <para>Het IP-adres van de host die pakketjes doorstuurt
	      naar niet-lokale bestemmingen.  Dit moet ingesteld worden
	      als een machine een onderdeel is van netwerk.
	      <emphasis>Laat dit veld leeg</emphasis> als de machine de
	      gateway is naar het Internet voor het netwerk.  De IPv4
	      Gateway staat ook bekend onder de naam default gateway of
	      default route.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Name server</term>

	  <listitem>
	    <para>Het IP-adres van de lokale DNS server.  Er is op dit
	      gesloten lokale netwerk geen DNS server, dus wordt het
	      IP-adres van de DNS server van de provider gebruikt
	      (<hostid role="ipaddr">208.163.10.2</hostid>).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>IPv4 Address</term>

	  <listitem>
	    <para>Het IP-adres dat gebruikt moet worden voor deze
	      interface (<hostid
		role="ipaddr">192.168.0.1</hostid>).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Netmask</term>

	  <listitem>
	    <para>Het adresblok dat gebruikt wordt door het lokale
	      netwerk is <hostid
		role="ipaddr">192.168.0.0</hostid> - <hostid
		role="ipaddr">192.168.255.255</hostid> met netmasker
	      <hostid
		role="netmask">255.255.255.0</hostid>.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Extra options to ifconfig</term>

	  <listitem>
	    <para>Elke interface-specifieke optie voor
	      <command>ifconfig</command> die toegevoegd moet worden.  In
	      dit geval waren er geen.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      </variablelist>

      <para>Gebruik <keycap>Tab</keycap> om &gui.ok; te selecteren als
	de instellingen gereed zijn en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
        Would you like to Bring the ed0 interface up right now?

                             [ Yes ]   No</screen>

      <para>Het kiezen van &gui.yes; en het drukken op
	<keycap>Enter</keycap> maakt een machine onderdeel van een
	netwerk en daarna is hij klaar voor gebruik.  Dit heeft echter
	nog weinig zin, omdat de machine nog opnieuw opgestart moet
	worden.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="gateway">
      <title>Als gateway instellen</title>

      <screen>                       User Confirmation Requested
       Do you want this machine to function as a network gateway?

                              [ Yes ]    No</screen>

      <para>Als de machine gateway voor een lokaal netwerk is en
	pakketjes doorstuurt naar andere machines kies dan &gui.yes; en
	druk op <keycap>Enter</keycap>.  Als de machine alleen host op
	een netwerk is, kies dan &gui.no; en druk op
	<keycap>Enter</keycap> om verder te gaan.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="inetd-services">
      <title>Internetdiensten instellen</title>

      <screen>                      User Confirmation Requested
Do you want to configure inetd and the network services that it provides?

                               Yes   [ No ]</screen>

      <para>Door het selecteren van &gui.no; worden diverse diensten
	als <application>telnetd</application> niet aangezet.  Dat
	betekent dat gebruikers op afstand niet met
	<application>telnet</application> bij de machine kunnen.
	Lokale gebruikers kunnen wel met
	<application>telnet</application> naar andere machines.</para>

      <para>Deze diensten kunnen na de installatie worden aangezet door
	<filename>/etc/inetd.conf</filename> te wijzigen met een editor
	naar keuze.  In <xref linkend="network-inetd-overview"/> staat
	meer informatie.</para>

      <para>Selecteer &gui.yes; om deze diensten in te stellen tijdens
	de installatie.  Er wordt een extra bevestiging getoond:</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
The Internet Super Server (inetd) allows a number of simple Internet
services to be enabled, including finger, ftp and telnetd.  Enabling
these services may increase risk of security problems by increasing
the exposure of your system.

With this in mind, do you wish to enable inetd?

                             [ Yes ]   No</screen>

      <para>Selecteer &gui.yes; om verder te gaan.</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
inetd(8) relies on its configuration file, /etc/inetd.conf, to determine
which of its Internet services will be available.  The default FreeBSD
inetd.conf(5) leaves all services disabled by default, so they must be
specifically enabled in the configuration file before they will
function, even once inetd(8) is enabled.  Note that services for
IPv6 must be separately enabled from IPv4 services.

Select [Yes] now to invoke an editor on /etc/inetd.conf, or [No] to
use the current settings.

                             [ Yes ]   No</screen>

      <para>Het selecteren van &gui.yes; geeft de mogelijkheid diensten
	toe te voegen door het teken <literal>#</literal> aan het begin
	van een regel te verwijderen.</para>

      <figure id="inetd-edit">
	<title><filename>inetd.conf</filename> bewerken</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/edit-inetd-conf" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Druk na het toevoegen van de gewenste diensten, op
	<keycap>Esc</keycap> om het menu te krijgen waarin de
	wijzigingen opgeslagen kunnen worden en de editor verlaten kan
	worden.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="ssh-login">
      <title>SSH-login aanzetten</title>

      <indexterm>
	<primary>SSH</primary>

	<secondary>sshd</secondary>
      </indexterm>

      <screen>                      User Confirmation Requested
                 Would you like to enable SSH login?
                          Yes        [  No  ]</screen>

      <para>Het kiezen van &gui.yes; zal &man.sshd.8; aanzetten, het
	daemon-programma voor <application>OpenSSH</application>.  Dit
	zal beveiligde toegang op afstand tot uw machine toestaan.  Zie
	voor meer informatie over <application>OpenSSH</application>
	<xref linkend="openssh"/>.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="ftpanon">
      <title>Anonieme FTP</title>

      <indexterm>
	<primary>FTP</primary>

	<secondary>anoniem</secondary>
      </indexterm>

      <screen>                      User Confirmation Requested
 Do you want to have anonymous FTP access to this machine?

                              Yes    [ No ]</screen>

      <sect3 id="deny-anon">
	<title>Anonieme FTP weigeren</title>

	<para>Het selecteren van de standaardwaarde &gui.no; en het
	  drukken op <keycap>Enter</keycap> stelt gebruikers met
	  toegang en een wachtwoord nog steeds in staat om de machine
	  via FTP te benaderen.</para>
      </sect3>

      <sect3 id="ftpallow">
	<title>Anonieme FTP toestaan</title>

	<para>Als anonieme FTP wordt toegestaan kan iedereen de machine
	  met FTP benaderen.  De gevolgen voor de veiligheid van de
	  machine moeten overwogen worden voordat deze optie wordt
	  ingeschakeld.  Meer informatie over beveiliging staat in
	  <xref linkend="security"/>.</para>

	<para>Selecteer met de pijltjestoetsen &gui.yes; om anonieme
	  FTP toe te staan en druk op <keycap>Enter</keycap>.  Een
	  aanvullende bevestiging zal verschijnen:</para>

	<screen>                       User Confirmation Requested
Anonymous FTP permits un-authenticated users to connect to the system
FTP server, if FTP service is enabled.  Anonymous users are
restricted to a specific subset of the file system, and the default
configuration provides a drop-box incoming directory to which uploads
are permitted.  You must separately enable both inetd(8), and enable
ftpd(8) in inetd.conf(5) for FTP services to be available.  If you
did not do so earlier, you will have the opportunity to enable inetd(8)
again later.

If you want the server to be read-only you should leave the upload
directory option empty and add the -r command-line option to ftpd(8)
in inetd.conf(5)

Do you wish to continue configuring anonymous FTP?

                         [ Yes ]         No</screen>

	<para>Dit bericht informeert u dat de FTP-dienst ook in
	  <filename>/etc/inetd.conf</filename> aangezet moet worden als
	  u anonieme FTP-verbindingen wilt toestaan, zie <xref
	    linkend="inetd-services"/>.  Kies &gui.yes; en druk op
	  <keycap>Enter</keycap> om verder te gaan; het volgende scherm
	  zal verschijnen:</para>

	<figure id="anon-ftp2">
	  <title>Standaard anonieme FTP instellingen</title>

	  <mediaobject>
	    <imageobject>
	      <imagedata fileref="install/ftp-anon1" format="PNG"/>
	    </imageobject>
	  </mediaobject>
	</figure>

	<para>Gebruik <keycap>Tab</keycap> om de informatievelden te
	  selecteren en de juiste informatie in te vullen:</para>

	<variablelist>
	  <varlistentry>
	    <term>UID</term>

	    <listitem>
	      <para>De gebruikers-ID die u aan de anonieme FTP-gebruiker
		wilt toekennen.  Alle geuploade bestanden zullen
		eigendom zijn van deze ID.</para>
	    </listitem>
	  </varlistentry>

	  <varlistentry>
	    <term>Group</term>

	    <listitem>
	      <para>In welke groep de anonieme FTP-gebruiker dient te
		zitten.</para>
	    </listitem>
	  </varlistentry>

	  <varlistentry>
	    <term>Comment</term>

	    <listitem>
	      <para>Een string die deze gebruiker in
		<filename>/etc/passwd</filename> beschrijft.</para>
	    </listitem>
	  </varlistentry>

	  <varlistentry>
	    <term>FTP Root Directory</term>

	    <listitem>
	      <para>Waar de bestanden beschikbaar voor anonieme FTP
		worden bewaard.</para>
	    </listitem>
	  </varlistentry>

	  <varlistentry>
	    <term>Upload Subdirectory</term>

	    <listitem>
	      <para>Waar bestanden geupload door anonieme FTP-gebruikers
		naar toe gaan.</para>
	    </listitem>
	  </varlistentry>
	</variablelist>

	<para>De startmap voor FTP wordt standaard ingesteld op
	  <filename>/var</filename>.  Als daar niet genoeg ruimte is
	  voor de geschatte FTP-wensen dan kan
	  <filename>/usr</filename> gebruikt worden door de waarde FTP
	  root directory op <filename>/usr/ftp</filename> in te
	  stellen.</para>

	<para>Druk op <keycap>Enter</keycap> om verder te gaan als de
	  instellingen gemaakt zijn.</para>

	<screen>                          User Confirmation Requested
         Create a welcome message file for anonymous FTP users?

                              [ Yes ]    No</screen>

	<para>Na het kiezen van &gui.yes; en op <keycap>Enter</keycap>
	  drukken opent zich een editor waarin het welkomstbericht
	  bewerkt kan worden.</para>

	<figure id="anon-ftp4">
	  <title>FTP welkomstbericht bewerken</title>

	  <mediaobject>
	    <imageobject>
	      <imagedata fileref="install/ftp-anon2" format="PNG"/>
	    </imageobject>
	  </mediaobject>
	</figure>

	<para>De bovenstaande editor is <command>ee</command>.  Volg de
	  instructies om het bericht te wijzigen of wijzig het bericht
	  later door gebruik te maken van een editor naar keuze.  Let
	  op de bestandsnaam en lokatie onderaan het scherm van de
	  editor.</para>

	<para>Druk op <keycap>Esc</keycap> en een pop-up menu
	  verschijnt met als standaardoptie <guimenuitem>a) leave
	    editor</guimenuitem>.  Druk op <keycap>Enter</keycap> om de
	  editor te verlaten en verder te gaan.  Druk nog een keer op
	  <keycap>Enter</keycap> om de eventuele wijzigingen te
	  bewaren.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="nfsconf">
      <title>Network File System instellen</title>

      <para>Network File System (NFS) maakt het mogelijk bestanden te
	delen over een netwerk.  Een machine kan worden ingesteld als
	server, client of beide.  In <xref linkend="network-nfs"/> staat
	meer informatie.</para>

      <sect3 id="nsf-server-options">
	<title>NFS Server</title>

	<screen>                       User Confirmation Requested
 Do you want to configure this machine as an NFS server?

                              Yes    [ No ]</screen>

	<para>Kies &gui.no; als er geen noodzaak is voor een Network
	  File System server en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

	<para>Na het kiezen van &gui.yes; wordt een bericht getoond dat
	  aangeeft dat er een betand <filename>exports</filename> moet
	  worden gemaakt.</para>

	<screen>                               Message
Operating as an NFS server means that you must first configure an
/etc/exports file to indicate which hosts are allowed certain kinds of
access to your local filesystems.
Press [Enter] now to invoke an editor on /etc/exports
                               [ OK ]</screen>

	<para>Druk op <keycap>Enter</keycap> om verder te gaan.  Een
	  editor start om <filename>exports</filename> te maken en te
	  bewerken.</para>

	<figure id="nfs-server-edit">
	  <title><filename>exports</filename> bewerken</title>

	  <mediaobject>
	    <imageobject>
	      <imagedata fileref="install/nfs-server-edit" format="PNG"/>
	    </imageobject>
	  </mediaobject>
	</figure>

	<para>Volg de instructies om een te exporteren bestandssysteem
	  toe te voegen of doe het later met een editor naar keuze.
	  Let op de bestandsnaam en lokatie onderaan het scherm van de
	  editor.</para>

	<para>Druk op <keycap>Esc</keycap> en een pop-up menu
	  verschijnt met als standaardoptie <guimenuitem>a) leave
	    editor</guimenuitem>.  Druk op <keycap>Enter</keycap> om de
	  editor te verlaten en verder te gaan.</para>
      </sect3>

      <sect3 id="nfs-client-options">
	<title>NFS Client</title>

	<para>De NFS client maakt het mogelijk om NFS servers te
	  benaderen.</para>

	<screen>                       User Confirmation Requested
 Do you want to configure this machine as an NFS client?

                              Yes   [ No ]</screen>

	<para>Kies met de pijltjestoetsen de optie &gui.yes; of
	  &gui.no; en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="console">
      <title>Systeemconsole instellen</title>

      <para>Er is een aantal opties beschikbaar om de systeemconsole in
	aan te passen.</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
       Would you like to customize your system console settings?

                              [ Yes ]  No</screen>

      <para>Om de opties te bekijken en in te stellen, kies &gui.yes;
	en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="saver-options">
	<title>Systeemconsole instellingen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/console-saver1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Een gebruikelijke optie is de schermbeveiliging.  Gebruik
	de pijltjestoetsen om <guimenuitem>Saver</guimenuitem> te
	selecteren en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="saver-select">
	<title>Schermbeveiligingsopties</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/console-saver2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Kies met de pijltjestoetsen de gewenste schermbeveiliging
	en druk op <keycap>Enter</keycap>.  Het instellingenmenu System
	Console verschijnt weer.</para>

      <para>De standaard activeringstijd is 300 seconden.  Kies voor
	het wijzigen van de activeringstijd weer
	<guimenuitem>Saver</guimenuitem>.  Kies in het optiemenu Screen
	Saver met de pijltjestoetsen <guimenuitem>Timeout</guimenuitem>
	en druk op <keycap>Enter</keycap>.  Een pop-up
	verschijnt:</para>

      <figure id="saver-timeout">
	<title>Schermbeveiliging activeringstijd</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/console-saver3" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Wijzig de waarde, selecteer &gui.ok; en druk op
	<keycap>Enter</keycap> om terug te gaan naar het
	instellingenmenu System Console.</para>

      <figure id="saver-exit">
	<title>Systeemconsole instellingen verlaten</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/console-saver4" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Met het selecteren van <guimenuitem>Exit</guimenuitem> en
	drukken op <keycap>Enter</keycap> kan verdergegaan worden met
	de andere instellingen.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="timezone">
      <title>Tijdzone instellen</title>

      <para>Het instellen van de tijdzone van een machine maakt het
	mogelijk om automatisch correcties door te voeren voor
	regionale tijdswijzigingen en het juist uitvoeren van andere
	tijdzone-afhankelijke functies.</para>

      <para>Het voorbeeld toont een machine die staat in de oostelijke
	tijdzone van de Verenigde Staten.  De keuze voor een specifiek
	systeem hangt af van de geografische locatie.</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
          Would you like to set this machine's time zone now?

                            [ Yes ]   No</screen>

      <para>Selecteer &gui.yes; en druk op <keycap>Enter</keycap> om de
	tijdzone in te stellen.</para>

      <screen>                       User Confirmation Requested
 Is this machine's CMOS clock set to UTC? If it is set to local time
 or you don't know, please choose NO here!

                              Yes   [ No ]</screen>

      <para>Kies &gui.yes; of &gui.no; afhankelijk van de instellingen
	van de klok van de machine en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="set-timezone-region">
	<title>Regio instellen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/timezone1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Kies met de pijltjestoetsen de juiste regio en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="set-timezone-country">
	<title>Land kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/timezone2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Kies met de pijltjestoetsen het juiste land en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="set-timezone-locality">
	<title>Tijdzone kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/timezone3" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Kies met de pijltjestoetsen de juiste tijdzone en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <screen>                            Confirmation
            Does the abbreviation 'EDT' look reasonable?

                            [ Yes ]   No</screen>

      <para>Bevestig dat de afkorting van de tijdzone juist is.  Als
	die er goed uit ziet, druk dan op <keycap>Enter</keycap> om
	verder te gaan met de overige instellingen.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="linuxcomp">
      <title>Linux compatibiliteit</title>

      <note>
	<para>Dit gedeelte is alleen van toepassing op installaties van
	  &os;&nbsp;7.<replaceable>X</replaceable>, als u
	  &os;&nbsp;8.<replaceable>X</replaceable> installeert wordt dit scherm
	  niet getoond.</para>
      </note>

      <screen>                      User Confirmation Requested
          Would you like to enable Linux binary compatibility?

                            [ Yes ]   No</screen>

      <para>Selecteer &gui.yes; en druk op <keycap>Enter</keycap> als
	de mogelijkheid om Linux software te draaien op &os;
	geactiveerd moet worden.  Deze optie installeert de voor Linux
	compatibiliteit benodigde pakketten.</para>

      <para>Als via FTP wordt geïnstalleerd, dan moet de machine
	verbonden zijn met Internet.  Soms heeft een FTP-site niet alle
	distributies, zoals de Linux comptabiliteit, beschikbaar.
	Zonodig kan deze ook later geïnstalleerd worden.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="mouse">
      <title>Muisinstellingen</title>

      <para>Deze optie geeft de mogelijkheid om tekst te kopiëren
	en te plakken in de console en programma's met een
	3-knops muis.  Als een 2-knops muis wordt gebruikt, ga dan naar
	de hulppagina &man.moused.8; na de installatie voor de details
	over het emuleren van een 3-knops muis.  Dit voorbeeld toont
	een niet-USB muisinstelling (zoals een PS/2 of seriële
	poort muis):</para>

      <screen>                      User Confirmation Requested
         Does this system have a PS/2, serial, or bus mouse?

                            [ Yes ]    No </screen>

      <para>Selecteer &gui.yes; voor een PS/2-, seriële of busmuis
	of &gui.no; voor een USB-muis en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="mouse-protocol">
	<title>Muisprotocoltype selecteren</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mouse1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Gebruik de pijltjestoetsen om
	<guimenuitem>Type</guimenuitem> te selecteren en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="set-mouse-protocol">
	<title>Muisprotocol kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mouse2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De muis in dit voorbeeld is een PS/2-muis, dus de
	standaardoptie <guimenuitem>Auto</guimenuitem> was van
	toepassing.  Selecteer met de pijltjestoetsen een andere optie
	om het protocol te wijzigen.  Zorg ervoor dat &gui.ok;
	geselecteerd is en druk op <keycap>Enter</keycap> om dit menu
	te verlaten.</para>

      <figure id="config-mouse-port">
	<title>Muispoort instellen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mouse3" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Gebruik de pijltjestoetsen om
	<guimenuitem>Port</guimenuitem> te selecteren en druk op
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="set-mouse-port">
	<title>Muispoort instellen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mouse4" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Dit systeem heeft een PS/2 muis, dus de standaardoptie
	<guimenuitem>PS/2</guimenuitem> was van toepassing.  Gebruik de
	pijltjestoetsen en druk op <keycap>Enter</keycap> om de poort
	te wijzigen.</para>

      <figure id="test-daemon">
	<title>Muisdaemon inschakelen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mouse5" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Gebruik tenslotte de pijltjestoetsen om
	<guimenuitem>Enable</guimenuitem> te selecteren en druk op
	<keycap>Enter</keycap> om de muisdaemon aan te zetten en te
	testen.</para>

      <figure id="test-mouse-daemon">
	<title>Het testen van de muisdaemon</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mouse6" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Beweeg de muis over het scherm en controleer of de cursor
	op de juiste manier reageert.  Als dat in orde is, selecteer
	dan &gui.yes; en druk op <keycap>Enter</keycap>.  Als het niet
	goed gaat, dan is de muis niet goed ingesteld.  Kies dan
	&gui.no; en probeer het met andere instellingen.</para>

      <para>Kies met de pijltjestoetsen <guimenuitem>Exit</guimenuitem>
	en druk op <keycap>Enter</keycap> om terug te gaan naar het
	instellingenmenu.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="packages">
      <title>Pakketten installeren</title>

      <para>Pakketten zijn voorgebouwde binaire bestanden en zijn een
	gemakkelijke manier om software te installeren.</para>

      <para>De installatie van één pakket wordt als
	voorbeeld getoond.  Er kunnen nog meer pakketten
	geïnstalleerd worden als dat wenselijk is.  Na de
	installatie kan <command>sysinstall</command> gebruikt worden om
	extra pakketten te installeren.</para>

      <screen>                     User Confirmation Requested
 The FreeBSD package collection is a collection of hundreds of
 ready-to-run applications, from text editors to games to WEB servers
 and more. Would you like to browse the collection now?

                            [ Yes ]   No</screen>

      <para>Na het kiezen van &gui.yes; en drukken op
	<keycap>Enter</keycap> verschijnt het menu pakketkeuze:</para>

      <figure id="package-category">
	<title>Pakketcategorie kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/pkg-cat" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Alleen pakketten die aanwezig zijn op het huidige
	installatiemedium zijn beschikbaar voor installatie op dat
	moment.</para>

      <para>Alle beschikbare pakketten worden getoond na het selecteren
	van <guimenuitem>All</guimenuitem>, maar er kan ook een
	bepaalde categorie geselecteerd worden.  De categorie kan
	gekozen worden met de pijltjestoetsen en door te bevestigen met
	<keycap>Enter</keycap>.</para>

      <para>Dan wordt een menu getoond met alle beschikbare pakketten
	binnen de gemaakte selectie:</para>

      <figure id="package-select">
	<title>Pakketten selecteren</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/pkg-sel" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De shell <application>bash</application> is geselecteerd.
	Er kunnen zoveel pakketten als wenselijk gekozen worden door ze
	te selecteren en op de spatiebalk te drukken.  Een korte
	beschrijving van elk pakket verschijnt in de linker benedenhoek
	van het scherm.</para>

      <para>Door te drukken op <keycap>Tab</keycap> wordt gewisseld
	tussen het laatst geselecteerde pakket, &gui.ok; en
	&gui.cancel;.</para>

      <para>Druk na het selecteren van pakketten voor installatie
	één keer op <keycap>Tab</keycap> om naar &gui.ok;
	te gaan en druk op <keycap>Enter</keycap> om terug te gaan naar
	het menu pakketkeuze.</para>

      <para>De linker- en rechterpijltjestoets wisselen eveneens tussen
	&gui.ok; en &gui.cancel;.  Die manier kan ook gebruikt worden
	om &gui.ok; te kiezen en op <keycap>Enter</keycap> te drukken
	om terug te gaan naar het menu pakketkeuze.</para>

      <figure id="package-install">
	<title>Pakketten installeren</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/pkg-install" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Gebruik <keycap>Tab</keycap> en de pijltjestoetsen om
	<guibutton>[&nbsp;Install&nbsp;]</guibutton> te selecteren en
	druk op <keycap>Enter</keycap>.  Daarna moet de
	pakketinstallatie bevestigd worden:</para>

      <figure id="package-install-confirm">
	<title>Pakketinstallatie bevestigen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/pkg-confirm" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Het selecteren van &gui.ok; en drukken op
	<keycap>Enter</keycap> start de installatie.  Er worden
	installatieberichten getoond tot alle installaties zijn
	afgerond.  Maak een notitie van eventuele foutmeldingen.</para>

      <para>Na het installeren van pakketten gaat het maken van de
	laatste instellingen verder.  Als er geen pakketten
	geselecteerd zijn kan  om terug te gaan naar het menu toch
	<guibutton>Install</guibutton> gekozen worden.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="addusers">
      <title>Gebruikers en groepen toevoegen</title>

      <para>Er moet minstens één gebruiker toegevoegd
	worden tijdens de installatie, zodat het systeem gebruikt kan
	worden zonder als <username>root</username> aan te hoeven
	melden.  De rootpartitie is in het algemeen klein en het
	draaien van programma's als <username>root</username> kan de
	schijfruimte snel vullen.  Een groter gevaar wordt hieronder
	aangegeven:</para>

      <screen>                     User Confirmation Requested
 Would you like to add any initial user accounts to the system? Adding
 at least one account for yourself at this stage is suggested since
 working as the "root" user is dangerous (it is easy to do things which
 adversely affect the entire system).

                            [ Yes ]   No</screen>

      <para>Kies &gui.yes; en druk op <keycap>Enter</keycap> om verder
	te gaan met het toevoegen van een gebruiker.</para>

      <figure id="add-user2">
	<title>Gebruiker kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/adduser1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Selecteer <guimenuitem>User</guimenuitem> met de
	pijltjestoetsen en druk op <keycap>Enter</keycap>.</para>

      <figure id="add-user3">
	<title>Gebruikersinformatie toevoegen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/adduser2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De volgende beschrijvingen verschijnen in het onderste deel
	van het scherm als opties zijn geselecteerd met
	<keycap>Tab</keycap> en kunnen behulpzaam zijn bij het invullen
	van de benodigde informatie:</para>

      <variablelist>
	<varlistentry>
	  <term>Login ID</term>

	  <listitem>
	    <para>De aanmeldnaam van de nieuwe gebruiker
	      (verplicht).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>UID</term>

	  <listitem>
	    <para>Het numerieke ID van de gebruiker (laat leeg voor
	      automatische toewijzing).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Group</term>

	  <listitem>
	    <para>De naam van de aanmeldgroep van de gebruiker (laat
	      leeg voor automatische keuze).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Password</term>

	  <listitem>
	    <para>Het wachtwoord voor de gebruiker (vul dit zorgvuldig
	      in!).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Full name</term>

	  <listitem>
	    <para>De volledige naam van de gebruiker
	      (commentaar).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Member groups</term>

	  <listitem>
	    <para>De groepen waar de gebruiker in zit (waar hij
	      toegangsrechten voor krijgt).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Home directory</term>

	  <listitem>
	    <para>De locatie van de thuismap van de gebruiker (laat
	      leeg voor de standaardwaarde).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
	  <term>Login shell</term>
	  <listitem>
	    <para>De aanmeldshell voor de gebruiker (laat leeg voor de
	      standaardwaarde, zoals
	      <filename>/bin/sh</filename>).</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      </variablelist>

      <para>De aanmeldshell is hier veranderd van
	<filename>/bin/sh</filename> in
	<filename>/usr/local/bin/bash</filename> om de shell
	<application>bash</application> te gebruiken die eerder is
	geïnstalleerd als pakket.  Probeer geen shell op te geven
	die niet bestaat, want dan kan niet aangemeld worden.  De meest
	gebruikte shell in de BSD-wereld is de C shell, die aangegeven
	kan worden als <filename>/bin/tcsh</filename>.</para>

      <para>De gebruiker is ook toegevoegd aan de groep
	<groupname>wheel</groupname> om het mogelijk te maken superuser
	te worden met <username>root</username>-rechten.</para>

      <para>Druk op &gui.ok; als de instellingen zijn gemaakt om naar
	het menu <literal>User and Group Management</literal> terug te
	gaan:</para>

      <figure id="add-user4">
	<title>Gebruikers en groepbeheer</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/adduser3" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Op dit moment kunnen ook groepen worden toegevoegd als de
	specifieke behoeften bekend zijn.  Dit kan ook door
	<command>sysinstall</command>
	(<command>/stand/sysinstall</command> in &os; versies ouder dan
	5.2) na de installatie te gebruiken.</para>

      <para>Kies na het toevoegen van gebruikers
	<guimenuitem>Exit</guimenuitem> met de pijltjestoetsen en druk
	op <keycap>Enter</keycap> om verder te gaan met de
	installatie.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="rootpass">
      <title><username>root</username> wachtwoord instellen</title>

      <screen>                        Message
 Now you must set the system manager's password.
 This is the password you'll use to log in as "root".

                         [ OK ]

               [ Press enter or space ]</screen>

      <para>Druk op <keycap>Enter</keycap> om het
	<username>root</username> wachtwoord in te stellen.</para>

      <para>Het wachtwoord moet twee keer gelijk ingegeven worden.  Het
	is vast overbodig om op te merken dat het belangrijk is zorg te
	dragen voor een manier om het wachtwoord terug te vinden in het
	geval het wordt vergeten.  Tijdens de ingave van het wachtwoord
	wordt dit niet weergegeven en er worden ook geen sterretjes
	getoond.</para>

      <screen>Changing local password for root.
New password:
Retype new password :</screen>

      <para>De installatie gaat verder als het wachtwoord succesvol is
	ingevoerd.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="exit-inst">
      <title>Install verlaten</title>

      <para>Als het nodig is om extra netwerkapparaten toe te voegen of
	andere instellingen te maken, dan kan dat nu of later met
	<command>sysinstall</command>.</para>

      <screen>                     User Confirmation Requested
 Visit the general configuration menu for a chance to set any last
 options?

                              Yes   [ No ]</screen>

      <para>Selecteer &gui.no; met de pijltjestoetsen en druk op
	<keycap>Enter</keycap> om terug te gaan naar het menu Main
	Installation.</para>

      <figure id="final-main">
	<title>Install afsluiten</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mainexit" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Selecteer <guibutton>[X Exit Install]</guibutton> met de
	pijltjestoetsen en druk op <keycap>Enter</keycap>.  Er wordt om
	bevestiging gevraagd:</para>

      <screen>                     User Confirmation Requested
 Are you sure you wish to exit? The system will reboot.

                            [ Yes ]   No</screen>

      <para>Selecteer &gui.yes;.  Als u van het CD-ROM-station opstart zal de
	volgende boodschap u eraan herinneren de schijf te verwijderen:</para>

      <screen>                    Message
 Be sure to remove the media from the drive.

                    [ OK ]
           [ Press enter or space ]</screen>

      <para>Het CD-ROM-station is geblokkeerd totdat de machine opnieuw wordt
	opgestart, dan kan de schijf snel uit het station worden gehaald.  Druk
	op &gui.ok; om opnieuw op te starten.</para>

      <para>Het systeem start op, dus let op eventuele foutberichten
	die getoond worden, zie <xref linkend="freebsdboot"/> voor meer
	details.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="network-services">
      <sect2info>
	<authorgroup>
	  <author>
	    <firstname>Tom</firstname>
	    <surname>Rhodes</surname>
	    <contrib>Geschreven door </contrib>
	  </author>
	</authorgroup>
      </sect2info>

      <title>Extra netwerkdiensten instellen</title>

      <para>Het instellen van netwerkdiensten kan afschrikwekkend zijn
	voor nieuwe gebruikers zonder (voldoende) voorkennis op dit
	gebied.  Netwerken, inclusief Internet, is van levensbelang
	voor alle moderne besturingssystemen, inclusief &os;.  Als
	gevolg daarvan is het handig enig begrip te hebben van de
	uitgebreide netwerkmogelijkheden van &os;.  Door dit tijdens de
	installatie te doen hebben gebruikers in elk geval enige
	kennis van de diverse netwerkdiensten die hen ter beschikking
	staan.</para>

      <para>Netwerkdiensten zijn programma's die invoer accepteren
	vanaf het netwerk.  Al het mogelijke is gedaan om er voor te
	zorgen dat deze programma's niets <quote>schadelijks</quote>
	doen.  Helaas zijn programmeurs niet perfect en in de loop van
	de tijd zijn er fouten gevonden in netwerkdiensten die door
	aanvallers zijn uitgebuit om slechte dingen te doen.  Het is
	belangrijk alleen netwerkdiensten aan te zetten die nodig zijn.
	Bij twijfel kan een netwerkdienst het beste niet ingeschakeld
	worden totdat duidelijk is dat de dienst wél nodig is.
	Diensten kunnen later alsnog ingeschakeld worden door
	<application>sysinstall</application> nog een keer te draaien
	of door middel van de mogelijkheden van het bestand
	<filename>/etc/rc.conf</filename>.</para>

      <para>Het kiezen van de optie <guimenu>Networking</guimenu> toont
	het volgende menu:</para>

      <figure id="network-configuration">
	<title>Netwerkinstellingen - bovenste opties</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/net-config-menu1" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De eerste optie, <guimenuitem>Interfaces</guimenuitem>, is
	al behandeld in <xref linkend="inst-network-dev"/>, dus die
	wordt overgeslagen.</para>

      <para>Kies <guimenuitem>AMD</guimenuitem> voor het toevoegen van
	ondersteuning voor het <acronym>BSD</acronym> hulpprogramma
	voor automatisch mounten.  Dit wordt meestal gebruikt in
	combinatie met het <acronym>NFS</acronym> protocol (zie
	verderop) voor het automatisch mounten van externe
	bestandssystemen.  Hier zijn geen speciale instellingen
	nodig.</para>

      <para>De volgende optie is <guimenuitem>AMD Flags</guimenuitem>.
	Als deze optie wordt selecteert komt er een pop-up menu waarin
	de specifieke <acronym>AMD</acronym> vlaggen kunnen worden
	ingesteld.  Het menu bevat al een lijst standaardopties:</para>

      <screen>-a /.amd_mnt -l syslog /host /etc/amd.map /net /etc/amd.map</screen>

      <para>De optie <option>-a</option> bepaalt de standaard
	mountlocatie die is hier ingesteld op
	<filename>/.amd_mnt</filename>.  De optie <option>-l</option>
	bepaalt het standaardbestand voor <filename>log</filename>,
	maar als <literal>syslogd</literal> wordt gebruikt, dan worden
	alle acties naar de systeemlogdaemon gestuurd.  De map
	<filename class="directory">/host</filename> wordt gebruikt om
	een geëxporteerd bestandssysteem van een externe host te
	mounten, terwijl de map <filename
	  class="directory">/net</filename> wordt gebruikt om een
	geëxporteerd bestandssysteem van een
	<acronym>IP</acronym>-adres te mounten.  Het bestand
	<filename>/etc/amd.map</filename> bepaalt de standaardopties
	voor <acronym>AMD</acronym> exports.</para>

      <indexterm>
	<primary>FTP</primary>

	<secondary>anoniem</secondary>
      </indexterm>

      <para>De optie <guimenuitem>Anon FTP</guimenuitem> staat anonieme
	<acronym>FTP</acronym> verbindingen toe.  Kies deze optie om
	van een machine een anonieme <acronym>FTP</acronym> server te
	maken.  Hierbij zijn de beveiligingsimplicaties van belang.  Er
	wordt een volgend menu getoond om de beveiligingsrisico's en
	verdere instellingen te verklaren.</para>

      <para>Het instellingenmenu <guimenuitem>Gateway</guimenuitem>
	maakt van de machine een gateway, zoals eerder beschreven.
	Hier kan de optie <guimenuitem>Gateway</guimenuitem> ook
	gebruikt worden om de optie uit te zetten als die eerder in de
	installatie per ongeluk is aangezet.</para>

      <para>De optie <guimenuitem>Inetd</guimenuitem> kan gebruikt
	worden om de &man.inetd.8; daemon in te stellen of helemaal
	uit te schakelen, zoals boven beschreven.</para>

      <para>De optie <guimenuitem>Mail</guimenuitem> kan gebruikt
	worden om de standaard <acronym>MTA</acronym> (Mail Transfer
	Agent) van het systeem in te stellen.  Hiervoor wordt het
	volgende menu gebruikt:</para>

      <figure id="mta-selection">
	<title>Standaard MTA kiezen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/mta-main" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Hier kan gekozen worden welke <acronym>MTA</acronym> moet
	worden geïnstalleerd en gebruikt.  Een
	<acronym>MTA</acronym> is niets meer dan een mailserver die
	mail aflevert bij gebruikers op het systeem of op
	Internet.</para>

      <para>Het kiezen van <guimenuitem>Sendmail</guimenuitem>
	installeert de populaire server
	<application>sendmail</application>, die de standaard is voor
	&os;.  De optie <guimenuitem>Sendmail local</guimenuitem> maakt
	van <application>sendmail</application> de standaard
	<acronym>MTA</acronym>, maar zet de mogelijkheid om mail te
	ontvangen vanaf het Internet uit.  De andere opties,
	<guimenuitem>Postfix</guimenuitem> en
	<guimenuitem>Exim</guimenuitem> werken net zo als
	<guimenuitem>Sendmail</guimenuitem>.  Allebei leveren ze mail
	af.  Sommige gebruikers geven de voorkeur aan deze
	alternatieven boven de <application>sendmail</application>
	<acronym>MTA</acronym>.</para>

      <para>Na het kiezen van een <acronym>MTA</acronym> of de keuze
	geen <acronym>MTA</acronym> te installeren, verschijnt het menu
	netwerkinstellingen met als volgende optie
	<guimenuitem>NFS client</guimenuitem>.</para>

      <para>De optie <guimenuitem>NFS client</guimenuitem> stelt het
	systeem in om te communiceren met een server via
	<acronym>NFS</acronym>.  Een <acronym>NFS</acronym> server
	stelt bestandssystemen beschikbaar aan andere machines via het
	<acronym>NFS</acronym> protocol.  Als de te installeren machine
	een op zichzelf staande machine is, dan kan deze optie
	uitgeschakeld blijven.  Het kan zijn dat het systeem later meer
	instellingen nodig heeft.  In <xref linkend="network-nfs"/>
	staat meer informatie over client- en
	serverinstellingen.</para>

      <para>De volgende optie is <guimenuitem>NFS server</guimenuitem>,
	die het mogelijk maakt een systeem in te stellen als
	<acronym>NFS</acronym> server.  Deze optie voegt de nodige
	informatie toe om de dienst <acronym>RPC</acronym>,
	<quote>remote procedure call</quote>, op te starten.
	<acronym>RPC</acronym> wordt gebruikt om de verbindingen tussen
	hosts en programma's te coördineren.</para>

      <para>Daarna volgt de optie <guimenuitem>Ntpdate</guimenuitem>
	die de tijdsynchronisatie afhandelt.  Als deze wordt
	geselecteerd verschijnt het volgende menu:</para>

      <figure id="Ntpdate-config">
	<title>Ntpdate instellingen</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/ntp-config" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>Kies uit dit menu de server die het dichtst bij het te
	installeren systeem staat.  Door het kiezen van een server in
	de buurt is de synchronisatie preciezer omdat een verder
	gelegen server meer vertraging in de verbinding kan
	hebben.</para>

      <para>De volgende optie is de <acronym>PCNFSD</acronym> selectie.
	Deze optie installeert het pakket <filename
	  role="package">net/pcnfsd</filename> uit de Portscollectie.
	Dat is een handig hulpprogramma dat het mogelijk maakt om aan
	te melden bij <acronym>NFS</acronym> met systemen die zelf geen
	aanmeldsysteem hebben, zoals het besturingssysteem &ms-dos; van
	&microsoft;.</para>

      <para>Door naar beneden te scrollen in het hoofdmenu worden de
	onderstaande opties zichtbaar:</para>

      <figure id="Network-configuration-cont">
	<title>Netwerkinstellingen - onderste opties</title>

	<mediaobject>
	  <imageobject>
	    <imagedata fileref="install/net-config-menu2" format="PNG"/>
	  </imageobject>
	</mediaobject>
      </figure>

      <para>De hulpprogramma's &man.rpcbind.8;, &man.rpc.statd.8; en
	&man.rpc.lockd.8; worden allemaal gebruikt voor <quote>Remote
	  Procedure Calls</quote> (<acronym>RPC</acronym>).  Het
	hulpprogramma <command>rpcbind</command> beheert de
	communicatie tussen <acronym>NFS</acronym> servers en clients
	en is noodzakelijk om <acronym>NFS</acronym> servers correct te
	laten werken.  De daemon <application>rpc.statd</application>
	communiceert met de daemon <application>rpc.statd</application>
	op andere machines om statusinformatie te leveren.  De
	gerapporteerde status wordt gewoonlijk bijgehouden in het
	bestand <filename>/var/db/statd.status</filename>.  De volgende
	optie in de lijst is <guimenuitem>rpc.lockd</guimenuitem> die,
	mits geselecteerd, bestandslockdiensten mogelijk maakt.  Dit
	wordt meestal gebruikt door
	<application>rpc.statd</application> om bij te houden welke
	hosts vragen om bestanden te locken en hoe vaak ze dat doen.
	Hoewel deze laatste twee opties fantastisch zijn om fouten om
	te sporen, zijn ze niet noodzakelijk voor
	<acronym>NFS</acronym> servers en clients om correct te
	werken.</para>

      <para>De dan volgende optie in de lijst is
	<guimenuitem>Routed</guimenuitem>, een routeringsdaemon.  Het
	hulpprogramma &man.routed.8; beheert netwerkrouteringstabellen,
	ontdekt <quote>multicast</quote> routers en stelt op verzoek
	kopieën van de routeringstabellen ter beschikking aan
	fysiek verbonden apparaten.  Dit wordt vooral gebruikt door
	machines die dienst doen als gateway voor het lokale netwerk.
	Na het selecteren van deze optie verschijnt een menu waarin
	naar de standaardlocatie van het hulpprogramma wordt gevraagd.
	De standaardlocatie is al gedefiniëerd en kan met
	<keycap>Enter</keycap> worden geactiveerd.  Dan komt er een
	ander menu dat vraagt om de opties die doorgegeven moeten
	worden aan <application>routed</application> op te geven.  De
	standaard is <option>-q</option> en die staat al op het
	scherm.</para>

      <para>Dan volgt de optie <guimenuitem>Rwhod</guimenuitem> die,
	als geselecteerd, de daemon &man.rwhod.8; inschakelt bij het
	opstarten.  Het hulpprogramma <command>rwhod</command> zendt
	periodiek systeemberichten uit over het netwerk of verzamelt
	die in de modus <quote>consumer</quote>.  Meer informatie staat
	in de hulppagina's &man.ruptime.1; en &man.rwho.1;.</para>

      <para>De één na laatste optie in de lijst is de
	daemon &man.sshd.8;.  Dat is de <quote>secure shell
	  server</quote> van <application>OpenSSH</application> en deze
	wordt sterk aangeraden boven de standaardservers
	<application>telnet</application> en <acronym>FTP</acronym>.
	De server <application>sshd</application> wordt gebruikt om een
	veilige verbinding op te zetten van de ene computer naar de
	andere door een versleutelde verbinding te gebruiken.</para>

      <para>Tenslotte is er de optie
	<guimenuitem>TCP Extensions</guimenuitem>.  Dit schakelt
	<acronym>TCP</acronym> uitbreidingen in zoals gedefiniëerd
	in <acronym>RFC</acronym>&nbsp;1323 en
	<acronym>RFC</acronym>&nbsp;1644.  Hoewel dit op veel machines
	de verbindingen kan versnellen, kan het ook de oorzaak zijn van
	het wegvallen van sommige verbindingen.  Het wordt niet
	aangeraden voor servers, maar voor alleenstaande machines kan
	het voordelig zijn.</para>

      <para>Nu de netwerkmogelijkheden zijn ingesteld kan het menu via
	<guimenuitem>Exit</guimenuitem> verlaten worden en doorgegaan
	worden met het instellen in de volgende sectie.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="freebsdboot">
      <title>&os; opstarten</title>

      <sect3 id="freebsdboot-i386">
	<title>&os/&arch.i386; opstarten</title>

	<para>Als alles goed is gegaan komen er berichten over het scherm
	  rollen en komt dit uit bij de aanmeldprompt.  De inhoud van de
	  berichten kan bekeken worden door te drukken op
	  <keycap>Scroll-Lock</keycap> en dan met <keycap>PgUp</keycap>
	  en <keycap>PgDn</keycap> door de tekst heen te lopen.  Druk
	  weer op <keycap>Scroll-Lock</keycap> om terug te gaan naar de
	  prompt.</para>

	<para>Het kan zijn dat het totale bericht niet getoond kan worden
	  (beperking van de buffer).  Dan kunnen de berichten later
	  bekeken worden op de commandoregel door na het aanmelden
	  <command>dmesg</command> in te geven op de prompt.</para>

	<para>Meld aan met de gebruikersnaam en het wachtwoord die zijn
	  aangemaakt tijdens de installatie (in dit voorbeeld
	  <username>rpratt</username>).  Vermijd het aanmelden als
	  <username>root</username>, behalve als het noodzakelijk is.</para>

	<para>Gebruikelijke opstartberichten (versie-informatie
	  verwijderd):</para>

<screen>Copyright (c) 1992-2002 The FreeBSD Project.
Copyright (c) 1979, 1980, 1983, 1986, 1988, 1989, 1991, 1992, 1993, 1994
        The Regents of the University of California. All rights reserved.

Timecounter "i8254"  frequency 1193182 Hz
CPU: AMD-K6(tm) 3D processor (300.68-MHz 586-class CPU)
  Origin = "AuthenticAMD"  Id = 0x580  Stepping = 0
  Features=0x8001bf&lt;FPU,VME,DE,PSE,TSC,MSR,MCE,CX8,MMX&gt;
  AMD Features=0x80000800&lt;SYSCALL,3DNow!&gt;
real memory  = 268435456 (262144K bytes)
config&gt; di sn0
config&gt; di lnc0
config&gt; di le0
config&gt; di ie0
config&gt; di fe0
config&gt; di cs0
config&gt; di bt0
config&gt; di aic0
config&gt; di aha0
config&gt; di adv0
config&gt; q
avail memory = 256311296 (250304K bytes)
Preloaded elf kernel "kernel" at 0xc0491000.
Preloaded userconfig_script "/boot/kernel.conf" at 0xc049109c.
md0: Malloc disk
Using $PIR table, 4 entries at 0xc00fde60
npx0: &lt;math processor&gt; on motherboard
npx0: INT 16 interface
pcib0: &lt;Host to PCI bridge&gt; on motherboard
pci0: &lt;PCI bus&gt; on pcib0
pcib1: &lt;VIA 82C598MVP (Apollo MVP3) PCI-PCI (AGP) bridge&gt; at device 1.0 on pci0
pci1: &lt;PCI bus&gt; on pcib1
pci1: &lt;Matrox MGA G200 AGP graphics accelerator&gt; at 0.0 irq 11
isab0: &lt;VIA 82C586 PCI-ISA bridge&gt; at device 7.0 on pci0
isa0: &lt;ISA bus&gt; on isab0
atapci0: &lt;VIA 82C586 ATA33 controller&gt; port 0xe000-0xe00f at device 7.1 on pci0
ata0: at 0x1f0 irq 14 on atapci0
ata1: at 0x170 irq 15 on atapci0
uhci0: &lt;VIA 83C572 USB controller&gt; port 0xe400-0xe41f irq 10 at device 7.2 on pci0
usb0: &lt;VIA 83C572 USB controller&gt; on uhci0
usb0: USB revision 1.0
uhub0: VIA UHCI root hub, class 9/0, rev 1.00/1.00, addr 1
uhub0: 2 ports with 2 removable, self powered
chip1: &lt;VIA 82C586B ACPI interface&gt; at device 7.3 on pci0
ed0: &lt;NE2000 PCI Ethernet (RealTek 8029)&gt; port 0xe800-0xe81f irq 9 at
device 10.0 on pci0
ed0: address 52:54:05:de:73:1b, type NE2000 (16 bit)
isa0: too many dependant configs (8)
isa0: unexpected small tag 14
fdc0: &lt;NEC 72065B or clone&gt; at port 0x3f0-0x3f5,0x3f7 irq 6 drq 2 on isa0
fdc0: FIFO enabled, 8 bytes threshold
fd0: &lt;1440-KB 3.5" drive&gt; on fdc0 drive 0
atkbdc0: &lt;keyboard controller (i8042)&gt; at port 0x60-0x64 on isa0
atkbd0: &lt;AT Keyboard&gt; flags 0x1 irq 1 on atkbdc0
kbd0 at atkbd0
psm0: &lt;PS/2 Mouse&gt; irq 12 on atkbdc0
psm0: model Generic PS/2 mouse, device ID 0
vga0: &lt;Generic ISA VGA&gt; at port 0x3c0-0x3df iomem 0xa0000-0xbffff on isa0
sc0: &lt;System console&gt; at flags 0x1 on isa0
sc0: VGA &lt;16 virtual consoles, flags=0x300&gt;
sio0 at port 0x3f8-0x3ff irq 4 flags 0x10 on isa0
sio0: type 16550A
sio1 at port 0x2f8-0x2ff irq 3 on isa0
sio1: type 16550A
ppc0: &lt;Parallel port&gt; at port 0x378-0x37f irq 7 on isa0
ppc0: SMC-like chipset (ECP/EPP/PS2/NIBBLE) in COMPATIBLE mode
ppc0: FIFO with 16/16/15 bytes threshold
ppbus0: IEEE1284 device found /NIBBLE
Probing for PnP devices on ppbus0:
plip0: &lt;PLIP network interface&gt; on ppbus0
lpt0: &lt;Printer&gt; on ppbus0
lpt0: Interrupt-driven port
ppi0: &lt;Parallel I/O&gt; on ppbus0
ad0: 8063MB &lt;IBM-DHEA-38451&gt; [16383/16/63] at ata0-master using UDMA33
ad2: 8063MB &lt;IBM-DHEA-38451&gt; [16383/16/63] at ata1-master using UDMA33
acd0: CDROM &lt;DELTA OTC-H101/ST3 F/W by OIPD&gt; at ata0-slave using PIO4
Mounting root from ufs:/dev/ad0s1a
swapon: adding /dev/ad0s1b as swap device
Automatic boot in progress...
/dev/ad0s1a: FILESYSTEM CLEAN; SKIPPING CHECKS
/dev/ad0s1a: clean, 48752 free (552 frags, 6025 blocks, 0.9% fragmentation)
/dev/ad0s1f: FILESYSTEM CLEAN; SKIPPING CHECKS
/dev/ad0s1f: clean, 128997 free (21 frags, 16122 blocks, 0.0% fragmentation)
/dev/ad0s1g: FILESYSTEM CLEAN; SKIPPING CHECKS
/dev/ad0s1g: clean, 3036299 free (43175 frags, 374073 blocks, 1.3% fragmentation)
/dev/ad0s1e: filesystem CLEAN; SKIPPING CHECKS
/dev/ad0s1e: clean, 128193 free (17 frags, 16022 blocks, 0.0% fragmentation)
Doing initial network setup: hostname.
ed0: flags=8843&lt;UP,BROADCAST,RUNNING,SIMPLEX,MULTICAST> mtu 1500
        inet 192.168.0.1 netmask 0xffffff00 broadcast 192.168.0.255
        inet6 fe80::5054::5ff::fede:731b%ed0 prefixlen 64 tentative scopeid 0x1
        ether 52:54:05:de:73:1b
lo0: flags=8049&lt;UP,LOOPBACK,RUNNING,MULTICAST&gt; mtu 16384
        inet6 fe80::1%lo0 prefixlen 64 scopeid 0x8
        inet6 ::1 prefixlen 128
        inet 127.0.0.1 netmask 0xff000000
Additional routing options: IP gateway=YES TCP keepalive=YES
routing daemons:.
additional daemons: syslogd.
Doing additional network setup:.
Starting final network daemons: creating ssh RSA host key
Generating public/private rsa1 key pair.
Your identification has been saved in /etc/ssh/ssh_host_key.
Your public key has been saved in /etc/ssh/ssh_host_key.pub.
The key fingerprint is:
cd:76:89:16:69:0e:d0:6e:f8:66:d0:07:26:3c:7e:2d root@k6-2.example.com
 creating ssh DSA host key
Generating public/private dsa key pair.
Your identification has been saved in /etc/ssh/ssh_host_dsa_key.
Your public key has been saved in /etc/ssh/ssh_host_dsa_key.pub.
The key fingerprint is:
f9:a1:a9:47:c4:ad:f9:8d:52:b8:b8:ff:8c:ad:2d:e6 root@k6-2.example.com.
setting ELF ldconfig path: /usr/lib /usr/lib/compat /usr/X11R6/lib
/usr/local/lib
a.out ldconfig path: /usr/lib/aout /usr/lib/compat/aout /usr/X11R6/lib/aout
starting standard daemons: inetd cron sshd usbd sendmail.
Initial rc.i386 initialization:.
rc.i386 configuring syscons: blank_time screensaver moused.
Additional ABI support: linux.
Local package initialization:.
Additional TCP options:.

FreeBSD/i386 (k6-2.example.com) (ttyv0)

login: rpratt
Password:</screen>

	<para>Het aanmaken van de RSA en DSA sleutels kan een tijdje
	  duren op langzamere machines.  Dit gebeurt alleen bij de eerste
	  keer aanmelden na een nieuwe installatie.  De volgende keren
	  gaan sneller.</para>

	<para>Als de X-server ingesteld is en er een standaard desktop is
	  gekozen, dan kan die worden gestart door
	  <command>startx</command> in te geven op de
	  commandoregel.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="shutdown">
      <title>&os; uitschakelen</title>

      <para>Het is belangrijk om het besturingssysteem op de juiste
	manier uit te schakelen.  Schakel niet gewoon de stroom uit.
	Neem eerst de rol van superuser aan door <command>su</command>
	in te geven op de commandoregel en het
	<username>root</username> wachtwoord in te geven.  Dit kan
	alleen als gebruiker die lid is van de groep
	<groupname>wheel</groupname>.  Anders moet eerst worden
	aangemeld als <username>root</username>.  Gebruik
	<command>shutdown -h now</command> om het systeem uit te
	schakelen.</para>

      <screen>The operating system has halted.
Please press any key to reboot.</screen>

      <para>Het is veilig om de stroom uit te schakelen als na het
	commando <command>shutdown</command> het bericht
	<quote>Please press any key to reboot</quote> getoond wordt.
	Als een toets wordt ingedrukt in plaats van het uitschakelen
	van de stroom, dan start het systeem opnieuw.</para>

      <para>De combinatie <keycombo
	  action="simul"><keycap>Ctrl</keycap><keycap>Alt</keycap><keycap>Del</keycap></keycombo>
	kan ook gebruikt worden om het systeem te herstarten, maar dit
	wordt niet aangeraden tijdens normaal gebruik.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-trouble">
    <title>Problemen oplossen</title>

    <indexterm>
      <primary>installatie</primary>

      <secondary>problemen oplossen</secondary>
    </indexterm>

    <para>Dit onderdeel behandelt het oplossen van
      installatieproblemen, zoals veel voorkomende problemen die
      gebruikers hebben gerapporteerd.  Er is ook een aantal vragen en
      antwoorden voor mensen die een systeem willen hebben met zowel
      &os; als &ms-dos; of &windows; (dual-boot).</para>

    <sect2>
      <title>Wat als er iets misgaat?</title>

      <para>Door de beperkingen van de PC-architectuur is het
	onmogelijk om 100% betrouwbaar een hardware-onderzoek te doen,
	maar er zijn een paar dingen die wel gedaan kunnen worden in
	geval van storingen.</para>

      <para>Controleer het <ulink
	  url="http://www.FreeBSD.org/releases/index.html">Hardware
	  Notes</ulink> document voor uw versie van &os; om er zeker van
	te zijn dat de hardware ondersteund wordt.</para>

      <para>Als de hardware wordt ondersteund, maar het systeem loopt
	nog steeds vast of heeft andere problemen, dient u een <link
	  linkend="kernelconfig">eigen kernel</link> te bouwen.  Dit maakt
	het mogelijk om ondersteuning voor apparaten toe te voegen de
	niet in de <filename>GENERIC</filename> kernel zitten.  De
	kernel op de opstartschijven gaat er vanuit dat de hardware
	ingesteld is op de fabrieksinstellingen wat betreft IRQ's, IO
	adressen en DMA kanalen.  Als de hardware anders is ingesteld,
	dan moet waarschijnlijk de instellingeneditor gebruikt worden
	om  &os; te vertellen waar de apparaten te vinden zijn.</para>

      <para>Het is ook mogelijk dat een onderzoek naar een apparaat dat
	niet aanwezig is een probleem veroorzaakt bij een later
	onderzoek naar een ander apparaat dat er wel is.  In dat geval
	moet het conflicterende stuurprogramma uitgeschakeld
	worden.</para>

      <note>
	<para>Sommige installatieproblemen kunnen voorkomen of
	  verminderd worden door de firmware op de diverse
	  hardwarecomponenten bij te werken, zeker als het om het
	  moederbord gaat.  De firmware voor een moederbord wordt ook
	  aangeduid als het <acronym>BIOS</acronym> en de meeste
	  moederbord- en computerfabrikanten hebben een website waar
	  upgrades en upgrade-informatie beschikbaar is.</para>

	<para>De meeste fabrikanten raden sterk af om het
	  <acronym>BIOS</acronym> te upgraden, tenzij er een goede
	  reden voor is, zoals bijvoorbeeld een kritische update.  Het
	  upgradeproces <emphasis>kan</emphasis> misgaan, wat
	  beschadiging van de <acronym>BIOS</acronym> chip kan
	  veroorzaken.</para>
      </note>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>&ms-dos; en &windows; bestandssystemen gebruiken</title>

      <para>&os; ondersteunt geen bestandssystemen die gecomprimeerd
	zijn met het programma <application>Double
	  Space&trade;</application>.  Daarom moet het bestandssysteem
	eerst gedecomprimeerd worden voordat &os; de gegevens kan
	benaderen.  Dit kan met de <application>Compression
	  Agent</application>, te vinden in het menu
	<guimenuitem>Start</guimenuitem>&gt;
	<guimenuitem>Programma's</guimenuitem> &gt;
	<guimenuitem>Bureau-accessoires</guimenuitem> &gt;
	<guimenuitem>Systeemwerkset</guimenuitem>.</para>

      <para>&os; kan &ms-dos; gebaseerde bestandssystemen (soms FAT
	bestandssystemen genoemd) ondersteunen.  Het commando
	&man.mount.msdosfs.8; plaatst zulke bestandssystemen in de
	bestaande maphierarchie, waardoor de inhoud van het
	bestandssysteem benaderd kan worden.  Het programma
	&man.mount.msdosfs.8; wordt normaliter niet direct gebruikt; in
	plaats hiervan wordt het aangeroepen door een regel in
	<filename>/etc/fstab</filename> of door een aanroep van het
	gereedschap &man.mount.8; met de juiste parameters.</para>

      <para>Een typische regel in <filename>/etc/fstab</filename> is:</para>

      <programlisting>/dev/ad0sN  /dos  msdosfs rw  0  0</programlisting>

      <note>
	<para>De map <filename>/dos</filename> moet reeds bestaan om dit
	  te laten werken.  Zie &man.fstab.5; voor details over het
	  formaat van <filename>/etc/fstab</filename>.</para>
      </note>

      <para>Een typische aanroep naar &man.mount.8; voor een &ms-dos;
	bestandssysteem ziet er uit als:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>mount -t msdosfs /dev/ad0s1 /mnt</userinput></screen>

      <para>In dit voorbeeld staat het &ms-dos; bestandssysteem op de
	eerste partitie van de primaire harde schijf.  Iedere situatie
	kan anders zijn, dus controleer de uitvoer van de commando's
	<command>dmesg</command> en <command>mount</command>.  Dat zou
	voldoende informatie moeten leveren om een idee te vormen over
	het partitieschema.</para>

      <note>
	<para>&os; kan schijfstukken (dat zijn &ms-dos; partities)
	  anders nummeren dan andere besturingssystemen.  In het
	  bijzonder krijgen extended &ms-dos; partities gewoonlijk
	  hogere schijfstuknummers dan primaire &ms-dos; partities.  Het
	  gereedschap &man.fdisk.8; kan helpen te bepalen welke
	  schijfstukken bij &os; en welke bij andere besturingssystemen
	  horen.</para>
      </note>

      <para>NTFS-partities kunnen op soortgelijke manier aangekoppeld
	worden met het commando &man.mount.ntfs.8;.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Vragen en antwoorden bij het oplossen van problemen</title>

      <qandaset>
	<qandaentry>
	  <question>
	    <para>Mijn systeem hangt bij het opsporen van hardware
	      tijdens het opstarten, of het gedraagt zich vreemd tijdens
	      het installeren, of de floppydrive wordt niet onderzocht.</para>
	  </question>

	  <answer>
	    <para>&os; maakt veelvuldig gebruik van de ACPI-diensten van
	      het systeem op de i386, amd64 en ia64 platformen bij het
	      helpen van de systeemconfiguratie als het tijdens het
	      opstarten is gedetecteerd.  Helaas bestaan er nog enkele
	      bugs in zowel het ACPI-stuurprogramma als in sommige
	      systeemmoederborden en BIOSsen.  ACPI kan worden
	      uitgeschakeld door de hint
	      <literal>hint.acpi.0.disabled</literal> in te stellen in
	      de derde-fase-bootloader:</para>

	    <screen><userinput>set hint.acpi.0.disabled="1"</userinput></screen>

	    <para>Dit wordt telkens wanneer het systeem opnieuw wordt
	      opgestart teruggezet, dus is het nodig om
	      <literal>hint.acpi.0.disabled="1"</literal> aan het
	      bestand <filename>/boot/loader.conf</filename> toe te
	      voegen.  Meer informatie over de bootloader kan worden
	      gevonden in <xref linkend="boot-synopsis"/>.</para>
	  </answer>
	</qandaentry>

	<qandaentry>
	  <question>
	    <para>Ik ga naar opstarten van harde schijf voor de eerste
	      keer na het installeren van &os;, de kernel laadt en
	      onderzoekt mijn hardware, maar stopt met berichten zoals
	      deze:</para>

	    <screen>changing root device to ad1s1a panic: cannot mount root</screen>

	    <para>Wat is er verkeerd?  Wat kan ik doen?</para>

	    <para>Wat is dit
	      <literal>bios_drive:interface(unit,partition)kernel_name</literal>
	      dat wordt weergegeven met de opstarthulp?</para>
	  </question>

	  <answer>
	    <para>Er is een langdurig probleem in het geval dat de
	      opstartschijf niet de eerste schijf in het systeem is.
	      Het BIOS gebruikt een ander nummeringsschema dan &os;, en
	      uitzoeken welke nummers met welke overeenkomen is lastig
	      goed te krijgen.</para>

	    <para>In het geval dat de opstartschijf niet de eerste
	      schijf in het systeem is, kan &os; wel wat hulp gebruiken
	      om het te vinden.  Er zijn hier twee bekende situaties, en
	      in beide gevallen dient u &os; te vertellen waar het
	      root-bestandssysteem zich bevindt.  U kunt dit doen door
	      het BIOS schijfnummer te specificeren, het soort schijf en
	      het &os; schijfnummer voor die soort.</para>

	    <para>De eerste situatie is wanneer u twee IDE-schijven
	      heeft, elk geconfigureerd als de meester op hun
	      respectievelijke IDE-bus, en u &os; wilt opstarten vanaf
	      de tweede schijf.  Het BIOS ziet dit als schijf 0 en
	      schijf 1, terwijl &os; ze als <devicename>ad0</devicename>
	      en <devicename>ad2</devicename>.</para>

	    <para>&os; staat op BIOS schijf 1, van het soort
	      <literal>ad</literal> en het &os; schijfnummer is 2, dus
	      geldt:</para>

	    <screen><userinput>1:ad(2,a)kernel</userinput></screen>

	    <para>Merk op dat indien u een slaaf op de primaire bus
	      heeft, bovenstaande niet nodig is (en effectief onjuist
	      is).</para>

	    <para>De tweede situatie is omvat opstarten van een
	      SCSI-schijf wanneer u één of meer
	      IDE-schijven in het systeem heeft.  In dit geval is het
	      &os; schijfnummer lager dan het BIOS schijfnummer.  Als u
	      twee IDE-schijven alsook de SCSI-schijf heeft, dan is de
	      SCSI-schijf BIOS schijf 2, soort <literal>da</literal> en
	      &os; schijfnummer 0, dus geldt:</para>

	    <screen><userinput>2:da(0,a)kernel</userinput></screen>

	    <para>wanneer u &os; wilt vertellen dat u van BIOS schijf 2
	      wilt opstarten, welke de eerste SCSI-schijf in het systeem
	      is.  Als u slechts één IDE-schijf had, zou
	      <literal>1:</literal> gegolden hebben.</para>

	    <para>Wanneer u de juiste waardes heeft bepaald om te
	      gebruiken, kunt u het commando precies zoals u het zou
	      typen in het bestand <filename>/boot.config</filename>
	      plaatsen met een standaard tekstverwerker.  Tenzij anders
	      geïnstrueerd, gebruikt &os; de inhoud van dit bestand
	      als het standaardantwoord op de prompt
	      <literal>boot:</literal>.</para>
	  </answer>
	</qandaentry>

	<qandaentry>
	  <question>
	    <para>Ik ga naar opstarten van harde schijf voor de eerste
	      keer na de installatie van &os;, maar de prompt van de
	      Boot Manager geeft telkens alleen <literal>F?</literal>
	      weer in het opstartmenu maar het opstarten gaat niet
	      verder.</para>
	  </question>

	  <answer>
	    <para>De geometrie van de harde schijf was verkeerd
	      ingesteld in de partitiebewerker toen u &os; installeerde.
	      Ga terug naar de partitiebewerker en specificeer de
	      eigenlijke geometrie van uw harde schijf.  U moet &os;
	      weer van het begin af herinstalleren met de juiste
	      geometrie.</para>

	    <para>Als u geheel faalt in het bepalen van de juiste
	      geometrie van uw machine, is hier een tip:  Installeer een
	      kleine &ms-dos; partitie aan het begin van de schijf en
	      installeer &os; na die partitie.  Het installatieprogramma
	      zal de &ms-dos; partitie zien en proberen de juiste geometrie
	      er uit af te leiden, wat gewoonlijk werkt.</para>

	    <para>De volgende tip wordt niet meer aangeraden, maar is
	      hier achtergelaten ter referentie:</para>

	    <blockquote>
	      <para>Als u een echt toegewijde &os; server of werkstation
		installeert waar u geen (toekomstige) compatibiliteit
		met &ms-dos;, Linux of een ander besturingssysteem wilt,
		heeft u ook de mogelijkheid om de gehele schijf
		(<guimenuitem>A</guimenuitem> in de partitiebewerker) te
		gebruiken, de niet-standaard optie selecterende waarbij
		&os; de gehele schijf van de allereerste tot de
		allerlaatste sector beslaat.  Dit laat alle
		geometrieoverwegingen buiten beschouwing, maar is wat
		beperkend tenzij u nooit iets anders dan &os; op een
		schijf gaat draaien.</para>
	    </blockquote>
	  </answer>
	</qandaentry>

	<qandaentry>
	  <question>
	    <para>Het systeem vindt mijn &man.ed.4; netwerkkaart, maar
	      ik blijf apparaat-timeout-fouten krijgen.</para>
	  </question>

	  <answer>
	    <para>Uw kaart zit waarschijnlijk op een andere IRQ dan wat
	      is gespecificeerd in het bestand
	      <filename>/boot/device.hints</filename>.  Het
	      stuurprogramma &man.ed.4; gebruikt standaard niet de
	      <quote>soft</quote>-configuratie (waardes gegeven met
	      EZSETUP in &ms-dos;), maar het zal de softwareconfiguratie
	      gebruiken wanneer u <literal>-1</literal> specificeert in
	      de hints voor de interface.</para>

	    <para>Verplaats òf de jumper op de kaart naar een
	      vaste configuratie-instelling (pas indien nodig de
	      kernelinstellingen aan), òf specificeer het IRQ als
	      <literal>-1</literal> door de hint
	      <literal>hint.ed.0.irq="-1"</literal> in te stellen.  Dit
	      vertelt de kernel om de softconfiguratie te gebruiken.</para>

	    <para>Een andere mogelijkheid is dat uw kaart op IRQ 9 zit,
	      welke gedeeld is met IRQ 2 en vaak een bron van problemen
	      is (al helemaal wanneer u een VGA-kaart heeft die IRQ 2
	      gebruikt!).  U dient IRQ 2 en 9 te vermijden indien
	      mogelijk.</para>
	  </answer>
	</qandaentry>

	<qandaentry>
	  <question>
	    <indexterm>
	      <primary>kleur</primary>

	      <secondary>contrast</secondary>
	    </indexterm>

	    <para>Wanneer <application>sysinstall</application> in een
	      X11-terminal wordt gebruikt, is het moeilijk om het gele
	      font op de lichtgrijze achtergrond te lezen.  Is er een
	      manier om het contrast van deze applicatie te
	      verhogen?</para>
	  </question>

	  <answer>
	    <para>Als X11 reeds geïnstalleerd is en de kleuren die
	      standaard door <application>sysinstall</application>
	      worden gekozen de tekst onleesbaar maken wanneer
	      &man.xterm.1; of &man.rxvt.1; wordt gebruikt, voeg dan het
	      volgende aan <filename>~/.Xdefaults</filename> toe om een
	      donkerder grijs als achtergrond te krijgen:
	      <literal>XTerm*color7: #c0c0c0</literal></para>
	  </answer>
	</qandaentry>
      </qandaset>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-advanced">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Valentino</firstname>
	  <surname>Vaschetto</surname>
	  <contrib>Geschreven door </contrib>
	</author>
	<!-- mei 2001 -->
      </authorgroup>

      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Marc</firstname>
	  <surname>Fonvieille</surname>
	  <contrib>Bijgewerkt door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
      <!-- augustus 2010 -->
    </sect1info>

    <title>Installeren voor gevorderden</title>

    <para>In dit onderdeel wordt het installeren van &os; in bijzondere
      situaties beschreven.</para>

    <sect2 id="headless-install">
      <title>&os; installeren op een systeem zonder monitor of
	toetsenbord</title>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>zonder monitor en toetsenbord (seriële
	  console)</secondary>
      </indexterm>

      <indexterm><primary>seriële console</primary></indexterm>

      <para>Dit type installatie heet ook wel een <quote>headless
	  install</quote>, omdat de met &os; te installeren machine
	of geen monitor heeft aangesloten of zelfs geen VGA-uitvoer
	heeft.  Hoe is dat mogelijk, kan de vraag zijn.  Dat kan met
	een seriële console.  Een seriële console is
	gewoonweg een andere machine die optreedt als monitor en
	toetsenbord voor een systeem.  Om dit te doen moet eerst een
	installatie-USB-stick worden gemaakt, zoals uitgelegd is in <xref
	  linkend="install-boot-media"/> of het juiste ISO-image voor de
	installatie worden gedownloadt (zie <xref
	  linkend="install-cdrom"/>).</para>

      <para>Volg de volgende stappen om de media te wijzigen om in een
	seriële console op te starten (voor een CD-ROM kan de eerste stap
	worden overgeslagen):</para>

      <procedure>
	<step>
	  <title>Installatie-USB-stick geschikt maken voor een seriële
	    console</title>

	  <indexterm><primary><command>mount</command></primary></indexterm>

	  <para>Als wordt opgestart van de zojuist gemaakt USB-stick,
	    start &os; op in de normale installatiemodus.  &os; moet
	    echter opstarten naar een seriële console voor de
	    installatie.  Om dit te regelen moet de USB-stick gekoppeld worden
	    aan het &os; systeem met het commando &man.mount.8;.</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>mount /dev/<replaceable>da0a</replaceable> <replaceable>/mnt</replaceable></userinput></screen>

	  <note>
	    <para>Pas het apparaat en het koppelpunt aan uw situatie aan.</para>
	  </note>

	  <para>Nu dat de stick is aangekoppeld, moet deze ingesteld worden om
	    in een seriële toestand op te starten.  Aan het bestand
	    <filename>loader.conf</filename> van het bestandssysteem van de
	    USB-stick een regel worden toegevoegd dat de seriële console
	    instelt als de systeemconsole:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>echo 'console="comconsole"' &gt;&gt; <replaceable>/mnt</replaceable>/boot/loader.conf</userinput></screen>

	  <para>Nu de USB-stick correct is geconfigureerd, moet deze
	    afgekoppeld worden met &man.umount.8;:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>umount <replaceable>/mnt</replaceable></userinput></screen>

	  <para>Nu kan de USB-stick worden afgekoppeld en direct naar de derde
	    stap van deze procedure gegaan worden.</para>
	</step>

	<step>
	  <title>De installatie-CD in staat stellen om in een seriële
	    console op te starten</title>

	  <indexterm><primary><command>mount</command></primary></indexterm>

	  <para>Als met de CD zou worden opgestart die zojuist van het
	    installatie-ISO-image is gemaakt (zie <xref
	      linkend="install-cdrom"/>), dan zou &os; opstarten in de normale
	    installatiemodus.  We willen dat &os; voor de installatie opstart
	    in een seriële console.  Om dit te doen, moet het ISO-image
	    worden uitgepakt, gewijzigd, en opnieuw worden gegenereerd voordat
	    het op een CD-R wordt gebrandt.</para>

	  <para>Gebruik &man.tar.1; om alle bestanden uit te pakken van het
	    installatie-ISO-image, bijvoorbeeld
	    <filename>&os;-<replaceable>&rel.current;</replaceable>-RELEASE-<replaceable>i386</replaceable>-disc1.iso</filename>:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>mkdir <replaceable>/pad/naar/headless-iso</replaceable></userinput>
&prompt.root; <userinput>tar -C <replaceable>/pad/naar/headless-iso</replaceable> -pxvf &os;-<replaceable>&rel.current;</replaceable>-RELEASE-<replaceable>i386</replaceable>-disc1.iso</userinput></screen>

	  <para>Nu moet het installatiemedium worden ingesteld om in een
	    seriële console op te starten.  Aan het bestand
	    <filename>loader.conf</filename> van het uitgepakte ISO-image moet
	    een regel worden toegevoegd dat de seriële console als de
	    systeemconsole instelt:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>echo 'console="comconsole"' &gt;&gt;
 <replaceable>/pad/naar/headless-iso</replaceable>/boot/loader.conf</userinput></screen>

	  <para>Nu kan er een nieuw ISO-image van het gewijzigde bestandssysteem
	    worden gemaakt.  Het gereedschap &man.mkisofs.8; van de port
	    <filename role="package">sysutils/cdrtools</filename> wordt
	    gebruikt:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>mkisofs -v -b boot/cdboot -no-emul-boot -r -J -V "<replaceable>Headless_installatie</replaceable>" \
	  -o <replaceable>Headless-</replaceable>&os;-<replaceable>&rel.current;</replaceable>-RELEASE<replaceable>i386</replaceable>-disc1.iso <replaceable>/pad/naar/headless-iso</replaceable></userinput></screen>

	  <para>Nu het ISO-image correct is geconfigureerd, kan het met uw
	    favoriete brandprogramma op een CD-R worden gebrandt.</para>
	</step>

	<step>
	  <title>Null-modem kabel aansluiten</title>

	  <indexterm><primary>null-modem kabel</primary></indexterm>

	  <para>Nu moeten de twee machines verbonden worden met een
	    <link linkend="term-cables-null">null-modem kabel</link>.
	    De kabel kan gewoon aangesloten worden tussen de
	    seriële poorten van de machines.  <emphasis>Een gewone
	      seriële kabel werkt niet</emphasis>, er is een
	    null-modem kabel nodig omdat daarin sommige draden
	    kruiselings zijn verbonden.</para>
	</step>

	<step>
	  <title>Opstarten voor het installeren</title>

	  <para>Nu is het tijd om te beginnen met installeren.  Steek de
	    USB-stick in de machine die headless wordt geïnstalleerd en zet
	    hem aan.  Als u een voorbereidde CD-ROM gebruikt, zet dan de
	    machine aan en steek de CD-ROM erin.</para>
	</step>

	<step>
	  <title>Verbinden met de headless machine</title>

	  <indexterm><primary><command>cu</command></primary></indexterm>

	  <para>Nu moet verbinding gemaakt worden met die machine met
	    &man.cu.1;:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>cu -l /dev/cuau0</userinput></screen>

	  <para>Gebruik op &os;&nbsp;7.<replaceable>X</replaceable> het volgende
	    commando:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>cu -l /dev/cuad0</userinput></screen>
	</step>
      </procedure>

      <para>Dat is alles!  De headless machine kan bediend worden
	via de <command>cu</command> sessie.  Het zal de kernel laden
	en vraagt dan wat voor terminal er gebruikt moeten worden.
	Selecteer de &os; color console en ga verder met de
	installatie!</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="install-diff-media">
    <title>Aangepaste installatiemedia maken</title>

    <note>
      <para>Om herhaling te voorkomen: <quote>&os;-schijf</quote>
	betekent in deze context een &os; CD-ROM of DVD die gekocht is
	of zelf is gemaakt.</para>
    </note>

    <para>Er kunnen zich situaties voordoen waarin aangepaste &os;
      installatiemedia en/of bronnen gemaakt moeten worden.  Dat kunnen
      fysieke media zijn zoals een tape of een bron die
      <application>sysinstall</application> kan gebruiken om bestanden
      op te halen, zoals een lokale FTP site of een
      &ms-dos;-partitie.</para>

    <para>Bijvoorbeeld:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>Er zijn veel machines aangesloten op een lokaal netwerk
	  en er is maar één &os;-schijf.  Er moet een
	  lokale FTP site gemaakt worden met de inhoud van de &os;
	  schijf en vervolgens gebruiken andere machines die in plaats
	  van steeds naar het Internet te moeten.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Er is een &os;-schijf, &os; herkent de CD/DVD-speler
	  niet, maar &ms-dos; / &windows; wel.  De &os;
	  installatiebestanden moeten gekopieerd worden naar een
	  &ms-dos; partitie op dezelfde computer en dan moet &os;
	  geïnstalleerd worden met die bestanden.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>De computer die geïnstalleerd moet worden heeft geen
	  CD/DVD-speler of netwerkkaart, maar kan wel verbonden worden
	  via een <quote>Laplink-achtige</quote> seriële of
	  parallelle kabel met een computer die wel een CD/DVD-speler
	  heeft.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Er moet een tape gemaakt worden die gebruikt kan worden
	  om &os; te installeren.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <sect2 id="install-cdrom">
      <title>Installatie CD-ROM maken</title>

      <para>Als onderdeel van elke versie stelt het &os; project
	tenminste twee CDROM images beschikbaar (<quote>ISO
	images</quote>) per ondersteunde architectuur.  Deze
	images kunnen op een CD-R gebrand worden en dan gebruikt worden
	om &os; te installeren.  Als een CD-schrijver aanwezig is en
	bandbreedte is goedkoop, dan is dit de makkelijkste manier om
	&os; te installeren.</para>

      <procedure>
	<step>
	  <title>De juiste ISO images downloaden</title>

	  <para>De ISO images voor iedere versie kunnen worden
	    gedownload van
	    <filename>ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/ISO-IMAGES-<replaceable>arch</replaceable>/<replaceable>versie</replaceable></filename>
	    of de dichtstbijzijnde mirror.  Vervang
	    <replaceable>arch</replaceable> en
	    <replaceable>versie</replaceable> door de gewenste
	    waarden.</para>

	  <para>De bovenstaande map bevat meestal de volgende
	    images:</para>

	  <table frame="none">
	    <title>&os; 7.<replaceable>X</replaceable> en
	      8.<replaceable>X</replaceable> ISO image-namen en
	      verklaring</title>

	    <tgroup cols="2">
	      <thead>
		<row>
		  <entry>Bestandsnaam</entry>

		  <entry>Inhoud</entry>
		</row>
	      </thead>

	      <tbody>
		<row>
		  <entry><filename>&os;-<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-bootonly.iso</filename></entry>

		  <entry>Met dit CD-image kunt u het installatieproces starten
		    door vanaf een CD-ROM-drive op te starten maar het bevat
		    geen ondersteuning om &os; van de CD zelf te installeren.
		    U dient hiervoor een installatie vanaf het netwerk (
		    bijvoorbeeld een FTP-server) uit te voeren nadat u van deze
		    CD heeft opgestart.</entry>
		</row>

		<row>
		  <entry>&os;-<filename><replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-disc1.iso.gz</filename></entry>

		  <entry>Dit DVD-image bevat alles wat u nodig heeft om het
		    basisgedeelte van &os; te installeren, een verzameling van
		    vooraf gebouwde pakketten, en de documentatie.  Het
		    ondersteunt ook het opstarten in een <quote>livefs</quote>
		    gebaseerde reddingsmodus.</entry>
		</row>

		<row>
		  <entry><filename>&os;-<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-memstick.img</filename></entry>

		  <entry>Dit image kan naar een USB-geheugenstick worden
		    geschreven en gebruikt worden om een installatie uit te
		    voeren op machines die vanaf USB-drives kunnen opstarten.
		    Het ondersteunt ook het opstarten in een
		    <quote>livefs</quote> gebaseerde reddingsmodus.  De
		    documentatiepakketten worden geleverd, echter geen andere
		    pakketten.  Dit image is niet beschikbaar voor
		    &os;&nbsp;7.<replaceable>X</replaceable>.</entry>
		</row>

		<row>
		  <entry><filename>&os;-<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-disc1.iso</filename></entry>

		  <entry>Dit CD-image bevat het basisgedeelte van &os; en de
		    documentatiepakketten maar geen andere pakketten.</entry>
		</row>

		<row>
		  <entry><filename>&os;-<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-disc2.iso</filename></entry>

		  <entry>Een CD-image met zoveel mogelijk pakketten van derde
		    partijen als er op de schijf passen.  Dit image is niet
		    beschikbaar voor
		    &os;&nbsp;8.<replaceable>X</replaceable>.</entry>
		</row>

		<row>
		  <entry>&os;-<filename><replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-disc3.iso</filename></entry>

		  <entry>Nog een CD-image met zoveel mogelijk pakketten van
		    derde partijen als op de schijf passen.  Dit image is niet
		    beschikbaar voor &os;&nbsp;8.0 en hoger.</entry>
		</row>

		<row>
		  <entry><filename>&os;-<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-docs.iso</filename></entry>

		  <entry>De &os; documentatie.  Dit beeld is niet beschikbaar
		    voor &os;&nbsp;8.<replaceable>X</replaceable>.</entry>
		</row>

		<row>
		  <entry><filename>&os;-<replaceable>versie</replaceable>-RELEASE-<replaceable>arch</replaceable>-livefs.iso</filename></entry>

		  <entry>Dit CD-image bevat ondersteuning om in een
		    <quote>livefs</quote> gebaseerde reddingsmodus op te starten
		    maar het ondersteunt niet het installeren van de CD
		    zelf.</entry>
		</row>
	      </tbody>
	    </tgroup>
	  </table>

	  <note>
	    <para>Uitgaven van &os;&nbsp;7.<replaceable>X</replaceable> voor
	      &os;&nbsp;7.3 en uitgaven van &os;&nbsp;8.0 gebruikten een andere
	      naamconventie.  Voor de namen van hun ISO-images staat geen
	      <literal>&os;-</literal>.</para>
	  </note>

	  <para>U <emphasis>moet</emphasis> òof het
	    <literal>bootonly</literal> image downloaden,
	    òf het beeldbestand van <literal>disc1</literal>.  Download
	    ze niet allebei, aangezien het beeldbestand <literal>disc1</literal>
	    alles bevat wat het <literal>bootonly</literal> image bevat.</para>

	  <para>Gebruik de <literal>bootonly</literal> ISO als toegang tot
	    Internet goedkoop is.  Hiermee kan &os; geïnstalleerd worden,
	    waarna pakketten van derde partijen gedownload en
	    geïnstalleerd kunnen worden via het ports/packages
	    systeem (zie <xref linkend="ports"/>).</para>

	  <para>Gebruik het <literal>dvd1</literal> image om een uitgave van
	    &os; te installeren en een redelijke hoeveelheid pakketten op de
	    schijf te installeren.</para>

	  <para>De additionele disc images zijn nuttig, maar niet
	    noodzakelijk, zeker niet als er breedband toegang tot
	    Internet is.</para>
	</step>

	<step>
	  <title>CD's branden</title>

	  <para>Daarna moeten de CD images op een schijf gebrand
	    worden.  Als dat wordt gedaan op een ander &os; systeem,
	    dan staat in <xref linkend="creating-cds"/> meer informatie
	    (meer in het bijzonder in <xref linkend="burncd"/> en <xref
	      linkend="cdrecord"/>).</para>

	  <para>Als de CD's op een ander platform worden gebrand,
	    gebruik dan de op dat platform beschikbare hulpprogramma's
	    om een CD-brander aan te sturen.  De images zijn
	    samengesteld in het standaard ISO-formaat dat ondersteund
	    wordt door de meeste CD-brandprogramma's.</para>
	</step>
      </procedure>

      <note>
	<para>Als er interesse is in het bouwen van een aangepaste
	  versie van &os; dan staat hierover informatie in het <ulink
	    url="&url.articles.releng;">Release Engineering
	    artikel</ulink>.</para>
      </note>
    </sect2>

    <sect2 id="install-ftp">
      <title>Een lokale FTP site maken met een &os;-schijf</title>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>netwerk</secondary>

	<tertiary>FTP</tertiary>
      </indexterm>

      <para>&os;-schijven zijn op dezelfde manier ingedeeld als de FTP
	site.  Dat maakt het erg gemakkelijk om een lokale FTP site te
	maken die gebruikt kan worden door andere machines op een
	netwerk bij het installeren van &os;.</para>

      <procedure>
	<step>
	  <para>Op de &os; computer die de FTP site bevat moet de
	    CD-ROM in het CD-ROM station zitten en aangekoppeld zijn op
	    <filename>/cdrom</filename>.</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>mount /cdrom</userinput></screen>
	</step>

	<step>
	  <para>Maak een gebruikersaccount voor anonieme FTP toegang in
	    <filename>/etc/passwd</filename> het bestand te bewerken
	    met &man.vipw.8; en de volgende regel toe te voegen:</para>

	  <programlisting>ftp:*:99:99::0:0:FTP:/cdrom:/nonexistent</programlisting>
	</step>

	<step>
	  <para>Zorg ervoor dat de dienst FTP aan staat in
	    <filename>/etc/inetd.conf</filename>.</para>
	</step>
      </procedure>

      <para>Iedereen met een netwerkverbinding naar de machine kan nu
	als mediumtype FTP kiezen en
	<userinput>ftp://<replaceable>de-machine</replaceable></userinput>
	ingeven na het kiezen van <quote>Other</quote> in het menu FTP
	sites tijdens de installatie.</para>

      <note>
	<para>Als de bootmedia (meestal diskettes) voor een FTP client
	  niet precies dezelfde versie hebben als die van de lokale FTP
	  site, dan kan <application>sysinstall</application> de
	  installatie niet volledig afronden.  Als de versies niet
	  gelijk zijn, dan kan in het menu <guimenu>Options</guimenu>
	  de distributienaam gewijzigd worden in
	  <guimenuitem>any</guimenuitem>.</para>
      </note>

      <warning>
	<para>Deze aanpak is in orde voor een machine die aan een
	  lokaal netwerk hangt en beschermd wordt door een firewall.
	  Het aanbieden van FTP-diensten aan andere machines over
	  Internet (en niet alleen het lokale netwerk) stelt een
	  computer bloot aan de aandacht van krakers en andere
	  ongewenste personen.  We raden sterk aan om voldoende
	  voorzorgsmaatregelen te nemen als hiervoor wordt
	  gekozen.</para>
      </warning>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Installatiediskettes maken</title>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>diskettes</secondary>
      </indexterm>

      <para>Als wordt geïnstalleerd met diskettes (we adviseren om
	dit <emphasis>niet</emphasis> te doen), hetzij vanwege niet
	ondersteunde hardware of eenvoudigweg omdat de persoon die
	installeert er op staat dingen op de moeilijkste manier te
	doen, dan moeten eerst diskettes gemaakt worden voor de
	installatie.</para>

      <para>Er zijn minstens zoveel 1.44&nbsp;MB diskettes nodig als
	nodig zijn om alle bestanden die in de map
	<filename>base</filename> (basisdistributie) staan op te
	slaan.  Als de diskettes worden gemaakt vanuit &ms-dos;, dan
	<emphasis>moeten</emphasis> ze geformatteerd worden met het
	&ms-dos; commando <command>FORMAT</command>.  Als &windows;
	wordt gebruikt, formatteer de schijven dan via de verkenner
	(rechtermuisklik op <devicename>A:</devicename> en kies dan
	<quote>Format</quote>).</para>

      <para>Vertrouw voorgeformatteerde schijven
	<emphasis>niet</emphasis>.  Formatteer ze voor de zekerheid
	opnieuw.  Veel door gebruikers gerapporteerde problemen kwamen
	voort uit het gebruik van verkeerd geformatteerde media,
	vandaar dat dit punt hier wordt benadrukt.</para>

      <para>Als de diskettes worden gemaakt op een andere &os; machine
	is formatteren nog steeds geen slecht idee, hoewel niet op
	elke diskette een &ms-dos; bestandssysteem nodig is.  Met de
	commando's <command>bsdlabel</command> en
	<command>newfs</command> kan er een UFS bestandssysteem op
	gezet worden, zoals met de volgende commando's wordt getoond
	(voor een 3.5" 1.44&nbsp;MB diskette):</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>fdformat -f 1440 fd0.1440</userinput>
&prompt.root; <userinput>bsdlabel -w fd0.1440 floppy3</userinput>
&prompt.root; <userinput>newfs -t 2 -u 18 -l 1 -i 65536 /dev/fd0</userinput></screen>

      <para>Daarna kunnen ze aangekoppeld en beschreven worden als elk
	ander bestandssysteem.</para>

      <para>Nadat de diskettes zijn geformatteerd moeten de bestanden
	op de diskettes gezet worden.  De distributiebestanden zijn
	opgedeeld in porties zodat vijf stuks gemakkelijk op een
	ouderwetse 1.44&nbsp;MB diskette passen.  Ga door met alle
	diskettes en zet zoveel bestanden als mogelijk op elke diskette
	tot alle distributies op die manier gekopiëerd zijn.  Elke
	distributie moet in een submap op de diskette komen,
	bijvoorbeeld: <filename>a:\base\base.aa</filename>,
	<filename>a:\base\base.ab</filename>, enzovoorts.</para>

      <important>
	<para>Het bestand <filename>base.inf</filename> dient ook op de
	  eerste diskette van de <filename>base</filename> verzameling
	  te staan aangezien het door het installatieprogramma wordt
	  gelezen om uit te zoeken naar hoeveel aanvullende delen te
	  kijken wanneer de distributie opgehaald en aan elkaar geregen
	  wordt.</para>
      </important>

      <para>Als tijdens de installatie het scherm Media verschijnt kan
	<guimenuitem>Floppy</guimenuitem> gekozen worden en het
	installatiesysteem vraagt daarna om de overige
	diskettes.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="install-msdos">
      <title>Installeren vanaf een &ms-dos;-partitie</title>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>van &ms-dos;</secondary>
      </indexterm>

      <para>Om een installatie voor te bereiden vanaf een
	&ms-dos;-partitie kunnen alle bestanden vanaf de distributie
	in een map genaamd <filename>freebsd</filename> in de
	hoofdmap van de partitie gezet worden, bijvoorbeeld
	<filename>c:\freebsd</filename>.  De mappenstructuur van de
	CD-ROM of FTP site moet gedeeltelijk worden gereproduceerd in
	deze map, dus we raden aan het &ms-dos; commando
	<command>xcopy</command> te gebruiken als de bron een CD-ROM
	is.  Om bijvoorbeeld een minimale installatie van &os; voor te
	bereiden:</para>

      <screen><prompt>C:\&gt;</prompt> <userinput>md c:\freebsd</userinput>
<prompt>C:\&gt;</prompt> <userinput>xcopy e:\bin c:\freebsd\bin\ /s</userinput>
<prompt>C:\&gt;</prompt> <userinput>xcopy e:\manpages c:\freebsd\manpages\ /s</userinput></screen>

      <para>Hierbij wordt aangenomen dat <devicename>C:</devicename> de
	schijf is met voldoende vrije ruimte en dat
	<devicename>E:</devicename> het CD-ROM station is.</para>

      <para>Als er geen CD-ROM station is, dan kan de distributie
	gedownload worden van <ulink
	  url="ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/releases/i386/&rel.current;-RELEASE/">ftp.FreeBSD.org</ulink>.
	Elke distributie heeft zijn eigen map.  De
	<emphasis>base</emphasis> distributie staat bijvoorbeeld in de
	map <ulink
	  url="ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/releases/i386/&rel.current;-RELEASE/base/">&rel.current;/base/</ulink>.</para>

      <para>Kopiëer de vanaf een &ms-dos;-partitie te installeren
	distributies (en waar schijfruimte voor is) en plaats ze elk
	onder <filename>c:\freebsd</filename>.  De distributie
	<literal>BIN</literal> is de enige noodzakelijke voor een
	minimale installatie.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Installeren van tape</title>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>van QIC/SCSI Tape</secondary>
      </indexterm>

      <para>Het installeren vanaf een tape is waarschijnlijk de
	gemakkelijkste manier, sneller dan een online FTP installatie
	of een CD-ROM installatie.  Het installatieprogramma verwacht
	dat de bestanden eenvoudigweg getarred zijn op een tape.  Na
	het ophalen van alle benodigde distributiebestanden moeten ze
	op een tape getarred worden:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>cd /freebsd/distdir</userinput>
&prompt.root; <userinput>tar cvf /dev/rwt0 dist1 ... dist2</userinput></screen>

      <para>Bij het uitvoeren van de installatie moet ervoor gezorgd
	worden dat er voldoende ruimte is in een tijdelijke map (die
	gekozen kan worden) om de <emphasis>volledige</emphasis> inhoud
	van de gemaakte tape te bevatten.  Door de sequentiële
	toegangsmethode van een tape heeft deze manier van installeren
	nogal wat tijdelijke schijfruimte nodig.</para>

      <note>
	<para>Bij het begin van de installatie moet de tape al in de
	  drive zitten <emphasis>voor</emphasis> het opstarten van de
	  opstartdiskette.  Het installatieprogramma kan hem anders
	  niet vinden.</para>
      </note>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Installeren over een netwerk</title>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>netwerk</secondary>

	<tertiary>serieel (PPP)</tertiary>
      </indexterm>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>netwerk</secondary>

	<tertiary>parallel (PLIP)</tertiary>
      </indexterm>

      <indexterm>
	<primary>installatie</primary>

	<secondary>netwerk</secondary>

	<tertiary>Ethernet</tertiary>
      </indexterm>

      <para>Er zijn drie soorten netwerkinstallaties beschikbaar:
	Ethernet (een standaard Ethernet-controller), seriële poort
	(PPP), of parallelle poort (PLIP, laplink-kabel).</para>

      <para>Voor de snelst mogelijke netwerkinstallatie is
	een Ethernet adapter altijd een goede keuze!  &os; ondersteunt
	de meeste Ethernetkaarten.  Een overzicht van de ondersteunde
	kaarten (en de benodigde instellingen) is beschikbaar in de
	Hardware Notes voor elke versie van &os;.  Als gebruik gemaakt
	wordt van een ondersteunde PCMCIA kaart, stop deze dan in het
	slot <emphasis>vóór</emphasis> de laptop wordt
	aangezet.  &os; ondersteunt momenteel helaas geen <quote>hot
	  insertion</quote> van PCMCIA-kaarten tijdens de
	installatie.</para>

      <para>Een toe te wijzen IP-adres op het netwerk, het netmask van
	de adresklasse en de naam voor de te installeren machine moeten
	ook bekend zijn.  Als wordt geïnstalleerd over een
	PPP-verbinding en er is geen vast IP-adres, wanhoop dan niet.
	Het IP-adres kan dynamisch toegekend worden door een ISP.  Een
	systeembeheerder kan aangeven welke waarden gebruikt moeten
	worden voor netwerkinstellingen.  Als andere hosts benaderd
	moeten worden op naam en niet op IP-adres, dan moet ook een
	nameserver en mogelijk het adres van een gateway opgegeven
	worden (als PPP wordt gebruikt is dat het IP-adres van de
	provider).  Bij installatie met FTP via een HTTP-proxy moet ook
	het adres van de proxy bekend zijn.  Als het antwoord op
	één of meerdere vragen niet bekend is, dan moet
	echt gesproken worden met de systeembeheerder of ISP
	<emphasis>vóóor</emphasis> dit soort installaties
	worden uitgevoerd.</para>

      <para>Als een modem wordt gebruikt is PPP hoogstwaarschijnlijk de
	enige mogelijkheid.  Er dient informatie over de provider
	beschikbaar te zijn omdat die redelijk vroeg in het
	installatieproces nodig is.</para>

      <para>Als PAP of CHAP wordt gebruikt om een verbinding te maken
	met een ISP (met andere woorden als een verbinding gemaakt kan
	worden met een ISP onder &windows; zonder een script te
	gebruiken), dan is alles wat gedaan moet worden het ingeven van
	het <command>dial</command> commando op de
	<application>ppp</application> prompt.  Anders moet bekend zijn
	hoe de ISP gebeld moet worden met <quote>AT commando's</quote>
	die specifiek zijn voor een modem, aangezien de PPP-dialer
	slechts een erg eenvoudige terminal emulator bevat.  In het
	ppp-gebruikers <link linkend="userppp">handboek</link> en de
	<ulink url="&url.books.faq;/ppp.html">FAQ</ulink> staat meer
	informatie.  Bij problemen kan de log naar het scherm worden
	gestuurd met het commando <command>set log local
	  ...</command>.</para>

      <para>Als een hard-wired verbinding naar een andere &os;
	machine beschikbaar is kan ook overwogen worden te
	installeren via een <quote>laplink</quote> parallelle poort
	kabel.  De snelheid van een parallelle poort is veel hoger dan
	wat normaal mogelijk is over een seriële kabel (tot
	50&nbsp;kbytes/sec), resulterend een veel snellere
	installatie.</para>

      <sect3>
	<title>Installeren via NFS</title>

	<indexterm>
	  <primary>installatie</primary>

	  <secondary>netwerk</secondary>

	  <tertiary>NFS</tertiary>
	</indexterm>

	<para>De installatie via NFS is redelijk rechttoe-rechtaan.
	  Kopiëer gewoon de &os; distributiebestanden die nodig
	  zijn naar een NFS server en geef die server dan aan in de
	  NFS-media selectie.</para>

	<para>Als de server alleen zogenaamde <quote>privileged
	    ports</quote> toestaat (zoals in z'n algemeenheid de
	  standaard voor Sun workstations), dan moet ook de optie
	  <literal>NFS Secure</literal> aangezet worden in het menu
	  <guimenu>Options</guimenu> voor de installatie verder kan
	  gaan.</para>

	<para>Bij het gebruik van een Ethernetkaart van lage kwaliteit
	  die last heeft van erg lage overdrachtssnelheden kan ook de
	  vlag <literal>NFS Slow</literal> aangezet worden.</para>

	<para>Om de installatie van NFS te laten werken, moet de server
	  het aankoppelen van submappen ondersteunen.  Als bijvoorbeeld
	  een &os;&nbsp;&rel.current; distributie op
	  <filename>ziggy:/usr/archive/stuff/FreeBSD</filename> staat,
	  dan moet <hostid>ziggy</hostid> toestaan dat
	  <filename>/usr/archive/stuff/FreeBSD</filename> rechtstreeks
	  wordt aangekoppeld en niet alleen <filename>/usr</filename>
	  of <filename>/usr/archive/stuff</filename>.</para>

	<para>Dit wordt vanuit het &os;-bestand
	  <filename>/etc/exports</filename> geregeld door de opties
	  <option>-alldirs</option>.  Andere NFS servers kunnen andere
	  gewoontes hebben.  Bij een foutbericht <errorname>permission
	    denied</errorname> van de server is het waarschijnlijk dat
	  deze niet goed is ingesteld.</para>
      </sect3>
    </sect2>
  </sect1>
</chapter>