path: root/nl_NL.ISO8859-1/books/handbook/mail/chapter.xml

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-1" standalone="no"?>
<!--
     The FreeBSD Dutch Documentation Project

     $FreeBSD$

     %SOURCE%	en_US.ISO8859-1/books/handbook/mail/chapter.xml
     %SRCID%	39544
-->

<chapter id="mail">
  <chapterinfo>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Bill</firstname>
	<surname>Lloyd</surname>
	<contrib>Origineel werk van </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Jim</firstname>
	<surname>Mock</surname>
	<contrib>Herschreven door </contrib>
	<!-- 2 Dec 1999 -->
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Tom</firstname>
	<surname>Leeters</surname>
	<contrib>Vertaald door </contrib>
	<!-- 17 Sep 2004 -->
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Frederic</firstname>
	<surname>Van Assche</surname>
	<contrib>Vertaling voortgezet door </contrib>
	<!-- 29 Oct 2005 -->
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>René</firstname>
	<surname>Ladan</surname>
	<contrib>Vertaling voortgezet door </contrib>
	<!-- 9 Jan 2008 -->
      </author>
    </authorgroup>
  </chapterinfo>

  <title>Elektronische mail</title>

  <sect1 id="mail-synopsis">
    <title>Overzicht</title>

    <indexterm><primary>email</primary></indexterm>

    <para><quote>Elektronische Mail</quote>, beter bekend als email, is
      tegenwoordig een van de meest gebruikte vormen van communicatie.
      Dit hoofdstuk geeft een algemene inleiding in het opzetten van een
      mailserver op &os;, alsmede een introductie in het verzenden en
      ontvangen van email op &os;; het is echter geen complete
      referentie en veel belangrijke overwegingen zullen buiten
      beschouwing worden gelaten.  Voor een completere behandeling
      wordt de lezer gewezen op de vele uitstekende boeken welke
      worden vermeld in <xref linkend="bibliography"/>.</para>

    <para>In dit hoofdstuk wordt behandeld:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>Welke software (componenten) gebruikt wordt(en) bij het
	  verzenden en ontvangen van email.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Waar algemene <application>sendmail</application>
	  instellingsbestanden worden opgeslagen in &os;.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Het verschil tussen lokale en postbussen op-afstand.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe spammers te verhinderen dat ze de mailserver illegaal
	  gebruiken als "relay".</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe een andere MTA (Mail Transfer Agent) te installeren en
	  configureren op het systeem, ter vervanging van <application>
	    sendmail</application>.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe veel voorkomende problemen met mail servers worden
	  opgelost.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe SMTP met UUCP te gebruiken.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe een systeem in te stellen om alleen mail te verzenden.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe email te gebruiken met een inbelverbinding.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe SMTP Authenticatie in te stellen voor verhoogde
	  beveiliging.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe een Mail User Agent zoals <application>mutt</application> te
	  installeren om email te verzenden en te ontvangen.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe mail te downloaden van een <acronym>POP</acronym> of
	  <acronym>IMAP</acronym> server op afstand.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Hoe automatisch filters en sorteerregels op inkomende
	  email toe te passen.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Voordat dit hoofdstuk gelezen wordt, dienen:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>De netwerkverbindingen correct ingesteld te zijn (<xref
	    linkend="advanced-networking"/>).</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>De juiste DNS-informatie ingesteld te zijn voor de
	  mailserver (<xref linkend="network-servers"/>).</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Bekend te zijn hoe software van derde partijen te
	  installeren (<xref linkend="ports"/>).</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>
  </sect1>

  <sect1 id="mail-using">
    <title>Gebruik maken van elektronische mail</title>

    <indexterm><primary>POP</primary></indexterm>
    <indexterm><primary>IMAP</primary></indexterm>
    <indexterm><primary>DNS</primary></indexterm>

    <para>Er zijn vijf belangrijke componenten betrokken bij het
      uitwisselen van email.  Dit zijn: <link linkend="mail-mua">het
      gebruikersprogramma</link>, <link linkend="mail-mta">de
      serverdaemon</link>, <link linkend="mail-dns">DNS</link>,
      <link linkend="mail-receive">een postbus, lokaal of op afstand
      </link>, en natuurlijk <link linkend="mail-host">de mailhost
	zelf</link>.</para>

    <sect2 id="mail-mua">
      <title>Het gebruikersprogramma</title>

      <para>Dit omvat opdrachtregelprogramma's zoals
	<application>mutt</application>, <application>alpine</application>,
	<application>elm</application>, en <command>mail</command>, en
	<acronym>GUI</acronym> programma's zoals
	<application>balsa</application>, <application>xfmail</application>, en
	iets <quote>geavanceerders</quote> zoals een webbrowser.  Deze
	programma's doen niets anders dan de mail bezorgen bij de lokale <link
	  linkend="mail-host"><quote>mailhost</quote></link>, door deze
	af te leveren of bij een van de beschikbare <link
	  linkend="mail-mta">serverdiensten</link>, of via
	<acronym>TCP</acronym>.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="mail-mta">
      <title>Mailhost Server Daemon</title>

      <indexterm>
	<primary>mailserver daemons</primary>
	<secondary><application>sendmail</application></secondary>
      </indexterm>
      <indexterm>
	<primary>mailserver daemons</primary>
	<secondary><application>postfix</application></secondary>
      </indexterm>
      <indexterm>
	<primary>mailserver daemons</primary>
	<secondary><application>qmail</application></secondary>
      </indexterm>
      <indexterm>
	<primary>mailserver daemons</primary>
	<secondary><application>exim</application></secondary>
      </indexterm>

      <para>&os; wordt standaard geleverd met de
	<application>sendmail</application>, maar ondersteunt meerdere andere
	mailserver daemons, zoals:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para><application>exim</application>;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><application>postfix</application>;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><application>qmail</application>.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>De server daemon heeft meestal twee functies&mdash;het is
	verantwoordelijk voor het ontvangen van inkomende mail en het
	bezorgen van uitgaande mail.  Het is <emphasis>niet</emphasis>
	verantwoordelijk voor het verzamelen van mail door gebruik te
	maken van protocollen zoals <acronym>POP</acronym> of
	<acronym>IMAP</acronym> om mail te lezen, noch staat het toe om
	een verbinding te maken met een lokale <filename>mbox</filename>
	of Maildir postbus.  Het is mogelijk dat daarvoor een extra
	<link linkend="mail-receive">daemon</link> voor nodig is.</para>

      <warning>
	<para>Oudere versies van <application>sendmail</application>
	  hebben serieuze beveiligingslekken welke kunnen leiden tot een
	  situatie waarbij een aanvaller lokale of toegang van afstand
	  tot de machine kan verkrijgen.  Draai een actuele versie om
	  deze problemen te voorkomen.  Optioneel kan een alternatieve
	  <acronym>MTA</acronym> van de <link linkend="ports">&os;
	    Portscollectie</link> geïnstalleerd worden.</para>
      </warning>
    </sect2>

    <sect2 id="mail-dns">
      <title>Email en DNS</title>

      <para>Het Domein Naam Systeem (DNS) en de daemon <command>named
	  </command> spelen een grote rol in het bezorgen van email.  Om
	het mogelijk te maken email van de deze lokatie naar een andere
	lokatie te bezorgen, zal de serverdaemon de andere lokatie
	opzoeken in het DNS om zo de host te bepalen die de email voor
	de bestemming in ontvangst zal nemen.  Dit gebeurt ook als
	email verzonden wordt vanaf een andere host naar de lokale
	mailserver.</para>

      <indexterm>
	<primary>MX record</primary>
      </indexterm>

      <para><acronym>DNS</acronym> is verantwoordelijk voor het koppelen
	van hostnamen aan IP-adressen, en voor het opslaan van
	specifieke informatie voor het bezorgen van mail, bekend als
	MX-regels.  De MX-regel (Mail eXchanger) specificeert welke
	host(s) mail zullen ontvangen voor een specifiek domein.  Als er
	geen MX-regel is voor deze hostnaam of dit domein, dan zal de
	mail direct bij de host worden afgeleverd, mits er een A-regel
	is die deze hostnaam aan dit IP-adres koppelt.</para>

      <para>De MX-regels van een willekeurig domein kunnen worden
	bekeken door gebruik te maken van het commando &man.host.1;,
	zoals te zien is in het onderstaande voorbeeld:</para>

      <screen>&prompt.user; <userinput>host -t mx FreeBSD.org</userinput>
FreeBSD.org mail is handled (pri=10) by mx1.FreeBSD.org</screen>
    </sect2>

    <sect2 id="mail-receive">
      <title>Mail ontvangen</title>

      <indexterm>
	<primary>email</primary>
	<secondary>ontvangen</secondary>
      </indexterm>

      <para>De mailhost verzorgt het ontvangen van mail voor het domein.
	Deze zal alle mail verzonden aan het domein verzamelen en deze
	afhankelijk van de configuratie opslaan in òf <filename>
	  mbox</filename> (de standaardmanier om mail op te slaan)
	òf in Maildir-formaat.  Wanneer de mail eenmaal is
	opgeslagen, kan het òf lokaal gelezen worden door
	toepassingen als &man.mail.1; of <application>mutt</application>
	, of op afstand bekeken en verzameld worden middels protocollen
	als <acronym>POP</acronym> of <acronym>IMAP</acronym>.
	Dit betekent, dat als mail alleen lokaal wordt gelezen, er geen
	<acronym>POP</acronym>- of <acronym>IMAP</acronym>-server
	geïnstalleerd hoeft te worden.</para>

      <sect3 id="pop-and-imap">
	<title>Op afstand toegang tot de postbus krijgen door gebruik te
	  maken van <acronym>POP</acronym> en <acronym>IMAP</acronym></title>

	<indexterm><primary>POP</primary></indexterm>

	<indexterm><primary>IMAP</primary></indexterm>

	<para>Om op afstand toegang te krijgen tot postbussen is het nodig
	  toegang te hebben tot een <acronym>POP</acronym>- of <acronym>IMAP
	  </acronym>-server.  Deze protocollen stellen gebruikers in
	  staat hun postbus gemakkelijk op afstand te benaderen.  Hoewel
	  zowel <acronym>POP</acronym> als <acronym>IMAP</acronym>
	  gebruikers in staat stellen op afstand een postbus te bereiken,
	  biedt <acronym>IMAP</acronym> veel voordelen, waaronder:</para>

	<itemizedlist>
	  <listitem>
	    <para><acronym>IMAP</acronym> kan berichten zowel op de
	      server op afstand opslaan als ze ophalen.</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para><acronym>IMAP</acronym> ondersteunt gelijktijdig
	      actualiseren.</para>
	  </listitem>

	  <listitem>
	    <para><acronym>IMAP</acronym> kan uitstekend worden gebruikt
	      over langzame verbindingen omdat het gebruikers in staat
	      stelt de structuur van berichten te bekijken zonder deze
	      binnen te halen; het kan ook worden gebruikt om te zoeken
	      op de server om zo de gegevensoverdracht tussen client en
	      server te minimaliseren.</para>
	  </listitem>
	</itemizedlist>

	<para>Om een <acronym>POP</acronym>- of <acronym>IMAP</acronym>-
	  server te installeren, zijn de volgende stappen nodig:</para>

	<procedure>
	  <step>
	    <para>Kies een <acronym>IMAP-</acronym> of <acronym>POP
		</acronym>-server die het beste aan de eisen voldoet.
	      De volgende <acronym>POP</acronym>- en <acronym>IMAP
		</acronym>-servers zijn zeer bekend en zijn goede
	      voorbeelden:</para>

	    <itemizedlist>
	      <listitem>
		<para><application>qpopper</application>;</para>
	      </listitem>

	      <listitem>
		<para><application>teapop</application>;</para>
	      </listitem>

	      <listitem>
		<para><application>imap-uw</application>;</para>
	      </listitem>

	      <listitem>
		<para><application>courier-imap</application>;</para>
	      </listitem>

	      <listitem>
		<para><application>dovecot</application>;</para>
	      </listitem>
	    </itemizedlist>
	  </step>

	  <step>
	    <para>Installeer de gewenste <acronym>POP</acronym>- of
	      <acronym>IMAP</acronym>-daemon vanuit de Portscollectie.</para>
	  </step>

	  <step>
	    <para>Wijzig indien nodig <filename>/etc/inetd.conf
		</filename> om de <acronym>POP</acronym>- of <acronym>IMAP
		</acronym>- server te laden.</para>
	  </step>
	</procedure>

	<warning>
	  <para>Let er wel op dat zowel <acronym>POP</acronym> en
	    <acronym>IMAP</acronym> informatie, waaronder gegevens over
	    gebruikersnaam en wachtwoord, onversleuteld versturen.  Dit
	    betekent, dat wanneer het gewenst is dat de uitwisseling van
	    gegevens over deze protocollen versleuteld is, het
	    verstandig is om te overwegen de sessies over &man.ssh.1;
	    te tunnelen of SSL te gebruiken.  Het tunnelen van sessies wordt
	    beschreven in <xref linkend="security-ssh-tunneling"/> en SSL in
	    <xref linkend="openssl"/>.</para>
	</warning>
      </sect3>

      <sect3 id="local">
	<title>Toegang tot lokale postbussen</title>

	<para>Postbussen kunnen lokaal benaderd worden door direct op de
	  server waarop de postbus wordt bewaard <acronym>MUA</acronym>s
	  te gebruiken.  Dit kan gedaan worden door programma's zoals
	  <application>mutt</application> of &man.mail.1; te gebruiken.</para>
      </sect3>
    </sect2>

    <sect2 id="mail-host">
      <title>De mailhost</title>

      <indexterm><primary>mailhost</primary></indexterm>

      <para>De mailhost is de naam van de server welke verantwoordelijk
	is voor het afleveren en ontvangen van mail voor de server en
	mogelijk voor het netwerk.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="sendmail">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Christopher</firstname>
	  <surname>Shumway</surname>
	  <contrib>Bijgedragen door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
    </sect1info>
    <title><application>sendmail</application> instellen</title>

    <indexterm><primary><application>sendmail</application></primary></indexterm>

    <para>&man.sendmail.8; is de standaard Mail Transfer Agent (MTA) in
      &os;.  <application>sendmail</application>'s taak is het
      accepteren van mail van gebruikersprogramma's (<acronym>MUA
	</acronym>) en deze te bezorgen bij de juiste mailer zoals
      gedefinieerd in het betreffende configuratiebestand.
      <application>sendmail</application> kan ook netwerkverbindingen
      accepteren en mail in lokale postbussen afleveren of bezorgen
      bij een ander programma.</para>

    <para><application>sendmail</application> gebruikt de volgende
      configuratiebestanden:</para>

    <indexterm><primary><filename>/etc/mail/access</filename></primary></indexterm>
    <indexterm><primary><filename>/etc/mail/aliases</filename></primary></indexterm>
    <indexterm><primary><filename>/etc/mail/local-host-names</filename></primary></indexterm>
    <indexterm><primary><filename>/etc/mail/mailer.conf</filename></primary></indexterm>
    <indexterm><primary><filename>/etc/mail/mailertable</filename></primary></indexterm>
    <indexterm><primary><filename>/etc/mail/sendmail.cf</filename></primary></indexterm>
    <indexterm><primary><filename>/etc/mail/virtusertable</filename></primary></indexterm>

    <informaltable frame="none" pgwide="1">
      <tgroup cols="2">
	<thead>
	  <row>
	    <entry>Bestandsnaam</entry>
	    <entry>Functie</entry>
	  </row>
	</thead>
	<tbody>
	  <row>
	    <entry><filename>/etc/mail/access</filename></entry>
	    <entry>bestand met de toegangsdatabase van
	      <application>sendmail</application></entry>
	  </row>

	  <row>
	    <entry><filename>/etc/mail/aliases</filename></entry>
	    <entry>Aliases voor postbussen</entry>
	  </row>

	  <row>
	    <entry><filename>/etc/mail/local-host-names</filename></entry>
	    <entry>Lijst van servers waarvoor
	      <application>sendmail</application> mail accepteert</entry>
	  </row>

	  <row>
	    <entry><filename>/etc/mail/mailer.conf</filename></entry>
	    <entry>Configuratie voor het mailerprogramma</entry>
	  </row>

	  <row>
	    <entry><filename>/etc/mail/mailertable</filename></entry>
	    <entry>Aflevertabel voor de mailer</entry>
	  </row>

	  <row>
	    <entry><filename>/etc/mail/sendmail.cf</filename></entry>
	    <entry>Hoofdconfiguratiebestand van
	      <application>sendmail</application></entry>
	  </row>

	  <row>
	    <entry><filename>/etc/mail/virtusertable</filename></entry>
	    <entry>Tabellen voor virtuele gebruikers en domeinen</entry>
	  </row>
	</tbody>
      </tgroup>
    </informaltable>

    <sect2>
      <title><filename>/etc/mail/access</filename></title>

      <para>De toegangsdatabase definieert welke host(s) of IP-adressen
	toegang hebben tot de lokale mailserver en wat voor soort toegang
	ze hebben.  Hosts kunnen in de lijst als <option>OK</option>,
	<option>REJECT</option>, of <option>RELAY</option> staan, of
	worden doorgevoerd naar de foutafhandelingsprocedure van
	<application>sendmail</application> met een bepaalde mailerfout.
	Hosts welke vermeld staan als <option>OK</option>, wat de
	standaard is, kunnen mail versturen naar deze host zolang de
	eindbestemming van de mail de lokale machine is.  Hosts welke
	vermeld staan als <option>REJECT</option> worden voor alle
	verbindingen geweigerd.  Hosts met een <option>RELAY</option>
	vermelding wordt toegestaan om via deze server mail naar elke
	bestemming te sturen.</para>

      <example>
	<title>Configureren van de <application>sendmail</application>
	  toegangsdatabase</title>

	<programlisting>cyberspammer.com	550 We accepteren geen mail van spammers
FREE.STEALTH.MAILER@	550 We accepteren geen mail van spammers
another.source.of.spam	REJECT
okay.cyberspammer.com	OK
128.32	RELAY</programlisting>
      </example>

      <para>In dit voorbeeld staan vijf vermeldingen.  Mailafzenders die
	overeenkomen met de linkerzijde van de tabel worden beïnvloed
	door de actie die vermeld staan aan de rechterzijde van de tabel.
	De eerste twee voorbeelden geven een foutcode af aan de
	foutafhandelingsroutine van <application>sendmail</application>.
	Het bericht wordt bij de externe host bekend gemaakt wanneer een
	mail voldoet aan de linkerzijde van de tabel.  De volgende regel
	weigert mail van een specifieke host op het Internet, <hostid>
	  another.source.of.spam</hostid>.  De volgende regel accepteert
	mailverbindingen van een host <hostid role="fqdn">
	  okay.cyberspammer.com</hostid>, welke nauwkeuriger is dan de
	regel met <hostid role="domainname">cyberspammer.com</hostid>
	erboven.  Specifiekere regels vervangen minder specifieke.  De
	laatste regel staat het doorsturen van elektronische mail toe
	vanaf hosts waarvan de IP-adressen beginnen met <hostid>128.32</hostid>.
	Deze hosts zijn dan in staat om via deze mailserver naar een andere
	bestemming mail te versturen.</para>

      <para>Wanneer dit bestand is bijgewerkt, dient <command>make</command>
	in <filename>/etc/mail/</filename> te gedraaid te
	worden om de database bij te werken.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title><filename>/etc/mail/aliases</filename></title>

      <para>De aliasdatabase bevat een lijst met virtuele postbussen die
	verwijzen naar andere gebruiker(s), bestand(en), programma('s) of
	andere aliassen.  Hier zijn een paar voorbeelden die gebruikt
	kunnen worden in <filename>/etc/mail/aliases</filename>:</para>

      <example>
	<title>Mailaliassen</title>

	<programlisting>root: localuser
ftp-bugs: joe,eric,paul
bit.bucket:  /dev/null
procmail: "|/usr/local/bin/procmail"</programlisting>
      </example>

      <para>Het bestandsformaat is simpel; de postbusnaam aan de
	linkerzijde van de dubbele punt wordt verder uitgewerkt naar de
	doel(en) aan de rechterzijde.  Het eerste voorbeeld breidt de
	postbus van <username>root</username> uit naar de postbus
	<username>localuser</username>, welke dan vervolgens weer wordt
	opgezocht in de aliasdatabase.  Als er geen verdere overeenkomst
	wordt gevonden, dan wordt het bericht afgeleverd bij de lokale
	gebruiker <username>localuser</username>.  Het volgende
	voorbeeld toont een mailinglijst.  Mail voor de postbus
	<username>ftp-bugs</username> wordt doorverwezen naar de drie
	lokale postbussen <username>joe</username>, <username>eric
	  </username> en <username>paul</username>.  Merk op dat een
	externe postbus gespecificeerd kan worden als <email>
	  user@example.com</email>.  Het volgende voorbeeld toont het
	schrijven van mail naar een bestand, in dit geval <filename>
	  /dev/null</filename>.  Het laatste voorbeeld toont het sturen
	van mail naar een programma, in dit geval wordt het mailbericht
	doorgestuurd naar de standaard invoer van <filename>
	  /usr/local/bin/procmail</filename> via een &unix; pijp.</para>

      <para>Wanneer dit bestand is bijgewerkt, dient <command>make</command>
	in <filename>/etc/mail/</filename> gedraaid te worden
	om de database bij te werken.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title><filename>/etc/mail/local-host-names</filename></title>

      <para>Dit is een lijst van hostnamen die &man.sendmail.8; moet
	accepteren als de lokale hostnaam.  Hierin dienen alle hostnamen
	geplaatst te worden waarvoor <application>sendmail</application>
	mail moet ontvangen.  Als deze mailserver mail moet ontvangen
	voor het domein <hostid role="domainname">example.com</hostid>
	en de hostnaam is <hostid role="fqdn">mail.example.com</hostid>,
	dan ziet <filename>local-host-names</filename> er ongeveer zo
	uit:</para>

      <programlisting>example.com
mail.example.com</programlisting>

      <para>Wanneer dit bestand is bijgewerkt, dient &man.sendmail.8;
	opnieuw gestart te worden zodat het de veranderingen kan lezen.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title><filename>/etc/mail/sendmail.cf</filename></title>

      <para>Het hoofdinstellingenbestand van <application>sendmail
	  </application>, <filename>sendmail.cf</filename> controleert het
	algemene gedrag van <application>sendmail</application>,
	inclusief alles van het herschrijven van emailadressen tot het
	sturen van weigeringsberichten naar externe mailservers.  Met
	zo'n diverse rol is dit instellingenbestand redelijk complex en
	vallen de details buiten het bereik van dit hoofdstuk.  Gelukkig
	hoeft dit bestand maar zelden aangepast te worden voor standaard
	mailservers.</para>

      <para>Het hoofdinstellingenbestand van <application>sendmail
	  </application> kan gebouwd worden met &man.m4.1; macro's die het
	gedrag en de mogelijkheden van <application>sendmail
	  </application> specificeren.  Lees <filename>
	  /usr/src/contrib/sendmail/cf/README</filename> voor meer
	details.</para>

      <para>Wanneer dit bestand is bijgewerkt, dient &man.sendmail.8;
	opnieuw gestart te worden om de wijzigingen door te voeren.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title><filename>/etc/mail/virtusertable</filename></title>

      <para>De <filename>virtusertable</filename> verbindt mailadressen
	voor virtuele domeinen en postbussen met echte postbussen.  Deze
	postbussen kunnen lokaal, op afstand, aliassen gedefinieerd in
	<filename>/etc/mail/aliases</filename>, of bestanden zijn.</para>

      <example>
	<title>Voorbeeld van een mailtabel voor een virtueel domein</title>

	<programlisting>root@example.com	root
postmaster@example.com	postmaster@noc.example.net
@example.com	joe</programlisting>
      </example>

      <para>In het voorbeeld hierboven staat een tabel voor een domein
	<hostid role="domainname">example.com</hostid>.  Dit bestand
	wordt van boven naar beneden verwerkt, en de eerste
	overeenkomende regel wordt gebruikt.  De eerste regel verbindt
	<email>root@example.com</email> met de lokale postbus <username>
	  root</username>.  De volgende regel verbindt <email>
	  postmaster@example.com</email> met de postbus <username>
	  postmaster</username> op de host <hostid role="fqdn">
	  noc.example.net</hostid>.  Als geen van de vorige regels van
	<hostid role="domainname">example.com</hostid> overeenkomen, zal
	de laatste regel gebruikt worden, die alle andere post
	geadresseerd aan iemand bij <hostid role="domainname">
	  example.com</hostid> opvangt en naar de lokale postbus
	<username>joe</username> stuurt.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="mail-changingmta">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Andrew</firstname>
	  <surname>Boothman</surname>
	  <contrib>Geschreven door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Gregory</firstname>
	  <surname>Neil Shapiro</surname>
	  <contrib>Informatie genomen uit emails geschreven door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>De Mail Transfer Agent vervangen</title>

    <indexterm>
      <primary>email</primary>
      <secondary>mta veranderen</secondary>
    </indexterm>

    <para>Zoals eerder vermeld wordt &os; geleverd met <application>
	sendmail</application> voorgeïnstalleerd als MTA (Mail
      Transfer Agent).  Daarom regelt het standaard uitgaande en
      binnenkomende mail.</para>

    <para>In sommige gevallen willen systeembeheerders wegens
      uiteenlopende redenen hun MTA vervangen.  Deze redenen
      variëren van het uitproberen van een andere MTA tot het
      installeren van een bepaalde functionaliteit of pakket dat
      afhankelijk is van een andere MTA.</para>

    <sect2>
      <title>Een nieuwe MTA installeren</title>

      <para>Er is een waaier van MTA's beschikbaar.  Een goed startpunt
	is de <link linkend="ports">&os; Ports Collectie</link> waar er
	veel gevonden kunnen worden.  Het is natuurlijk mogelijk iedere
	MTA te gebruiken vanaf iedere locatie, zolang het draait op &os;.</para>

      <para>Begin met het installeren van de nieuwe MTA.  Als de MTA
	eenmaal geïnstalleerd is wordt er de kans gegeven te
	beslissen of de nieuwe MTA echt voldoet aan de eisen, en is het
	mogelijk de nieuwe software te configureren voordat deze het werk
	van <application>sendmail</application> overneemt.  Bevestig
	voordat de MTA geïnstalleerd wordt dat de nieuwe software
	geen poging onderneemt systeemtoepassingen zoals <filename>
	  /usr/bin/sendmail</filename> te overschrijven, anders wordt
	de nieuwe software onmiddellijk in gebruik genomen voordat het
	is geconfigureerd.</para>

      <para>Neem de documentatie van de gekozen MTA door voor meer
	informatie over het configureren van de software.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="mail-disable-sendmail">
      <title><application>sendmail</application> uitschakelen</title>

      <warning>
	<para>Als <application>sendmail</application>'s uitgaande
	  emaildienst uitgeschakeld wordt, is het belangrijk dat het
	  vervangen wordt door een alternatief systeem.  Als ervoor
	  gekozen wordt dit niet te doen, zullen
	  systeemfunctionaliteiten zoals &man.periodic.8; niet in staat
	  zijn hun resultaten te bezorgen per email, zoals ze normaliter
	  verwachten te kunnen doen.  Vele delen van het systeem zullen
	  verwachten een werkend systeem aan te treffen dat compatibel
	  is met <application>sendmail</application>.  Als toepassingen
	  binaries van <application>sendmail </application> blijven
	  gebruiken om mail te versturen nadat deze uitgeschakeld werden,
	  kan de mail in een inactieve <application>sendmail</application>
	  wachtrij geplaatst worden, en nooit bezorgd worden.</para>
      </warning>

      <para>Om <application>sendmail</application> volledig uit te
	schakelen, inclusief de uitgaande emaildienst, dient</para>

      <programlisting>sendmail_enable="NO"
sendmail_submit_enable="NO"
sendmail_outbound_enable="NO"
sendmail_msp_queue_enable="NO"</programlisting>

      <para>toegevoegd te worden aan <filename>/etc/rc.conf</filename>.</para>

      <para>Als enkel <application>sendmail</application>'s ingaande
	emaildienst uitgeschakeld dient te worden, dient</para>

      <programlisting>sendmail_enable="NO"</programlisting>

      <para>toegevoegd te worden aan <filename>/etc/rc.conf</filename>.
	Meer informatie over de opstartopties van <application>
	  sendmail</application> is beschikbaar in de hulppagina
	&man.rc.sendmail.8;.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>De nieuwe MTA starten tijdens het opstarten</title>

      <para>De nieuwe MTA kan gestart worden door deze instellingsregel
	toe te voegen aan <filename>/etc/rc.conf</filename>, zoals het
	volgende voorbeeld voor postfix:</para>

      <screen>&prompt.root; echo '<replaceable>postfix</replaceable>_enable=<quote>YES</quote>' &gt;&gt; /etc/rc.conf</screen>

      <para>De MTA zal nu automatisch tijdens het opstarten worden
	gestart.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title><application>sendmail</application> vervangen als de
	standaard systeemmailer</title>

      <para>Het programma <application>sendmail</application> is zo
	vanzelfsprekend als standaard software op &unix; systemen dat
	sommige softwarepakketten ervan uitgaan dat <application>
	  sendmail</application> reeds geïnstalleerd en
	geconfigureerd is.  Daarom voorzien vele alternatieve MTA's in
	compatibele implementaties van de opdrachtregelinterface van
	<application>sendmail</application>; dit vergemakkelijkt het
	gebruik van alternatieve MTA's als vervanging voor <application>
	  sendmail</application>.</para>

      <para>Bij het gebruiken van een alternatieve MTA moet men er zeker
	van zijn dat software die probeert de standaardtoepassingen van
	<application>sendmail</application> zoals <filename>
	  /usr/bin/sendmail</filename> te gebruiken, ook daadwerkelijk
	de gekozen alternatieve mailer gebruikt.  Gelukkig heeft &os;
	hiervoor een systeem, &man.mailwrapper.8;, dat deze taak van de
	systeembeheerder overneemt.</para>

      <para>Als <application>sendmail</application> werkt zoals
	origineel geïnstalleerd, bevat <filename>
	  /etc/mail/mailer.conf</filename> bij benadering het volgende:</para>

<programlisting>sendmail	/usr/libexec/sendmail/sendmail
send-mail	/usr/libexec/sendmail/sendmail
mailq		/usr/libexec/sendmail/sendmail
newaliases	/usr/libexec/sendmail/sendmail
hoststat	/usr/libexec/sendmail/sendmail
purgestat	/usr/libexec/sendmail/sendmail</programlisting>

      <para>Dit wil zeggen dat wanneer een van deze algemene opdrachten
	(zoals <filename>sendmail</filename> zelf) uitgevoerd wordt, het
	systeem in werkelijkheid een kopie van de mailwrapper genaamd
	<filename>sendmail</filename> uitvoert, dat <filename>
	  mailer.conf</filename> controleert en <filename>
	  /usr/libexec/sendmail/sendmail</filename> uitvoert.  Dit
	systeem maakt het eenvoudiger te specificeren welke toepassingen
	daadwerkelijk uitgevoerd worden wanneer deze standaard
	<filename>sendmail</filename> functies aangeroepen worden.</para>

      <para>Als men bijvoorbeeld wil dat <filename>
	  /usr/local/supermailer/bin/sendmail-compat</filename> uitgevoerd
	wordt in plaats van <application>sendmail</application>, kan
	men <filename>/etc/mail/mailer.conf</filename> als volgt
	aanpassen:</para>

<programlisting>sendmail	/usr/local/supermailer/bin/sendmail-compat
send-mail	/usr/local/supermailer/bin/sendmail-compat
mailq		/usr/local/supermailer/bin/mailq-compat
newaliases	/usr/local/supermailer/bin/newaliases-compat
hoststat	/usr/local/supermailer/bin/hoststat-compat
purgestat	/usr/local/supermailer/bin/purgestat-compat</programlisting>

    </sect2>

    <sect2>
      <title>Afwerking</title>

      <para>Wanneer alles correct geconfigureerd is, dienen ofwel alle
	ongebruikte <application>sendmail</application> processen
	gestopt te worden en de processen behorend aan de nieuwe
	software gestart te worden, ofwel dient het systeem opnieuw
	gestart te worden.  Herstarten geeft ook de mogelijkheid te
	controleren of de nieuwe MTA correct geconfigureerd is om
	tijdens het opstartproces gestart te worden.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="mail-trouble">
    <title>Problemen oplossen</title>

    <indexterm>
      <primary>email</primary>
      <secondary>problemen oplossen</secondary>
    </indexterm>

    <qandaset>
      <qandaentry>
	<question>
	  <para>Waarom is het nodig om de FQDN te gebruiken voor hosts
	    op de site?</para>
	</question>

	<answer>
	  <para>Het is waarschijnlijk dat de host zich in een ander
	    domein bevindt; bijvoorbeeld als het gewenst is om host
	    <hostid>mompel </hostid> in het domein <hostid
	      role="domainname">bar.edu</hostid> vanuit domein <hostid
	      role="fqdn">foo.bar.edu</hostid> te bereiken, is het nodig
	    om er met de volledig gekwalificeerde domeinnaam naar te
	    verwijzen, <hostid role="fqdn">mompel.bar.edu</hostid>, in
	    plaats van slechts <hostid>mompel</hostid>.</para>

	  <indexterm><primary>BIND</primary></indexterm>

	  <para>Traditioneel werd dit door BSD BIND resolvers toegestaan
	    .  De huidige versie van <application>BIND</application> die
	    met &os; wordt geleverd levert niet langer standaard
	    afkortingen voor onvolledig gekwalificeerde domeinnamen
	    anders dan het huidige domein.  Dus moet een
	    ongekwalificeerde host <hostid>mompel</hostid> òf als
	    <hostid role="fqdn">mompel.foo.bar.edu</hostid> gevonden
	    worden, òf wordt er naar gezocht in het root-domein.</para>

	  <para>Dit verschilt van het vorige gedrag, waar de zoektocht
	    doorging over <hostid role="domainname">mompel.bar.edu
	      </hostid>, en <hostid role="domainname">bar.edu</hostid>.
	    Zie RFC 1535 voor de redenen waarom dit als een slechte
	    gewoonte en zelfs als beveiligingslek werd beschouwd.</para>

	  <para>Als een goede tussenoplossing kan deze regel:

	    <programlisting>search foo.bar.edu bar.edu</programlisting>

	    in plaats van het voorgaande:

	    <programlisting>domain foo.bar.edu</programlisting>

	    in <filename>/etc/resolv.conf</filename> geplaatst worden.
	    Ben er echter zeker van dat de zoekvolgorde niet verder gaat
	    dan de <quote>grens tussen lokale en publieke regelgeving
	      </quote>, zoals RFC 1535 het noemt.</para>
	</answer>
      </qandaentry>

      <qandaentry>
	<question>
	  <indexterm><primary>MX-regel</primary></indexterm>

	  <para><application>sendmail</application> zegt <errorname>mail
	      loops back to myself</errorname></para>
	</question>

	<answer>
	  <para>Dit wordt in de FAQ van <application>sendmail</application>
	    als volgt beantwoord:</para>

	  <programlisting>Deze foutmeldingen verschijnen:

553 MX list for domain.net points back to relay.domain.net
554 &lt;user@domain.net&gt;... Local configuration error

Hoe kan dit probleem worden opgelost?

Er is gevraagd om mail van het domein (bijvoorbeeld domain.net) naar een
specifieke host door te sturen (in dit geval relay.domain.net) door
gebruik te maken van een MX-regel, maar de machine die het door moet
sturen herkent zichzelf niet als domain.net.  Voeg domain.net toe aan
/etc/mail/local-host-names [bekend als /etc/sendmail.cw voor versies
eerder dan 8.10] (als FEATURE(use_cw_file) gebruikt wordt) of voeg
<quote>Cw domain.net</quote> toe aan /etc/mail/sendmail.cf.</programlisting>

	  <para>De FAQ van <application>sendmail</application> is te
	    vinden op <ulink url="http://www.sendmail.org/faq/"></ulink>
	    en wordt aangeraden om te lezen indien enig <quote>tweaken
	      </quote> van de mailinstallatie gewenst is.</para>
	</answer>
      </qandaentry>

      <qandaentry>
	<question>
	  <indexterm><primary>PPP</primary></indexterm>

	  <para>Hoe kan een mailserver op een inbel-PPP-host gedraaid
	    worden?</para>
	</question>

	<answer>
	  <para>Het is gewenst om een &os;-computer in een LAN met het
	    Internet te verbinden.  De &os;-computer zal en mail-gateway
	    voor het LAN zijn.  De PPP-verbinding is niet toegewijd.</para>

	  <indexterm><primary>UUCP</primary></indexterm>

	  <indexterm><primary>MX-regel</primary></indexterm>

	  <para>Er zijn minstens twee manieren om dit te doen.
	    Eén manier is om UUCP te gebruiken.</para>

	  <para>Een andere manier is ervoor te zorgen dat een server die
	    altijd met het Internet verbonden is secundaire MX-diensten
	    voor het domein biedt.  Als het domein bijvoorbeeld <hostid
	      role="domainname">example.com</hostid> is en de
	    internetprovider <hostid role="domainname">example.net
	    </hostid> heeft ingesteld om secundaire MX-diensten voor het
	    domein te bieden:</para>

	  <programlisting>example.com.		MX	10	example.com.
			MX	20	example.net.</programlisting>

	  <para>Er dient slechts één host als de
	    uiteindelijke ontvanger gespecificeerd te worden (voeg
	    <literal>CW example.com</literal> toe aan <filename>
	      /etc/mail/sendmail.cf</filename> op <hostid
	      role="domainname">example.com></hostid>).</para>

	  <para>Wanneer de verzendende <command>sendmail</command>
	    probeert om mail af te leveren zal het proberen met <hostid
	      role="domainname">example.com</hostid> te verbinden via de
	    modemverbinding.  Waarschijnlijk zal dit een time-out geven
	    omdat de computer niet online is.  Het programma
	    <application>sendmail</application> zal het automatisch aan
	    de secundaire MX-site, de internetprovider (<hostid
	      role="domainname">example.net</hostid>) afleveren.  De
	    secundaire MX zal dan periodiek proberen om een verbinding te
	    maken met de computer en de mail aan de primaire MX-host
	    leveren (<hostid role="domainname">example.com</hostid>).</para>

	  <para>Het kan wenselijk zijn om iets als het onderstaande als
	    inlogscript te gebruiken:</para>

	  <programlisting>#!/bin/sh
# Zet mij in /usr/local/bin/pppmyisp
( sleep 60 ; /usr/sbin/sendmail -q ) &amp;
/usr/sbin/ppp -direct pppmyisp</programlisting>

	  <para>Indien er een apart inlogscript voor een gebruiker wordt
	    aangemaakt, kan <command>sendmail -qRexample.com</command>
	    gebruikt worden in plaats van het bovenstaande script.  Dit
	    zorgt ervoor dat alle mail in de mailrij voor <hostid
	      role="domainname">example.com</hostid> onmiddellijk
	    verwerkt wordt.</para>

	  <para>Een verdere verfijning van de situatie is deze:</para>

	  <para>Bericht gestolen van de &a.isp;.</para>

	  <programlisting>&gt; we bieden de secundaire MX voor een klant.
&gt; De klant maakt automatisch verschillende keren per dag een verbinding
&gt; met onze diensten om de mailberichten naar zijn primaire MX te
&gt; sturen (we bellen zijn site niet indien er een mail voor zijn
&gt; domein arriveert).  Onze sendmail verstuurt de mailrij om de 30
&gt; minuten.  Op het moment moet de klant 30 minuten online blijven om
&gt; er zeker van te zijn dat alle mail naar de primaire MX is gegaan.
&gt;
&gt; Is er een commando dat sendmail er toe aanzet om alle mailberichten
&gt; nu te versturen?  De gebruiker heeft uiteraard geen root-rechten op
&gt; onze machine.

In de sectie <quote>privacy flags</quote> van sendmail.cf staat een
definitie Opgoaway,restrictqrun

Verwijder restrictqrun om niet-root-gebruikers toe te staan te beginnen
de rij te verwerken.  Het kan ook wenselijk zijn om de MXs opnieuw te
rangschikken.  Wij zijn zo de eerste MX voor onze klanten, en we hebben
dit gedefinieerd:

# Als we de beste MX voor een host zijn, probeer direct in plaats van
# een lokale configuratiefout te genereren.
OwTrue

Op deze manier zal een site op afstand rechtstreeks hier afleveren,
zonder de verbinding van de klant te proberen.  Vervolgens wordt er naar
de klant verstuurd.  Dit werkt alleen voor <quote>hosts</quote>, dus
dient de klant hun mailcomputer <quote>customer.com</quote> te noemen en
<quote>hostname.customer.com</quote> in de DNS de plaatsen.  Plaats een
A-regel in de DNS voor <quote>customer.com</quote>.</programlisting>
	</answer>
      </qandaentry>

      <qandaentry>
	<question>
	  <para>Waarom blijven er fouten als <errorname>Relaying Denied
	      </errorname> verchijnen wanneer er mail van andere hosts
	    wordt verstuurd?</para>
	</question>

	<answer>
	  <para>In standaard &os;-installaties is <application>sendmail
	      </application> geconfigureerd om alleen mail te versturen
	    van de host waarop het draait.  Als bijvoorbeeld een
	    <acronym>POP</acronym>-server beschikbaar is, kunnen
	    gebruikers mail controleren vanuit school, werk, of andere
	    lokaties op afstand, maar zullen ze nog steeds niet in staat
	    zijn om uitgaande emails van lokaties van buitenaf te
	    versturen.  Gewoonlijk zal er na enkele ogenblikken na de
	    poging een email van <application>MAILER-DAEMON</application>
	    worden verzonden met een foutbericht
	    <errorname>5.7 Relaying Denied</errorname>.</para>

	  <para>Er zijn verschillende manieren om dit te omzeilen.  De
	    oplossing die het meest voor de hand ligt, is om het adres
	    van de internetprovider in een bestand relay-domains op
	    <filename>/etc/mail/relay-domains</filename> te zetten.
	    Een snelle manier om dit te doen is:</para>

	  <screen>&prompt.root; <userinput>echo "your.isp.example.com" &gt; /etc/mail/relay-domains</userinput></screen>

	  <para>Nadat dit bestand is aangemaakt of bewerkt dient
	    <application>sendmail</application> opnieuw gestart te
	    worden.  Dit werkt prima indien u een serverbeheerder bent
	    en het niet wenselijk is om mail lokaal te verzenden, of
	    indien het gewenst is om een point-en-click client/systeem
	    op een andere machine of zelfs bij een andere
	    internetprovider te gebruiken.  Het is ook erg bruikbaar
	    indien er slechts enkele email-accounts zijn aangemaakt.
	    Als er een groot aantal adressen dient te worden toegevoegd,
	    kan dit bestand in een tekstverwerker worden geopend en de
	    domeinen worden toegevoegd, één per regel:</para>

	  <programlisting>your.isp.example.com
other.isp.example.net
users-isp.example.org
www.example.org</programlisting>

	  <para>Nu zal het verzenden van elke mail door dit systeem,
	    verstuurd door elke host in deze lijst, lukken (aangenomen
	    dat de gebruiker een account op het systeem heeft).  Dit is
	    een aardige manier om gebruikers toe te staan op afstand mail
	    vanaf het systeem te verzenden zonder dat mensen wordt
	    toegestaan om spam vanaf het systeem te verzenden.</para>
	</answer>
      </qandaentry>
    </qandaset>
  </sect1>

  <sect1 id="mail-advanced">
    <title>Geavanceerde onderwerpen</title>

    <para>De volgende sectie behandelt meer ervaren onderwerpen zoals
      mailinstellingen en het instellen van mail voor het gehele domein.</para>

    <sect2 id="mail-config">
      <title>Basisinstellingen</title>

      <indexterm>
	<primary>email</primary>
	<secondary>instellingen</secondary>
      </indexterm>

      <para>Het verzenden van email naar externe hosts zou onmiddellijk
	moeten werken, zolang <filename>/etc/resolv.conf</filename> is
	aangemaakt of zolang er een nameserver wordt gedraaid.  Indien
	het gewenst is dat mail voor de host aan de MTA (bijvoorbeeld
	<application>sendmail</application>) geleverd dient te worden op
	de &os;-host, zijn er twee methoden:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>Draai een eigen nameserver op een eigen domein,
	    bijvoorbeeld <hostid role="domainname">FreeBSD.org</hostid></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Zorg ervoor dat mail direct aan de host geleverd wordt.
	    Dit wordt gedaan door mail direct aan de huidige DNS-naam
	    voor de machine, bijvoorbeeld <hostid role="fqdn">
	      example.FreeBSD.org</hostid>, te leveren.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <indexterm><primary>SMTP</primary></indexterm>

      <para>Onafhankelijk van de hierboven gekozen methode, dient de
	host, om er direct mail aan geleverd te krijgen, een permanent
	statisch IP-adres te hebben (niet een dynamisch adres, zoals dat
	bij de meeste PPP-inbelverbindingen het geval is).  Indien er
	een firewall actief is, dient het SMTP-verkeer naar de host door
	te geven.  Indien het gewenst is dat de host direct mail
	ontvangt, dient één van de twee onderstaande
	dingen geregeld te zijn:</para>

      <itemizedlist>
	<indexterm><primary>MX-regel</primary></indexterm>

	<listitem>
	  <para>Zorg ervoor dat de (laagstgenummerde) MX-regel in het
	    DNS naar het IP-adres van de host wijst.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Zorg ervoor dat er geen MX-regel in het DNS is voor de
	    host.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>Met elk van de bovenstaanden kan mail direct op de host
	ontvangen worden.</para>

      <para>Probeer dit:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>hostname</userinput>
example.FreeBSD.org
&prompt.root; <userinput>host example.FreeBSD.org</userinput>
example.FreeBSD.org has address 204.216.27.XX</screen>

      <para>Indien dit verschijnt, zal mail die direct naar
	<email role="nolink">yourlogin@example.FreeBSD.org</email> zonder
	problemen moeten werken (aangenomen dat
	<application>sendmail</application> correct werkt op
	<hostid role="fqdn">example.FreeBSD.org</hostid>).</para>

      <para>Indien in plaats daarvan zoiets als dit verschijnt:</para>

      <screen>&prompt.root; <userinput>host example.FreeBSD.org</userinput>
example.FreeBSD.org has address 204.216.27.XX
example.FreeBSD.org mail is handled (pri=10) by hub.FreeBSD.org</screen>

      <para>zal alle mail die naar de host (<hostid role="fqdn">
	  example.FreeBSD.org</hostid>) verzameld worden op <hostid>hub
	  </hostid> onder dezelfde gebruikersnaam in plaats van direct
	naar de host verstuurd te worden.</para>

      <para>Bovenstaande informatie wordt door de DNS-server afgehandeld.  De
	DNS-regel die informatie over het routen van mail bevat is de
	<emphasis>M</emphasis>ail e<emphasis>X</emphasis>change regel.  Indien
	er geen MX-regel is, zal mail direct aan de host worden afgeleverd door
	middel van het IP-adres.</para>

      <para>De MX-regel voor <hostid role="fqdn">freefall.FreeBSD.org
	  </hostid> zag er eens als volgt uit:</para>

      <programlisting>freefall		MX	30	mail.crl.net
freefall		MX	40	agora.rdrop.com
freefall		MX	10	freefall.FreeBSD.org
freefall		MX	20	who.cdrom.com</programlisting>

      <para>Te zien is dat <hostid>freefall</hostid> vele MX-regels had.
	Het laagste MX-getal hoort bij de host die de mail direct
	ontvangt indien beschikbaar; indien het om een of andere reden
	niet beschikbaar is, accepteren de anderen (soms <quote>
	  reserve-MXs</quote> genoemd) tijdelijk berichten en geven ze
	die door wanneer een lager-genummerde host beschikbaar is, om
	uiteindelijk aan de laagstgenummerde host af te leveren.</para>

      <para>Alternatieve MX-sites zouden andere Internetverbindingen dan
	die van de host moeten hebben om het nuttigst te zijn.  De
	internetprovider of een andere vriendelijke site zouden geen
	problemen moeten hebben met het leveren van deze dienst.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="mail-domain">
      <title>Mail voor het domein</title>

      <para>Om een <quote>mailhost</quote> (ook bekend als een
	mailserver) te installeren, is het nodig om mail die verzonden
	wordt naar de verschillende werkstations ernaar toe te leiden.
<!--(rene) EPARSE in vorige zin-->
	In principe dient alle mail voor elke hostnaam in het domein (in
	dit geval <hostid role="fqdn">*.FreeBSD.org</hostid>) geclaimd
	te worden en naar de mailserver omgeleid te worden zodat
	gebruikers hun mail op de hoofdmailserver kunnen ontvangen.</para>

      <indexterm><primary>DNS</primary></indexterm>

      <para>Het gemakkelijkste is het indien er een gebruikersaccount
	met dezelfde <emphasis>gebruikersnaam</emphasis> op beide
	machines bestaat.  Hiervoor dient &man.adduser.8; gebruikt te
	worden.</para>

      <para>De mailhost die het meest gebruikt zal worden is de
	toegewezen mailuitwisselaar voor elk werkstation in het netwerk.
	Dit wordt in de DNS-instellingen als volgt gedaan:</para>

      <programlisting>example.FreeBSD.org	A	204.216.27.XX	; werkstation
		MX	10	hub.FreeBSD.org	; mailhost</programlisting>

      <para>Dit zal mail voor het werkstation naar de mailhost leiden
	onafhankelijk van waar de A-regel naar toe wijst.  De mail wordt
	naar de MX-host verzonden.</para>

      <para>Om dit te doen is het nodig om een eigen DNS-server te
	draaien.  Neem, indien dit niet het geval is of het niet
	mogelijk is om een eigen DNS-server te draaien, contact op met
	degene die de DNS levert.</para>

      <para>De volgende informatie is nuttig indien email virtueel gehost
	wordt.  In dit voorbeeld wordt aangenomen dat er een klant is
	met een eigen domein, in dit geval <hostid role="domainname">
	  customer1.org</hostid>, en dat alle mail voor <hostid
	  role="domainname">customer1.org</hostid> naar de mailhost
	<hostid role="fqdn">mail.myhost.com</hostid> verzonden dient te
	worden.  De regel in het DNS dient er als volgt uit te zien:</para>

      <programlisting>customer1.org		MX	10	mail.myhost.com</programlisting>

      <para>Het is <emphasis>niet</emphasis> nodig om een A-regel voor
	<hostid role="domainname">customer1.org</hostid> te hebben als
	er voor dat domein alleen email afgehandeld dient te worden.</para>

      <note>
	<para>Let erop dat <hostid role="domainname">customer1.org</hostid>
	  pingen niet werkt tenzij er een A-regel voor bestaat.</para>
      </note>

      <para>Als laatste dient <application>sendmail</application> op de
	mailhost te weten voor welke domeinen en/of hostnamen het mail
	dient te accepteren.  Er bestaan enkele verschillende manieren
	om dit te doen.  Elk van de volgende manieren zal werken:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>Voeg de hosts toe aan het bestand <filename>
	      /etc/mail/local-host-names</filename> indien <literal>
	      FEATURE(use_cw_literal)</literal>.  Indien er een versie
	    van <application>sendmail</application> wordt gebruikt die
	    ouder is dan 8.10, is het te gebruiken bestand <filename>
	      /etc/sendmail.cw</filename>.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Voeg een regel met <literal>Cwyour.host.com</literal>
	    toe aan <filename>/etc/sendmail.cf</filename> of aan
	    <filename>/etc/mail/sendmail.cf</filename> indien versie
	    8.10 of nieuwer van <application>sendmail</application>
	    wordt gebruikt.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="SMTP-UUCP">
    <title>SMTP met UUCP</title>

    <para>De instellingen van <application>sendmail</application> die
      met &os; worden geleverd zijn ontworpen voor sites die een directe
      verbinding met het Internet hebben.  Sites waarvoor de mail via
      UUCP willen uitwisselen dienen een ander instellingenbestand voor
      <application>sendmail</application> te installeren.</para>

    <para>Het handmatig bijstellen van
      <filename>/etc/mail/sendmail.cf</filename> is een geavanceerd onderwerp.
      Versie 8 van <application>sendmail</application> genereert
      instellingenbestanden via &man.m4.1; preprocessing, waarbij het
      eigenlijke instellen op een hoger abstractieniveau plaatsvindt.
      De instellingenbestanden voor &man.m4.1; kunnen onder <filename>
	/usr/share/sendmail/cf</filename> gevonden worden.  Het bestand
      <filename>README</filename> in de map <filename>cf</filename> kan
      dienen als een basisintroductie tot het instellen van &man.m4.1;.</para>

    <para>De beste manier om UUCP te ondersteunen is het gebruiken van
      de eigenschap <literal>mailertable</literal>.  Dit maakt een
      database aan die <application>sendmail</application> kan gebruiken
      om beslissingen over routes te nemen.</para>

    <para>Als eerste dient het <filename>.mc</filename>-bestand
      aangemaakt te worden.  De map
      <filename>/usr/share/sendmail/cf/cf</filename> bevat enkele
      voorbeelden.  Indien het bestand <filename>foo.mc</filename> heet,
      hoeft slechts het volgende gedaan te worden om het in een geldig
      <filename>sendmail.cf</filename> om te zetten:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput>cd /etc/mail</userinput>
&prompt.root; <userinput>make foo.cf</userinput>
&prompt.root; <userinput>cp foo.cf /etc/mail/sendmail.cf</userinput></screen>

    <para>Een typisch <filename>.mc</filename>-bestand kan er als volgt
      uitzien:</para>

    <programlisting>VERSIONID(`<replaceable>Uw versienummer</replaceable>') OSTYPE(bsd4.4)

FEATURE(accept_unresolvable_domains)
FEATURE(nocanonify)
FEATURE(mailertable, `hash -o /etc/mail/mailertable')

define(`UUCP_RELAY', <replaceable>uw.uucp.relay</replaceable>)
define(`UUCP_MAX_SIZE', 200000)
define(`confDONT_PROBE_INTERFACES')

MAILER(local)
MAILER(smtp)
MAILER(uucp)

Cw	<replaceable>uw.alias.host.naam</replaceable>
Cw	<replaceable>uwuucpnodenaam.UUCP</replaceable></programlisting>

    <para>De regels die de eigenschappen
      <literal>accept_unresolvable_domains</literal>,
      <literal>nocanonify</literal>, en
      <literal>confDONT_PROBE_INTERFACES</literal> bevatten zorgen
      ervoor dat er geen gebruik wordt gemaakt van het DNS tijdens het
      afleveren van mail.  De clausule <literal>UUCP_REPLAY</literal> is
      nodig om UUCP-aflevering te ondersteunen.  Hier dient een hostnaam
      op het Internet ingevuld te worden die .UUCP pseudo-domeinadressen
      kan afhandelen, waarschijnlijk zal dit de mailrelay van de
      Internetprovider zijn.</para>

    <para>Nadat dit gedaan is, is er een bestand <filename>
	/etc/mail/mailertable</filename> nodig.  Indien er slechts
      één verbinding naar buiten is die voor alle mails
      gebruikt wordt, zal het volgende bestand volstaan:</para>

    <programlisting>#
# makemap hash /etc/mail/mailertable.db &lt; /etc/mail/mailertable
.				uucp-dom:<replaceable>uw.uucp.relay</replaceable></programlisting>

    <para>Een complexer voorbeeld kan er als volgt uitzien:</para>

    <programlisting>#
# makemap hash /etc/mail/mailertable.db &lt; /etc/mail/mailertable
#
horus.interface-business.de    uucp-dom:horus
.interface-business.de         uucp-dom:if-bus
interface-business.de          uucp-dom:if-bus
.heep.sax.de                   smtp8:%1
horus.UUCP                     uucp-dom:horus
if-bus.UUCP                    uucp-dom:if-bus
.                              uucp-dom:</programlisting>

    <para>De eerste drie regels behandelen speciale gevallen waarbij
      domein-geadresseerde mail niet naar de standaardroute verzonden
      dient te worden, maar in plaats daarvan naar een UUCP-buur om het
      afleverpad <quote>af te snijden</quote>.  De volgende regel
      handelt mail naar het lokale Ethernetdomein die met SMTP
      afgeleverd kan worden af.  Als laatste worden UUCP-buren in de
      .UUCP-pseudodomeinnotatie genoemd, om een <literal><replaceable>
	uucp-buur</replaceable>!<replaceable>ontvanger</replaceable>
      </literal>-overname toe te staan.  De laatste regel bestaat altijd
      uit een enkele punt, dat met al het andere matcht, met
      UUCP-aflevering naar een UUCP-buur die als universele mail-gateway
      naar de wereld dient.  Alle nodenamen achter het sleutelwoord
      <literal>uucp-dom:</literal> dienen geldige UUCP-buren te zijn,
      dat met het commando <literal>uuname</literal> gecontroleerd kan
      worden.</para>

    <para>Dit bestand dient naar een DBM-database omgezet te worden voor
      gebruik.  De opdrachtregel om dit te doen kan het beste als
      commentaar bovenaan het bestand <filename>mailertable</filename>
      gezet worden.  Deze opdracht dient telkens wanneer het bestand
      <filename>mailertable</filename> wordt gewijzigd uitgevoerd te
      worden.</para>

    <para>Laatste tip: indien de werking van een zekere mailroute niet
      zeker is, kan de optie <option>-bt</option> van
      <application>sendmail</application> gebruikt worden.  Het start
      <application>sendmail</application> in <emphasis>adrestestmodus</emphasis>
      op; voer <literal>3,0</literal> gevolgd door het adres dat voor de
      mailrouting getest dient te worden in.  De laatste regel bevat de
      gebruikte interne mailagent, de bestemmingshost waarmee deze agent
      aangeroepen wordt, en het (mogelijk vertaalde) adres.  Deze modus
      kan door het typen van <keycombo
	action="simul"><keycap>Ctrl</keycap><keycap>D</keycap></keycombo>
      verlaten worden.</para>

    <screen>&prompt.user; <userinput>sendmail -bt</userinput>
ADDRESS TEST MODE (ruleset 3 NOT automatically invoked)
Enter &lt;ruleset&gt; &lt;address&gt;
<prompt>&gt;</prompt> <userinput>3,0 foo@example.com</userinput>
canonify           input: foo @ example . com
...
parse            returns: $# uucp-dom $@ <replaceable>uw.uucp.relay</replaceable> $: foo &lt; @ example . com . &gt;
<prompt>&gt;</prompt> <userinput>^D</userinput></screen>
  </sect1>

  <sect1 id="outgoing-only">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Bill</firstname>
	  <surname>Moran</surname>
	  <contrib>Bijgedragen door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>Instellen om alleen te versturen</title>

    <para>Er zijn veel gevallen waarbij het gewenst is om enkel mail te
      verzenden via een relay.  Voorbeelden hiervan zijn:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>De computer is een desktop, maar het is gewenst om
	  programma's als &man.send-pr.1; te gebruiken.  Hiervoor dient
	  de mailrelay van de internetprovider gebruikt te worden.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>De computer is een server welke mail niet lokaal verwerkt,
	  maar alle mail voor verwerking doorstuurt.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Zowat elke <acronym>MTA</acronym> kan deze specifieke taak
      vervullen.  Helaas kan het erg moeilijk zijn om een <acronym>MTA
      </acronym> met alle mogelijkheden correct in te stellen om alleen
      uitgaande mail te behandelen.  Programma's als <application>
	sendmail</application> en <application>postfix</application>
      zijn hiervoor grotendeels overbodig.</para>

    <para>Ook kan het zijn dat de overeenkomst van een typisch
      internetabonnement het draaien van een <quote>mail server</quote>
      verbiedt.</para>

    <para>De gemakkelijkste manier om aan deze behoeften te voldoen is
      door de port <filename role="package">mail/ssmtp</filename> te
      installeren.  Voer als <username>root</username> de volgende
      opdrachten uit:</para>

    <screen>&prompt.root; <userinput>cd /usr/ports/mail/ssmtp</userinput>
&prompt.root; <userinput>make install replace clean</userinput></screen>

    <para>Eenmaal geïnstalleerd kan
      <filename role="package">mail/ssmtp</filename> door middel van het
      vier-regelige bestand
      <filename>/usr/local/etc/ssmtp/ssmtp.conf</filename> ingesteld
      worden:</para>

    <programlisting>root=uwechteemail@example.com
mailhub=mail.example.com
rewriteDomain=example.com
hostname=_HOSTNAME_</programlisting>

    <para>Let erop dat het echte emailadres voor <username>root</username>
      gebruikt wordt.  Vervang <hostid role="fqdn">
	mail.example.com</hostid> door de uitgaande mail relay van de
      internetprovider (ook wel de <quote>uitgaande mailserver</quote>
      of <quote>SMTP-server</quote> genoemd).</para>

    <para>Let erop dat <application>sendmail</application> uitgeschakeld
      wordt, inclusief de uitgaande maildienst.  Raadpleeg <xref
	linkend="mail-disable-sendmail"/> voor details.</para>

    <para><filename role="package">mail/ssmtp</filename> heeft nog meer
      mogelijkheden.  Raadpleeg het voorbeeldinstelbestand <filename>
	/usr/local/etc/ssmtp</filename> of de hulppagina van
      <application>ssmtp</application> voor enkele voorbeelden en meer
      informatie.</para>

    <para>Door <application>ssmtp</application> op deze manier in te
      stellen kan alle software op de computer welke mail dient te
      versturen correct functioneren, zonder dat het beleid van de
      internetprovider geschonden wordt of dat de computer gekaapt kan
      worden om spam mee te versturen.</para>
  </sect1>

  <sect1 id="SMTP-dialup">
    <title>Mail gebruiken met een inbelverbinding</title>

    <para>Indien het IP-adres statisch is, is het niet nodig om de
      standaardwaarden aan te passen.  De toegewezen Internetnaam dient
      als hostnaam gebruikt te worden waarna <application>sendmail
	</application> de rest kan doen.</para>

    <para>Indien het IP-adres dynamisch is en er een inbelverbinding
      naar het Internet gebruikt wordt, is de postbus waarschijnlijk op
      de mailserver van de Internetprovider geplaatst.  Stel dat het
      domein van de Internetprovider <hostid role="domainname">
	example.net</hostid> is, dat de gebruikersnaam <username>
	gebruiker</username> is, dat de machine <hostid role="fqdn">
	bsd.home</hostid> is, en dat volgens de Internetprovider <hostid
	role="fqdn">relay.example.net</hostid> als mailrelay gebruikt
      kan worden.</para>

    <para>Om mail van de postbus te ontvangen, dient er een
      ontvangstagent geïnstalleerd te worden.  Het gereedschap
      <application>fetchmail</application> is een goede keuze omdat het
      veel verschillende protocollen ondersteunt.  Dit programma is als
      pakket of vanuit de Portscollectie (
      <filename role="package">mail/fetchmail</filename>) beschikbaar.
      Normaliter levert de Internetprovider <acronym>POP</acronym>.
      Indien <acronym>gebruikers-PPP</acronym> gebruikt wordt, kan de
      mail automatisch worden opgehaald wanneer er een verbinding met
      Internet tot stand is gebracht door middel van de volgende regel
      in <filename>/etc/ppp/ppp.linkup</filename>:</para>

    <programlisting>MYADDR:
!bg su gebruiker -c fetchmail</programlisting>

    <para>Indien <application>sendmail</application> gebruikt wordt (
      zoals hieronder te zien is) om mail aan niet-lokale accounts af te
      leveren, is het waarschijnlijk gewenst dat <application>sendmail
	</application> de mailrij verwerkt zodra er een Internetverbinding
      tot stand is gebracht.  Hiervoor dient de volgende opdracht na de
      <command>fetchmail</command>-opdracht in <filename>
	/etc/ppp/ppp.linkup</filename> geplaatst te worden:</para>

    <programlisting>  !bg su gebruiker -c "sendmail -q"</programlisting>

    <para>Aangenomen wordt dat er een account voor <username>gebruiker
      </username> op <hostid role="fqdn">bsd.home</hostid> aanwezig is.
      In de thuismap van <username>gebruiker</username> op <hostid
	role="fqdn">bsd.home</hostid> dient een bestand <filename>
	.fetchmailrc</filename> aangemaakt te worden:</para>

    <programlisting>poll example.net protocol pop3 fetchall pass MijnGeheim</programlisting>

    <para>Dit bestand dient alleen voor <username>gebruiker</username>
      leesbaar te zijn aangezien dit bestand het wachtwoord
      <literal>MijnGeheim</literal> bevat.</para>

    <para>Om mail met de correcte <literal>from:</literal>-header te
      versturen, dient <application>sendmail</application> <email>
	gebruiker@example.net</email> in plaats van <email role="nolink">
	gebruiker@bsd.home</email> te gebruiken.  Het kan ook wenselijk
      zijn om <application>sendmail</application> alle mail via <hostid
	role="fqdn">relay.example.net</hostid> te versturen, om sneller
      mail te verzenden.</para>

    <para>Het volgende <filename>.mc</filename> zou voldoende moeten
      zijn:</para>

    <programlisting>VERSIONID(`bsd.home.mc version 1.0')
OSTYPE(bsd4.4)dnl
FEATURE(nouucp)dnl
MAILER(local)dnl
MAILER(smtp)dnl
Cwlocalhost
Cwbsd.home
MASQUERADE_AS(`example.net')dnl
FEATURE(allmasquerade)dnl
FEATURE(masquerade_envelope)dnl
FEATURE(nocanonify)dnl
FEATURE(nodns)dnl
define(`SMART_HOST', `relay.example.net')
Dmbsd.home
define(`confDOMAIN_NAME', `bsd.home')dnl
define(`confDELIVERY_MODE', `deferred')dnl</programlisting>

    <para>In de vorige sectie staan de details over het omzetten van een
      <filename>.mc</filename>-bestand in bestand <filename>sendmail.cf
	</filename>.  Ook dient <application>sendmail</application>
      herstart te worden na het wijzigen van <filename>sendmail.cf
	</filename>.</para>
  </sect1>

  <sect1 id="SMTP-Auth">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>James</firstname>
	  <surname>Gorham</surname>
	  <contrib>Geschreven door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>SMTP-authenticatie</title>

    <para>Het hebben van <acronym>SMTP</acronym>-authenticatie op een
      mailserver heeft een aantal voordelen.  <acronym>SMTP</acronym>-
      authenticatie kan een extra beveiligingslaag toevoegen aan
      <application>sendmail</application>, en het geeft mobiele
      gebruikers die van hosts wisselen de mogelijkheid om dezelfde
      mailserver te gebruiken zonder dat ze telkens de instellingen van
      hun mailclient moeten veranderen.</para>

    <procedure>
      <step>
	<para>Installeer <filename
	    role="package">security/cyrus-sasl2</filename>
	  vanuit de ports.  Deze port is te vinden in
	  <filename role="package">security/cyrus-sasl2</filename>.  De
	  port <filename role="package">security/cyrus-sasl2</filename>
	  ondersteund een aantal opties tijdens de compilatie.  Voor de
	  SMTP-authenticatiemethode die hier gebruikt wordt, dient de
	  optie <option>LOGIN</option> te zijn uitgezet.</para>
      </step>

      <step>
	<para>Voeg nadat <filename
	    role="package">security/cyrus-sasl2</filename>
	  is geïnstalleerd deze regel toe aan <filename>
	    /usr/local/lib/sasl2/Sendmail.conf</filename>:</para>

	<programlisting>pwcheck_method: saslauthd</programlisting>
      </step>

      <step>
	<para>Installeer vervolgens
	  <filename role="package">security/cyrus-sasl2-saslauthd</filename>,
	  en voeg de volgende regel toe aan
	  <filename>/etc/rc.conf</filename>:</para>

	<programlisting>saslauthd_enable="YES"</programlisting>

	<para>en start vervolgens het saslauthd-daemon op:</para>

	<screen>&prompt.root; <userinput>/usr/local/etc/rc.d/saslauthd start</userinput></screen>

	<para>Deze daemon fungeert als een onderhandelaar voor
	  <application>sendmail</application> die zich tegen de &os;
	  <filename>passwd</filename>-database authenticeert.  Dit
	  bespaart de moeite van het opnieuw creëren van een nieuwe
	  verzameling gebruikersnamen en wachtwoorden voor elke
	  gebruiker die <acronym>SMTP</acronym>-authenticatie nodig
	  heeft, en het houdt de wachtwoorden voor het inloggen en de
	  mail hetzelfde.</para>
      </step>

      <step>
	<para>Voeg de volgende regels toe aan <filename>/etc/make.conf
	    </filename>:</para>

	<programlisting>SENDMAIL_CFLAGS=-I/usr/local/include/sasl -DSASL
SENDMAIL_LDFLAGS=-L/usr/local/lib
SENDMAIL_LDADD=-lsasl2</programlisting>

	<para>Deze regels geven <application>sendmail</application> de
	  juiste instelopties om tijdens het compileren met <filename
	    role="package">cyrus-sal2</filename> te linken.  Zorg ervoor
	  dat <filename role="package">cyrus-sasl2</filename> is
	  geïnstalleerd voordat <application>sendmail</application>
	  wordt gehercompileerd.</para>
      </step>

      <step>
	<para>Hercompileer <application>sendmail</application> door de
	  volgende opdrachten uit te voeren:</para>

	<screen>&prompt.root; <userinput>cd /usr/src/lib/libsmutil</userinput>
&prompt.root; <userinput>make cleandir && make obj && make</userinput>
&prompt.root; <userinput>cd /usr/src/lib/libsm</userinput>
&prompt.root; <userinput>make cleandir && make obj && make</userinput>
&prompt.root; <userinput>cd /usr/src/usr.sbin/sendmail</userinput>
&prompt.root; <userinput>make cleandir && make obj && make && make install</userinput></screen>

	<para>Het compileren van <application>sendmail</application> zou
	  geen problemen moeten geven indien <filename>/usr/src
	    </filename> niet veel veranderd is en dat de benodigde
	  gedeelde bibliotheken aanwezig zijn.</para>
      </step>

      <step>
	<para>Nadat <application>sendmail</application> is gecompileerd
	  en opnieuw is gecompileerd, dient <filename>
	    /etc/mail/freebsd.mc</filename> (of het plaatselijke
	  <filename>.mc</filename>-bestand) gewijzigd te worden.  Veel
	  beheerders kiezen ervoor om de uitvoer van &man.hostname.1;
	  als <filename>.mc</filename>-bestandsnaam te gebruiken vanwege
	  de uniciteit.  Voeg deze regels toe:</para>

	<programlisting>dnl set SASL options
TRUST_AUTH_MECH(`GSSAPI DIGEST-MD5 CRAM-MD5 LOGIN')dnl
define(`confAUTH_MECHANISMS', `GSSAPI DIGEST-MD5 CRAM-MD5 LOGIN')dnl</programlisting>

	<para>Deze opties stellen de verschillende beschikbare methoden
	  voor <application>sendmail</application> in om gebruikers te
	  authenticeren.  Gebruik de bijgeleverde documentatie indien
	  een andere methode dan <application>pwcheck</application>
	  gewenst is.</para>
      </step>

      <step>
	<para>Voer als laatste &man.make.1; in <filename>/etc/mail
	    </filename> uit.  Hierdoor wordt het nieuwe <filename>.mc
	    </filename>-bestand uitgevoerd en wordt een bestand <filename>
	    freebsd.cf</filename> (of de plaatselijke variant ervan)
	  aangemaakt.  Voer hierna de opdracht <command>make install
	    restart</command> uit, wat het bestand naar <filename>
	    sendmail.cf</filename> kopieert en <application>sendmail
	    </application> op de juiste manier herstart.  In <filename>
	    /etc/mail/Makefile</filename> staat meer informatie over dit
	  proces.</para>
      </step>
    </procedure>

    <para>Indien alles goed is gegaan, moet het mogelijk zijn om de
      inloginformatie in de mailclient in te voeren en een testbericht
      te versturen.  Zet voor verdere onderzoekingen de <option>LogLevel
	</option> van <application>sendmail</application> op 13 en houdt
      <filename>/var/log/maillog</filename> in de gaten voor
      foutmeldingen.</para>

    <para>Refereer naar de <application>sendmail</application>-pagina
      betreffende <ulink url="http://www.sendmail.org/~ca/email/auth.html">
	<acronym>SMTP</acronym>-authenticatie</ulink> voor meer
      informatie.</para>
  </sect1>

  <sect1 id="mail-agents">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Marc</firstname>
	  <surname>Silver</surname>
	  <contrib>Bijgedragen door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>Mail User Agents</title>

    <indexterm><primary>Mail User Agents</primary></indexterm>

    <para>Een mail user agent (<acronym>MUA</acronym>) is een toepassing
      die wordt gebruikt om email te versturen en te ontvangen.
      Bovendien, omdat email <quote>evolueert</quote> en steeds
      complexer wordt, worden <acronym>MUA</acronym>s steeds krachtiger
      in de manier waarop ze met email omgaan; dit biedt gebruikers
      verhoogde functionaliteit en flexibiliteit.  &os; ondersteunt
      verschillende mail user agents die allemaal eenvoudig
      geïnstalleerd kunnen worden door de <link linkend="ports">
      &os; Ports Collectie</link> te gebruiken.  Gebruikers kunnen
      kiezen tussen grafische emailclients zoals <application>evolution
	</application> of <application>balsa</application>, op de console
      gebaseerde clients zoals <application>mutt</application>,
      <application>alpine</application> of <command>mail</command>, of de
      webinterface die door sommige grote organisaties wordt gebruikt.</para>

    <sect2 id="mail-command">
      <title>mail</title>

      <para>&man.mail.1; is de standaard mail user agent
	(<acronym>MUA</acronym>) in &os;.  Het is een consolegebaseerde
	<acronym>MUA</acronym> die alle basisfunctionaliteit biedt die
	nodig is om tekstgebaseerde email te verzenden en te ontvangen,
	maar het is beperkt in de mogelijkheden om met bijlagen om te
	gaan en het ondersteunt alleen plaatselijke postbussen.</para>

      <para>Hoewel <command>mail</command> van huis uit geen
	ondersteuning voor <acronym>POP</acronym>- of <acronym>IMAP
	  </acronym>-servers biedt, kunnen deze postbussen gedownload
	worden naar een lokaal <filename>mbox</filename>-bestand door
	een toepassing als <application>fetchmail</application> te
	gebruiken, welke later in dit hoofdstuk behandeld wordt (<xref
	  linkend="mail-fetchmail"/>).</para>

      <para>Draai <command>mail</command> om email te versturen en te
	ontvangen:</para>

      <screen>&prompt.user; <userinput>mail</userinput></screen>

      <para>De inhoud van de gebruikerspostbus in <filename
	  class="directory">/var/mail</filename> wordt automatisch gelezen
	door het programma <command>mail</command>.  Indien de postbus
	leeg is, eindigt het programma het een melding dat er geen mail
	gevonden kon worden.  Wanneer de postbus is gelezen, wordt de
	applicatie-interface gestart, en wordt er een berichtenlijst
	weergegeven.  Berichten worden automatisch genummerd, zoals in
	het volgende voorbeeld te zien is:</para>

      <screen>Mail version 8.1 6/6/93.  Type ? for help.
"/var/mail/marcs": 3 messages 3 new
>N  1 root@localhost        Mon Mar  8 14:05  14/510   "test"
 N  2 root@localhost        Mon Mar  8 14:05  14/509   "user account"
 N  3 root@localhost        Mon Mar  8 14:05  14/509   "sample"</screen>

      <para>Berichten kunnen nu worden gelezen door middel van het
	commando <keycap>t</keycap> van <command>mail</command>, gevolgd
	door het gewenste berichtnummer.  In dit voorbeeld wordt de
	eerste email gelezen:</para>

      <screen>&amp; <userinput>t 1</userinput>
Message 1:
From root@localhost  Mon Mar  8 14:05:52 2004
X-Original-To: marcs@localhost
Delivered-To: marcs@localhost
To: marcs@localhost
Subject: test
Date: Mon,  8 Mar 2004 14:05:52 +0200 (SAST)
From: root@localhost (Charlie Root)

This is a test message, please reply if you receive it.</screen>

      <para>Zoals in bovenstaand voorbeeld te zien is, zorgt de toets
	<keycap>t</keycap> ervoor dat het bericht met volledige headers
	wordt getoond.  Om de berichtenlijst nogmaals weer te geven,
	dient de toets <keycap>h</keycap> gebruikt te worden.</para>

      <para>Er kan met <command>mail</command> op een email gereageerd
	worden, door gebruik te maken één van de toetsen
	<keycap>R</keycap> of <keycap>r</keycap>.  De toets
	<keycap>R</keycap> vertelt <command>mail</command> dat er alleen
	aan de verzender van het bericht geantwoord dient te worden,
	terwijl de toets <keycap>r</keycap> niet alleen aan de verzender
	antwoordt, maar ook aan andere ontvangers van het bericht.  Het
	is ook mogelijk om achter deze commando's het berichtnummer te
	plaatsen waarop gereageerd dient te worden.  Nadat dit gedaan is
	, dient het antwoord gegeven te worden, en dient het einde van
	het bericht aangegeven te worden met een enkele
	<keycap>.</keycap> op een nieuwe regel.  Een voorbeeld staat
	hieronder:</para>

      <screen>&amp; <userinput>R 1</userinput>
To: root@localhost
Subject: Re: test

<userinput>Thank you, I did get your email.
.</userinput>
EOT</screen>

      <para>Om een nieuwe email te verzenden, dient de toets
	<keycap>m</keycap> gebruikt te worden, gevolgd door het adres
	van de ontvanger.  Er kunnen meerdere ontvangers gespecificeerd
	worden door ze met een <keycap>,</keycap> te scheiden.  Hierna
	kan het onderwerp van het bericht worden gegeven, gevolgd door
	de inhoud van het bericht.  Het einde van het bericht dient te
	worden aangegeven door een enkele <keycap>.</keycap> op een
	nieuwe regel te plaatsen.</para>

      <screen>&amp; <userinput>mail root@localhost</userinput>
Subject: <userinput>I mastered mail

Now I can send and receive email using mail ... :)
.</userinput>
EOT</screen>

      <para>Binnen het programma <command>mail</command> kan op elk
	moment de opdracht <keycap>?</keycap> gebruikt worden om hulp
	weer te geven, hiervoor kan ook de hulppagina &man.mail.1;
	worden geraadpleegd.</para>

      <note>
	<para>Zoals eerder is aangegeven, is het programma &man.mail.1;
	  van origine niet ontworpen om met bijlagen om te gaan, dus
	  behandelt het deze slecht.  Nieuwere <acronym>MUA</acronym>s
	  zoals <application>mutt</application> gaan veel intelligenter
	  met bijlagen om.  Maar indien het programma <command>mail
	    </command> nog steeds geprefereerd wordt, kan de port
	  <filename role="package">converters/mpack</filename> van
	  aanzienlijk nut zijn.</para>
      </note>
    </sect2>

    <sect2 id="mutt-command">
      <title>mutt</title>

      <para><application>mutt</application> is een kleine doch zeer
	krachtige mail user agent, met uitstekende mogelijkheden,
	waaronder:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>De mogelijkheid om berichten te threaden;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>PGP-ondersteuning voor het digitaal ondertekenen en
	    versleutelen van email;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>MIME-ondersteuning;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Maildir-ondersteuning;</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Erg goed aan te passen.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>Al deze eigenschappen zorgen ervoor dat <application>mutt
	  </application> een van de meest geavanceerde beschikbare mail
	user agents is.  Op <ulink url="http://www.mutt.org"></ulink>
	staat meer informatie.</para>

      <para>De stabiele versie van <application>mutt</application> kan
	geïnstalleerd worden door de port <filename
	  role="package">mail/mutt</filename> te gebruiken, terwijl de
	huidige ontwikkelaarsversie geïnstalleerd kan worden via de
	port <filename role="package">mail/mutt-devel</filename>.  Nadat
	de port is geïnstalleerd, kan
	<application>mutt</application> gestart worden met het volgende
	commando:</para>

      <screen>&prompt.user; <userinput>mutt</userinput></screen>

      <para><application>mutt</application> zal automatisch de inhoud
	van de gebruikerspostbus in <filename
	  class="directory">/var/mail</filename> lezen en de inhoud
	weergeven indien van toepassing.  Indien er geen mails gevonden
	zijn in de gebruikerspostbus, zal <application>mutt
	  </application> wachten voor opdrachten van de gebruiker.  Het
	onderstaande voorbeeld laat zien hoe <application>mutt
	  </application> een lijst berichten weergeeft:</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/mutt1" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para>Selecteer om een email te lezen deze met de cursortoetsen, en sla de
	toets <keycap>Enter</keycap> aan.  Een voorbeeld waarbij
	<application>mutt</application> email laat zien staat hieronder:</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/mutt2" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para>Net zoals het commando &man.mail.1; staat <application>mutt
	  </application> gebruikers toe om alleen de afzender alsook alle
	ontvangers te beantwoorden.  Om alleen de afzender van de email
	te antwoorden, wordt de toets <keycap>r</keycap> gebruikt.  Om
	aan een groep te antwoorden, welke aan zowel de originele
	afzender als aan alle berichtontvangers wordt gestuurd, wordt de
	toets <keycap>g</keycap> gebruikt.</para>

      <note>
	<para><application>mutt</application> maakt gebruikt van het
	  programma &man.vi.1; als tekstverwerker voor het aanmaken en
	  beantwoorden van emails.  De gebruiker kan dit aanpassen door
	  een eigen <filename>.muttrc</filename> aan te maken in hun
	  thuismap en de variabele <literal>editor</literal> of de
	  omgevingsvariabele <envar>EDITOR</envar> aan te passen.  Zie
	  <ulink url="http://www.mutt.org/"></ulink> voor meer
	  informatie over het instellen van
	  <application>mutt</application>.</para>
      </note>

      <para>Voor het opstellen van een nieuw mailbericht wordt de toets
	<keycap>m</keycap> gebruikt.  Nadat er een geldig bericht is
	gegeven, start <application>mutt</application> &man.vi.1; op en
	kan de mail geschreven worden.  Nadat de inhoud van de mail is
	geschreven, zal <application>mutt</application> nadat <command>
	  vi</command> verlaten is, zichzelf hervatten en een
	overzichtsscherm van de te verzenden mail afbeelden.  Om de mail
	te versturen wordt de toets <keycap>y</keycap> gebruikt.  Een
	voorbeeld van het overzichtsscherm is hieronder te zien:</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/mutt3" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para><application>mutt</application> bevat ook uitgebreide hulp,
	welke in de meeste menu's geactiveerd kan worden door de toets
	<keycap>?</keycap> aan te slaan.  De bovenste regel geeft ook
	de relevante toetsen aan.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="alpine-command">
      <title>alpine</title>

      <para><application>alpine</application> richt zich op de beginnende
	gebruiker, maar bevat ook geavanceerde mogelijkheden.</para>

      <warning>
	<para>Er zijn in het verleden verschillende kwetsbaarheden voor
	  <application>alpine</application> ontdekt, welke aanvallers op
	  afstand in staat stelden om willekeurige code als gebruikers
	  op het lokale systeem uit te voeren, door een speciaal
	  voorbereide email te versturen.  Alle
	  <emphasis>bekende</emphasis> problemen van dit type zijn
	  gerepareerd, maar de code van <application>alpine</application>
	  is op een zeer onveilige manier geschreven en de
	  beveiligingsofficier van &os; gelooft dat het waarschijnlijk
	  is dat er nog meer onontdekte kwetsbaarheden zijn.  Installeer
	  <application>alpine</application> op eigen risico.</para>
      </warning>

      <para>De huidige versie van <application>alpine</application> kan
	door middel van de port
	<filename role="package">mail/alpine</filename>
	geïnstalleerd worden.  Wanneer de port geïnstalleerd
	is, kan <application>alpine</application> met het volgende
	commando gestart worden:</para>

      <screen>&prompt.user; <userinput>alpine</userinput></screen>

      <para>De eerste keer dat <application>alpine</application> wordt
	gedraaid geeft het een welkomstpagina met een korte introductie
	weer, alsmede een verzoek van het ontwikkelteam van
	<application>alpine</application> om een anoniem emailbericht te
	versturen wat ze in staat stelt om te beoordelen hoeveel
	gebruikers hun client gebruiken.  Druk op <keycap>Enter</keycap>
	om dit anonieme bericht te versturen, of druk op
	<keycap>E</keycap> om het welkomstscherm te verlaten zonder een
	anoniem bericht te versturen.  Een voorbeeld van het
	welkomstscherm is hieronder te zien:</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/pine1" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para>Vervolgens wordt het hoofdmenu getoond, waarin gemakkelijk
	met de cursortoetsen kan worden genavigeerd.  Dit hoofdmenu
	biedt afkortingen voor het schrijven van nieuwe mail, het
	doorbladeren van mailmappen, en zelfs het beheren van het
	adresboek.  Onder het hoofdmenu worden relevante
	toetscombinaties voor de huidige taak getoond.</para>

      <para>De standaardmap die door <application>alpine</application>
	wordt geopend is de <filename class="directory">inbox</filename>.
	Gebruik de toets <keycap>I</keycap> om de berichtenindex te
	zien, of selecteer de optie <guimenuitem>MESSAGE
	  INDEX</guimenuitem> zoals hieronder te zien is:</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/pine2" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para>De berichtenindex geeft de berichten in de huidige map weer,
	en kan met de cursortoetsen worden genavigeerd.  Gemarkeerde
	berichten kunnen worden gelezen door op <keycap>Enter</keycap>
	te drukken.</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/pine3" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para>In onderstaand screenshot wordt een voorbeeldbericht door
	<application>alpine</application> weergegeven.  Toetsencombinaties
	worden ter referentie aan de onderkant van het scherm
	weergegeven.  Een voorbeeld van een van deze combinaties is de
	toets <keycap>r</keycap>, welke de <acronym>MUA</acronym>
	vertelt op het huidige bericht te antwoorden.</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/pine4" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para>Voor het beantwoorden van een bericht wordt in
	<application>alpine</application> gebruikt gemaakt van de
	tekstverwerker <application>pico</application>, welke standaard
	bij <application>alpine</application> wordt geïnstalleerd.
	Het programma <application>pico</application> maakt het
	gemakkelijk om in het bericht te navigeren en is meer
	vergevingsgezind voor nieuwe gebruikers dan &man.vi.1; of
	&man.mail.1;.  Wanneer het antwoord voltooid is, kan het bericht
	worden verzonden door <keycombo
	  action="simul"><keycap>Ctrl</keycap><keycap>X</keycap></keycombo>
	te gebruiken.  Het programma <application>alpine</application> zal
	om bevestiging vragen.</para>

      <mediaobject>
	<imageobject>
	  <imagedata fileref="mail/pine5" format="PNG"/>
	</imageobject>
      </mediaobject>

      <para>Het programma <application>alpine</application> kan worden
	aangepast door de optie <guimenuitem>SETUP</guimenuitem> van het
	hoofdmenu te gebruiken.  Raadpleeg <ulink
	  url="http://www.washington.edu/pine/"></ulink> voor meer
	informatie.</para>
    </sect2>
  </sect1>

  <sect1 id="mail-fetchmail">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Marc</firstname>
	  <surname>Silver</surname>
	  <contrib>Bijgedragen door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>fetchmail gebruiken</title>

    <indexterm><primary>fetchmail</primary></indexterm>

    <para><application>fetchmail</application> is een volwaardige
      client voor <acronym>IMAP</acronym> en <acronym>POP</acronym>
      welke gebruikers in staat stelt om automatisch mail van <acronym>
	IMAP</acronym>- en <acronym> POP</acronym>-servers op afstand
      naar plaatselijke postbussen te downloaden; daar kan het
      gemakkelijker worden benaderd.  <application>fetchmail
	</application> kan met de port <filename
	role="package">mail/fetchmail</filename> worden
      geïnstalleerd, en biedt verschillende mogelijkheden,
      waaronder:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>Ondersteuning voor <acronym>POP3</acronym>,
	  <acronym>APOP</acronym>, <acronym>KPOP</acronym>,
	  <acronym>IMAP</acronym>, <acronym>ETRN</acronym>, en
	  <acronym>ODMR</acronym> protocollen.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>De mogelijkheid om mail via <acronym>SMTP</acronym> door
	  te sturen, wat filteren, doorsturen, en aliassen toestaat om
	  normaal te functioneren.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Kan in daemon-modus gedraaid worden om periodiek op
	  nieuwe berichten te controleren.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Kan verschillende postbussen ophalen en ze afhankelijk
	  van de instellingen naar verschillende plaatselijke
	  gebruikers doorsturen.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

    <para>Hoewel het niet de bedoeling van dit document is om alle
      mogelijkheden van <application>fetchmail</application> uit te
      leggen, zullen sommige basismogelijkheden worden uitgelegd.  Het
      gereedschap <application>fetchmail</application> heeft een
      instellingenbestand <filename>.fetchmailrc</filename> nodig om
      correct te kunnen werken.  Dit bestand bevat zowel informatie
      over de server als de inloggegevens.  Vanwege de gevoelige aard
      van de inhoud van dit bestand is het aan te raden om het met het
      volgende commando alleen leesbaar te maken voor de eigenaar ervan
      :</para>

    <screen>&prompt.user; <userinput>chmod 600 .fetchmailrc</userinput></screen>

    <para>Het volgende <filename>.fetchmailrc</filename> dient als een
      voorbeeld voor het downloaden van een postbus van een enkele
      gebruiker via <acronym>POP</acronym>.  Het vertelt <application>
	fetchmail</application> om met <hostid
	role="fqdn">example.com</hostid> te verbinden als gebruiker
      <username>joesoap</username> met wachtwoord <literal>XXX
	</literal>.  Dit voorbeeld gaat ervan uit dat de gebruiker
      <username>joesoap</username> ook een gebruiker is op het
      plaatselijke systeem.</para>

    <programlisting>poll example.com protocol pop3 username "joesoap" password "XXX"</programlisting>

    <para>Het volgende voorbeeld legt verbinding met meerdere <acronym>
	POP</acronym>- en <acronym>IMAP</acronym>-servers en stuurt de
      mail door naar verschillende plaatselijke gebruikers indien van
      toepassing:</para>

    <programlisting>poll example.com proto pop3:
user "joesoap", with password "XXX", is "jsoap" here;
user "andrea", with password "XXXX";
poll example2.net proto imap:
user "john", with password "XXXXX", is "myth" here;</programlisting>

    <para>Het gereedschap <application>fetchmail</application> kan in
      daemon-modus worden gedraaid met de vlag <option>-d</option>
      gevolgd door het interval (in seconden) waarmee <application>
	fetchmail</application> de servers die in het bestand
      <filename>.fetchmailrc</filename> vermeld staan dient te vragen.
      Het volgende voorbeeld zorgt ervoor dat <application>fetchmail
	</application> elke 600 seconden vraagt:</para>

    <screen>&prompt.user; <userinput>fetchmail -d 600</userinput></screen>

    <para>Meer informatie over <application>fetchmail</application> is
      te vinden op <ulink url="http://fetchmail.berlios.de/"></ulink>.</para>
  </sect1>

  <sect1 id="mail-procmail">
    <sect1info>
      <authorgroup>
	<author>
	  <firstname>Marc</firstname>
	  <surname>Silver</surname>
	  <contrib>Bijgedragen door </contrib>
	</author>
      </authorgroup>
    </sect1info>

    <title>procmail gebruiken</title>

    <indexterm><primary>procmail</primary></indexterm>

    <para>Het gereedschap <application>procmail</application> is een
      zeer krachtig gereedschap voor het filteren van binnenkomende
      mail.  Het stelt gebruikers in staat om <quote>regels</quote> te
      definiëren welke aan binnenkomende mail gekoppeld kunnen
      worden om specifieke taken uit te voeren of om de mail naar
      alternatieve postbussen en/of emailadressen door te sturen.
      <application>procmail</application> kan met de port <filename
	role="package">mail/procmail</filename> geïnstalleerd
      worden.  Eenmaal geïnstalleerd kan het direct met de meeste
      <acronym>MTA</acronym>s geïntegreerd worden; raadpleeg de
      documentatie van de <acronym>MTA</acronym> voor meer informatie.
      Als alternatief kan <application>procmail</application>
      geïntegreerd worden door de volgende regel aan het bestand
      <filename>.forward</filename> in de thuismap van de gebruiker
      die <application>procmail</application> gebruikt toe te voegen:</para>

    <programlisting>"|exec /usr/local/bin/procmail || exit 75"</programlisting>

    <para>De volgende sectie geeft wat basisregels van <application>
	procmail</application>met een korte beschrijving ervan.  Deze,
      en andere, regels dienen in het bestand
      <filename>.procmailrc</filename> geplaatst te worden, welke zich
      in de thuismap van de gebruiker dient te bevinden.</para>

    <para>De meerderheid van deze regels kan ook in de hulppagina
      &man.procmailex.5; gevonden worden.</para>

    <para>Stuur alle mail van <email>user@example.com</email> door naar
      het externe adres <email
      role="nolink">goodmail@example2.com</email>:</para>

    <programlisting>:0
* ^From.*user@example.com
! goodmail@example2.com</programlisting>

    <para>Stuur alle mails korten dan 1000 bytes door naar het externe
      adres <email role="nolink">goodmail@example2.com</email>:</para>

    <programlisting>:0
* &lt; 1000
! goodmail@example2.com</programlisting>

    <para>Stuur alle mail verzonden aan
      <email>alternate@example.com</email> door naar een postbus
      <filename>alternate</filename>:</para>

    <programlisting>:0
* ^TOalternate@example.com
alternate</programlisting>

    <para>Stuur alle mail met het onderwerp <quote>Spam</quote> door
      naar <filename>/dev/null</filename>:</para>

    <programlisting>:0
^Subject:.*Spam
/dev/null</programlisting>

    <para>Een handig recept dat binnenkomende <hostid
	role="domainname">&os;.org</hostid> mailinglijsten parseert en
      elke lijst in en eigen postbus plaatst:</para>

    <programlisting>:0
* ^Sender:.owner-freebsd-\/[^@]+@FreeBSD.ORG
{
	LISTNAME=${MATCH}
	:0
	* LISTNAME??^\/[^@]+
	FreeBSD-${MATCH}
}</programlisting>
  </sect1>
</chapter>