path: root/pl_PL.ISO8859-2/books/handbook/introduction/chapter.xml

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<!--
     The FreeBSD Polish Documentation Project

     $FreeBSD$
     Original revision: 1.114
-->

<chapter id="introduction">
  <chapterinfo>
    <authorgroup>
      <author>
        <firstname>Jim</firstname>
	<surname>Mock</surname>
        <contrib>Rozdzia³ zreorganizowa³ i czê¶ciowo
          napisa³ od nowa </contrib>
      </author>
    </authorgroup>

    <authorgroup>
      <author>
        <firstname>Cezary</firstname>
        <surname>Morga</surname>
        <contrib>T³umaczy³ </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
  </chapterinfo>

  <title>Wprowadzenie</title>

  <sect1 id="introduction-synopsis">
    <title>Streszczenie</title>

    <para>Dziêkujemy za zainteresowanie FreeBSD! W niniejszym rozdziale
      opisane zostan± ró¿ne aspekty Projektu FreeBSD, takie jak jego historia,
      obrany cel, czy model rozwoju.</para>

    <para>Czytaj±c ten rozdzia³ poznamy:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
        <para>Zale¿no¶ci istniej±ce miêdzy FreeBSD i innymi systemami operacyjnymi.</para>
      </listitem>
      <listitem>
        <para>Historiê Projektu FreeBSD.</para>
      </listitem>
      <listitem>
        <para>Cele stawiane przed Projektem FreeBSD.</para>
      </listitem>
      <listitem>
        <para>Podstawowe zagadnienia zwi±zane z modelem rozwoju otwartego oprogramowania
          (ang. open source) FreeBSD.</para>
      </listitem>
      <listitem>
        <para>I oczywi¶cie, dowiemy siê sk±d pochodzi nazwa <quote>FreeBSD</quote>.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

  </sect1>

  <sect1 id="nutshell">
    <title>Witamy w ¶wiecie FreeBSD!</title>
    <indexterm><primary>4.4BSD-Lite</primary></indexterm>

    <para>FreeBSD jest systemem operacyjnym bazuj±cym na 4.4BSD-Lite, a
      przeznaczonym dla komputerów pracuj±cych na platformach Intela (x86 i
      &itanium;), AMD64, <trademark>Alpha</trademark> oraz Sun &ultrasparc;.
      Przygotowywane s± równie¿ wersje dla innych platform. Wiêcej informacji
      dostêpnych jest w <link linkend="history">historii FreeBSD</link> b±d¼
      w nocie o <link linkend="relnotes">aktualnym wydaniu</link>. Je¶li chcia³by¶
      wspomóc rozwój Projektu (np. kod ¼ród³owy, sprzêt, nieoznakowane banknoty)
      przeczytaj artyku³ o <ulink
	url="&url.articles.contributing;/index.html">wspó³pracy z Projektem
        FreeBSD</ulink> (ang.).</para>

    <sect2 id="os-overview">
      <sect2info>
        <authorgroup>
          <author>
            <firstname>Aleksander</firstname>
            <surname>Fafu³a</surname>
            <contrib>T³umaczy³ </contrib>
          </author>
        </authorgroup>
        <authorgroup>
          <author>
            <firstname>Cezary</firstname>
            <surname>Morga</surname>
            <contrib>Przek³ad uzupe³ni³ </contrib>
          </author>
        </authorgroup>
      </sect2info>

      <title>Co potrafi FreeBSD?</title>

      <para>FreeBSD posiada mnóstwo zalet. Oto niektóre z nich:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <indexterm><primary>wielozadaniowo¶æ z wyw³aszczaniem</primary></indexterm>

          <para><emphasis>Wielozadaniowo¶æ z wyw³aszczaniem</emphasis>, wraz z
            dynamiczn± regulacj± priorytetów, by zapewniæ sprawne i bezkonfliktowe
            wspó³dzielenie zasobów komputera przez aplikacje oraz u¿ytkowników,
            nawet w sytuacjach najwiêkszego obci±¿enia systemu.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>wielou¿ytkownikowo¶æ</primary></indexterm>

          <para><emphasis>Wielou¿ytkownikowo¶æ</emphasis> pozwalaj±ca na
            jednoczesne wykorzystanie komputera z systemem FreeBSD przez
            wielu u¿ytkowników. Oznacza to, np. prawid³owe dzielenie dostêpu
            do urz±dzeñ zewnêtrznych jak np. do drukarki, pomiêdzy wszystkich
            u¿ytkowników lokalnych jak i sieciowych. Ograniczenia dostêpu do
            zasobów mog± byæ definiowane dla konkretnych u¿ytkowników b±d¼ grup
            u¿ytkowników, co z kolei pozwala na zabezpieczenie krytycznych
            zasobów systemowych przed nadu¿yciami.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>sieci TCP/IP</primary></indexterm>

          <para>Pe³na obs³uga <emphasis>sieci TCP/IP</emphasis>, oraz innych
            sieciowych standardów jak SLIP, PPP, NFS, DHCP czy NIS. Oznacza
            to, ¿e twój system FreeBSD mo¿e bez problemów wspó³pracowaæ z
            dowolnymi innymi systemami operacyjnymi, jak równie¿ pracowaæ w
            roli serwera w przedsiêbiorstwie, dostarczaj±c niezbêdnych funkcji
            jak np. NFS (zdalny dostêp do plików) wraz z obs³ug± emaila, b±d¼
            pozwoli na umieszczenie internetowej wizytówki twojej organizacji
            na stronie WWW czy dokumentów na serwerze FTP. Mo¿e równie¿ realizowaæ
            przekierowywanie (ruting) pakietów, a tak¿e pe³niæ rolê zapory
            ogniowej (firewall).</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>ochrona pamiêci</primary></indexterm>

          <para><emphasis>Ochrona pamiêci</emphasis> gwarantuje, ¿e programy
            (b±d¼ u¿ytkownicy) nie mog± ingerowaæ w pracê innych aplikacji.
            Innymi s³owy, awaria danego programu w ¿aden sposób nie wp³ywa
            na dzia³anie pozosta³ych.</para>
	</listitem>

	<listitem>
          <para>FreeBSD jest <emphasis>32-bitowym</emphasis> systemem operacyjnym
            (64-bitowym na platformach Alpha, &itanium;, AMD64 i &ultrasparc;)
            i w³a¶nie jako taki projektowany by³ od pocz±tku.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm>
	    <primary>System okien X</primary>
	    <seealso>XFree86</seealso>
	  </indexterm>

          <para>Obecnie standardowy <emphasis>System okien X</emphasis>
            (X11R6; X Window System) dostarcza interfejsu graficznego (GUI)
            w cenie zwyk³ej karty VGA i monitora. Ponadto dostêpny jest z
            pe³nym kodem ¼ród³owym.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	<indexterm>
          <primary>zgodno¶æ binarna</primary>
	  <secondary>Linux</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
          <primary>zgodno¶æ binarna</primary>
	  <secondary>SCO</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
          <primary>zgodno¶æ binarna</primary>
	  <secondary>SVR4</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
          <primary>zgodno¶æ binarna</primary>
	  <secondary>BSD/OS</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
          <primary>zgodno¶æ binarna</primary>
	  <secondary>NetBSD</secondary>
	</indexterm>
          <para><emphasis>Zgodno¶æ binarn±</emphasis> z wieloma systemami
            typu &unix;. FreeBSD posiada mo¿liwo¶æ uruchamiania programów
            skompilowanych dla Linuksa, SCO, SVR4, BSDI i NetBSD.</para>
	</listitem>

	<listitem>
          <para>Tysi±ce aplikacji <emphasis>gotowych do pracy</emphasis>,
            dostêpnych z kolekcji <emphasis>portów</emphasis> i
            <emphasis>pakietów</emphasis> FreeBSD. Czemu szukaæ
            w sieci, skoro wszystko mo¿na znale¼æ w³a¶nie tutaj?</para>
	</listitem>

	<listitem>
          <para>Tysi±ce dodatkowych i
            <emphasis>³atwych do przeniesienia</emphasis> programów dostêpnych
            w Internecie. FreeBSD jest zgodny z wieloma popularnymi,
            nawet komercyjnymi systemami typu &unix; i tym samym wiêkszo¶æ
            programów wymaga zaledwie kilku, je¶li w ogóle, zmian w kodzie
            aby poprawnie skompilowaæ i uruchomiæ.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>pamiêæ wirtualna</primary></indexterm>

          <para>Stronicowana <emphasis>pamiêæ wirtualna</emphasis> oraz
            wspó³dzielona pamiêæ podrêczna <quote>VM/buffer cache</quote>
            zaprojektowane by efektywnie zaspokajaæ potrzeby aplikacji z
            du¿ym apetytem na pamiêæ, przy jednoczesnym zapewnieniu ci±g³ej
            interakcji systemu z u¿ytkownikami.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm>
	    <primary>Symmetric Multi-Processing (SMP)</primary>
	  </indexterm>

          <para>Wsparcie dla technologii <emphasis>SMP</emphasis>, dla maszyn
            z wieloma procesorami.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	<indexterm>
	  <primary>kompilatory</primary>
	  <secondary>C</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
          <primary>kompilatory</primary>
	  <secondary>C++</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
          <primary>kompilatory</primary>
	  <secondary>FORTRAN</secondary>
	</indexterm>
          <para>Kompletne ¶rodowiska programistyczne dla jêzyków <emphasis>C</emphasis>,
            <emphasis>C++</emphasis> i <emphasis>Fortran</emphasis>. FreeBSD posiada
            równie¿ wiele dodatkowych ¶rodowisk dla innych jêzyków programowania
            dostêpnych w kolekcji portów i pakietów.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>kod ¼ród³owy</primary></indexterm>

          <para>Dostêpno¶æ <emphasis>kodu ¼ród³owego</emphasis> dla ca³ego
            systemu oznacza, i¿ to w³a¶nie ty posiadasz najwiêksz± kontrolê
            nad swoim ¶rodowiskiem pracy. Czemu zamykaæ siê w krêgu
            rozwi±zañ w³asno¶ciowych i byæ skazanym na ³askê dostarczyciela
            systemu, kiedy mo¿na mieæ prawdziwie otwarty system?</para>
	</listitem>

	<listitem>
          <para>Obszern± <emphasis>dokumentacjê</emphasis> dostêpn±
            w Internecie..</para>
	</listitem>

	<listitem>
          <para><emphasis>I wiele wiêcej!</emphasis></para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <indexterm><primary>4.4BSD-Lite</primary></indexterm>
      <indexterm>
        <primary>Computer Systems Research Group (CSRG)</primary>
      </indexterm>
      <indexterm><primary>Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley</primary></indexterm>
      <para>FreeBSD jest oparty na systemie 4.4BSD-Lite pochodz±cym
        z Computer Systems Research Group (CSRG) z Uniwersytetu
        Kalifornijskiego w Berkeley. Podtrzymuje dostojn± tradycjê
        trendu rozwojowego systemów BSD. Oprócz doskona³ej pracy
        wykonanej przez CSRG równie¿ programi¶ci z Projektu FreeBSD
        spêdzili dodatkowe tysi±ce godzin, aby udoskonaliæ go i
        przygotowaæ na trudne, ¿yciowe sytuacje. W czasie gdy wielu
        z komercyjnych gigantów bran¿y komputerów PC stara siê
        wyposa¿yæ swoje systemy operacyjne w podobne cechy, by
        osi±gn±æ takie same wyniki i poziom niezawodno¶ci, FreeBSD
        oferuje to ju¿ <emphasis>teraz</emphasis>!</para>

      <para>Liczba aplikacji z którymi mo¿e wspó³pracowaæ FreeBSD
        jest ograniczona jedynie przez nasz± wyobra¼niê. Od projektów
        programistycznych, poprzez automatyzacjê produkcji w fabrykach,
        kontrolê stanu magazynów, po regulacjê azymutu anteny satelitarnej;
        je¶li jest to mo¿liwe w komercyjnych systemach UNIX jest to wiêcej
        ni¿ prawdopodobne, ¿e mo¿esz to zrobiæ równie¿ we FreeBSD! On sam
        korzysta z dos³ownie tysiêcy doskonale dopracowanych aplikacji,
        nierzadko pochodz±cych z komercyjnych centrów projektowych b±d¼
        laboratoriów uniwersyteckich, dostêpnych niemal¿e b±d¼ ca³kowicie
        za darmo. Dostêpne jest równie¿ oprogramowanie komercyjne, którego
        liczba ro¶nie równie szybko, jak oprogramowania bezp³atnego.</para>

      <para>Jako, ¿e kod ¼ród³owy FreeBSD jest publicznie dostêpny,
        system mo¿e zostaæ dostosowany do wielu specjalistycznych
        projektów oraz zastosowañ, co jest niemo¿liwe w przypadku
        wielu systemów komercyjnych. Oto krótka lista aplikacji,
        z którymi najczê¶ciej u¿ywany jest FreeBSD:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
          <para><emphasis>Us³ugi internetowe:</emphasis> doskona³a obs³uga
            TCP/IP wbudowana we FreeBSD, czyni go idealn± platform± dla
            szeregu us³ug internetowych, na przyk³ad:</para>

	  <itemizedlist>
	    <listitem>
	      <indexterm><primary>serwery FTP</primary></indexterm>
              <para>Serwery FTP</para>
	    </listitem>

	    <listitem>
	      <indexterm><primary>serwery WWW</primary></indexterm>

              <para>Serwery witryn WWW (standardowe b±d¼ zabezpieczone
                [SSL])</para>
	    </listitem>

	    <listitem>
	      <indexterm><primary>zapora ogniowa</primary></indexterm>
	      <indexterm><primary>NAT</primary></indexterm>

              <para>Zapory ogniowe i bramy NAT (<quote>maskarada
                  IP</quote>)</para>
	    </listitem>

	    <listitem>
	    <indexterm>
	      <primary>poczta elektroniczna</primary>
	      <see>email</see>
	    </indexterm>
	    <indexterm>
	      <primary>email</primary>
	    </indexterm>
              <para>Serwery poczty elektronicznej</para>
	    </listitem>

	    <listitem>
	      <indexterm><primary>USENET</primary></indexterm>
              <para>Serwery USENET b±d¼ systemy Forum</para>
	    </listitem>

	    <listitem>
              <para>I wiêcej...</para>
	    </listitem>
	  </itemizedlist>

          <para>Wraz z FreeBSD mo¿esz zacz±æ ¶wiadczyæ us³ugi
            internetowe ju¿ na niedrogim komputerze PC klasy 386
            i rozwijaæ bazê sprzêtow± swojego przedsiêbiorstwa a¿ do
            cztero-procesorowego Xeona z macierz± RAID.</para>
	</listitem>

	<listitem>
          <para><emphasis>Edukacja:</emphasis>  jeste¶ studentem
            informatyki b±d¼ pokrewnej dziedziny techniki? Nie ma
            lepszego sposobu na poznanie systemu operacyjnego,
            architektury komputerów oraz zagadnieñ sieciowych ni¿
            poprzez do¶wiadczenie, które daje praca z FreeBSD. Du¿a
            liczba darmowych programów typu CAD, matematycznych czy
            graficznych bêdzie wysoce u¿yteczna dla tych, których
            g³ównym zainteresowaniem w komputerach jest aby zmusiæ je do pracy
            <emphasis>za nas</emphasis>!</para>
	</listitem>

	<listitem>
          <para><emphasis>Badania:</emphasis>  oferuj±c dostêp do kodu
            ¼ród³owego ca³ego systemu, FreeBSD stanowi doskona³± platformê
            dla prowadzenia badañ nad systemami operacyjnymi oraz innymi
            dziedzinami nauk komputerowych. Idea otwartego ¼ród³a wspomaga
            tak¿e ca³e grupy wspó³pracuj±ce zdalnie nad ró¿nymi zadaniami,
            pomagaj±c zapomnieæ im o problemach zwi±zanych ze specjalnymi
            warunkami licencyjnymi oraz ograniczeniami.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>ruter</primary></indexterm>
	  <indexterm><primary>Serwer DNS</primary></indexterm>

          <para><emphasis>Sieæ:</emphasis>  potrzebujesz nowego rutera?
            Serwera nazw (DNS)? Zapory ogniowej (firewalla), by wystrzec
            siê niepowo³anych u¿ytkowników w swojej sieci wewnêtrznej?
            FreeBSD mo¿e w ³atwy sposób zamieniæ bezu¿ytecznego 486 lub
            nawet 386, stoj±cego w k±cie, w zaawansowany router z
            wyszukanymi opcjami filtrowania pakietów.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	<indexterm>
	  <primary>System okien X</primary>
	  <secondary>XFree86</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>System okien X</primary>
	  <secondary>Akceleracja X-ów</secondary>
	</indexterm>
          <para><emphasis>¦rodowisko graficzne:</emphasis> FreeBSD stanowi
            dobre rozwi±zanie dla niedrogiego terminala graficznego. W tym
            celu mo¿na wykorzystaæ dostêpny serwer X11, b±d¼ jeden z doskona³ych
            komercyjnych serwerów <ulink
	    url="http://www.xig.com">Xi Graphics</ulink>. W przeciwieñstwie do
            typowych terminali graficznych, FreeBSD pozwala na uruchamianie
            wielu aplikacji lokalnie je¶li zajdzie taka potrzeba, odci±¿aj±c
            tym samym g³ówny serwer. FreeBSD mo¿e byæ równie¿ uruchamiany w
            systemach <quote>bezdyskowych</quote> zmniejszaj±c tym samym cenê
            komputerów s³u¿±cych za terminale.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Kolekcja kompilatorów GNU</primary></indexterm>

          <para><emphasis>Programowanie:</emphasis>  system FreeBSD zaopatrzony
            jest w pe³en zestaw narzêdzi programistycznych, w³±czaj±c w to
            s³awny kompilator oraz debugger GNU C/C++.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>FreeBSD jest dostêpny zarówno w postaci kodu ¼ród³owego jak i
        skompilowanych binariów dostêpnych na p³ytach CDROM, DVD i poprzez
        anonimowy serwer FTP. <xref linkend="mirrors"/> zawiera wiêcej informacji
        nt. sposobów uzyskania FreeBSD.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Kto u¿ywa FreeBSD?</title>

      <indexterm>
	<primary>u¿ytkownicy</primary>
	<secondary>du¿e witryny WWW pracuj±ce na FreeBSD</secondary>
      </indexterm>

      <para>FreeBSD zasila niektóre z najwiêkszych witryn w Internecie,
        m.in:</para>

      <itemizedlist>
        <listitem>
	  <indexterm><primary>Yahoo!</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.yahoo.com/">Yahoo!</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Apache</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.apache.org/">Apache</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Blue Mountain Arts</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.bluemountain.com/">Blue Mountain
	    Arts</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Pair Networks</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.pair.com/">Pair
	    Networks</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Sony Japan</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.sony.co.jp/">Sony
	    Japan</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Netcraft</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.netcraft.com/">Netcraft</ulink>
	    </para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Weathernews</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.wni.com/">Weathernews</ulink>
	</para></listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Supervalu</primary></indexterm>

	  <para><ulink
	    url="http://www.supervalu.com/">Supervalu</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>TELEHOUSE America</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.telehouse.com/">TELEHOUSE
	    America</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>Sophos Anti-Virus</primary></indexterm>

	  <para><ulink url="http://www.sophos.com/">Sophos
	    Anti-Virus</ulink></para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <indexterm><primary>JMA Wired</primary></indexterm>

	  <para><ulink
	    url="http://www.jmawired.com/">JMA Wired</ulink></para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>i wiele wiêcej.</para>
    </sect2>

  </sect1>

  <sect1 id="history">
    <title>O Projekcie FreeBSD</title>

    <para>Niniejszy podrozdzia³ zawiera podstawowe informacje o projekcie,
      m.in. krótk± historiê, cele stawiane przed projektem i stosowany
      model rozwoju.</para>

    <sect2 id="intro-history">
      <sect2info role="firstperson">
	<authorgroup>
	  <author>
	    <firstname>Jordan</firstname>
	    <surname>Hubbard</surname>
	    <contrib>Napisa³ </contrib>
	  </author>
	</authorgroup>
      </sect2info>

      <title>Krótka historia FreeBSD</title>

      <indexterm><primary>386BSD Patchkit</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Hubbard, Jordan</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Williams, Nate</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Grimes, Rod</primary></indexterm>
      <indexterm>
        <primary>FreeBSD Project</primary>
        <secondary>history</secondary>
      </indexterm>
      <para>Genezy projektu FreeBSD nale¿y doszukiwaæ siê w pierwszej
        po³owie roku 1993. Wyrós³ on czê¶ciowo z <quote>Nieoficjalnego
        zestawu ³at dla 386BSD</quote> (patchkit). Stworzony zosta³ przez
        trzech ostatnich koordynatorów zestawu: Nate'a Williamsa, Roda
        Grimesa i mnie.</para>

      <indexterm><primary>386BSD</primary></indexterm>
      <para>Naszym pierwotnym celem by³o przygotowanie migawki z rozwoju
        386BSD, wprowadzaj±cej szereg poprawek, których mechanizm zestawu
        ³at nie by³ w stanie zrealizowaæ. Niektórzy z czytaj±cych mog±
        pamiêtaæ wczesn± nazwê projektu <quote>386BSD 0.5</quote> b±d¼
        <quote>386BSD Interim</quote>.</para>

      <indexterm><primary>Jolitz, Bill</primary></indexterm>
      <para>386BSD by³ systemem operacyjnym Billa Jolitza, cierpi±cym w
        tym okresie z powodu przesz³o rocznego zastoju. W wyniku puchniêcia
        zestawu ³at z dnia na dzieñ coraz bardziej, jednomy¶lnie postanowili¶my
        spróbowaæ naprawiæ sytuacjê. Zdecydowali¶my siê wspomóc Billa
        dostarczaj±c owej <quote>porz±dkuj±cej</quote> migawki. Niestety
        plan spali³ na panewce gdy Bill Jolitz nagle zdecydowa³ cofn±æ swoje
        poparcie dla projektu, nie informuj±c co zamierza wprowadziæ
        w jego miejsce.</para>

      <indexterm><primary>Greenman, David</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Walnut Creek CDROM</primary></indexterm>
      <para>Szybko stwierdzili¶my, ¿e rozpoczête zadanie jest warte ¶wieczki
        nawet bez wsparcia Billa. Tym samym przyjêli¶my nazwê
        <quote>FreeBSD</quote> ukut± przez Davida Greenmana. Cele
        projektu zosta³y wstêpnie okre¶lone po rozmowach z ówczesnymi
        u¿ytkownikami systemu. Gdy sta³o siê jasne, ¿e projekt zmierza
        w kierunku stania siê rzeczywisto¶ci±, skontaktowa³em siê z
        firm± Walnut Creek CDROM w celu usprawnienia metod dystrybucji
        FreeBSD, szczególnie z my¶l± o tych nieszczê¶nikach, którzy mieli
        utrudniony dostêp do Internetu. Walnut Creek CDROM nie tylko wspar³
        pomys³ dystrybucji FreeBSD na p³ytach CD, ale równie¿ wyszed³ nam
        na przeciw oferuj±c projektowi maszynê do pracy i szybkie ³±cze
        z Internetem. Jest ma³o prawdopodobne, ¿e projekt zaszed³ by a¿
        tak daleko bez niespotykanej wrêcz wiary Walnut Creek CDROM w
        kompletnie ma³o znany projekt, którym w owym czasie by³
        FreeBSD.</para>

      <indexterm><primary>4.3BSD-Lite</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Net/2</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>386BSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Free Software Foundation</primary></indexterm>
      <para>Pierwsz± wersj± rozprowadzan± na p³ytach CD (a tak¿e w
        Internecie) by³ FreeBSD&nbsp;1.0, wydany w grudniu 1993 r.
        Oparty by³ on bezpo¶rednio na 4.3BSD-Lite (<quote>Net/2</quote>)
        z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Zawiera³ równie¿ wiele
        dodatkowych aplikacji pochodz±cych z 386BSD oraz Free Software
        Foundation. Mo¿na przyj±æ, i¿ osi±gna³ on ca³kiem rozs±dny sukces
        jak na pierwsz± wersjê. Nastêpuj±ce po nim wydanie FreeBSD&nbsp;1.1
        w maju 1994 r. by³o pe³nym sukcesem.</para>

      <indexterm><primary>Novell</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Net/2</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>AT&amp;T</primary></indexterm>
      <para>Mniej wiêcej w tym w³a¶nie czasie czarne chmury niespodzianie
        pojawi³y siê nad horyzontem. Powodem tego by³a ugoda w
        przeci±gaj±cym siê procesie pomiêdzy Novellem i Uniwersytetem
        w Berkeley odno¶nie legalno¶ci kalifornijskiego Net/2. Jednym z
        warunków ugody by³o ustêpstwo Berkeley stwierdzaj±ce, i¿ znaczne
        czê¶ci kodu Net/2 zosta³y <quote>powielone</quote> z kodu systemu &unix;,
        bêd±cego w³asno¶ci± Novella, który z kolei naby³ go wcze¶niej od AT&amp;T.
        W zamian Berkley uzyska³o <quote>b³ogos³awieñstwo</quote> Novella w
        pracach nad 4.4BSD-Lite i zapewnienie, ¿e gdy siê w koñcu pojawi nie
        bêdzie okre¶lane jako kopia kodu Novella. Ponadto wszyscy u¿ytkownicy
        Net/2 mieli byæ gor±co zachêciani do aktualizacji systemu. Ugoda ta
        dotyczy³a równie¿ FreeBSD, bowiem projekt mia³ wstrzymaæ dystrybucjê
        swoich produktów bazuj±cych na Net/2 do koñca lipca 1994 r. Zgodnie
        z warunkami porozumienia, pozwolono projektowi na jedno ostatnie
        wydanie przed tym terminem. By³o to FreeBSD&nbsp;1.1.5.1.</para>

      <para>Rozpoczê³a siê ¿mudna praca nad ponownym stworzeniem FreeBSD
        z czê¶ci ca³kowicie nowego i raczej niekompletnego 4.4BSD-Lite.
        Wydanie <quote>Lite</quote> by³o w rzeczy samej <quote>lekkie</quote>;
        czê¶ciowo w wyniku usuniêcia przez CSRG Uniwersytetu w Berkeley
        wielkich partii kodu (z uwagi na pewne wymogi prawne), które odpowiada³y
        za przygotowanie samodzielnie uruchamiaj±cego siê systemu, oraz z faktu,
        ¿e wersja 4.4 nie by³a jeszcze gotowa na platformê Intela. Prace potrwa³y
        do listopada 1994 r., kiedy to wydany zosta³ FreeBSD&nbsp;2.0, rozprowadzany
        zarówno przez sieæ jak i na p³ytach CD (w pó¼nym grudniu). Pomimo kilku
        niedoci±gniêæ wydanie osi±gnê³o znacz±cy sukces. Przy czym ju¿ w
        styczniu 1995 r. zosta³o zast±pione stabilniejszym i ³atwiejszym w
        instalacji FreeBSD&nbsp;2.0.5.</para>

      <para>FreeBSD&nbsp;2.1.5 wydali¶my w sierpniu 1996. Wersja ta zyska³a
        popularno¶æ szczególnie po¶ród dostawców us³ug internetowych (ISP)
        oraz szerokopojêtej spo³eczno¶ci komercyjnej. Docenione zosta³o
        równie¿ kolejne wydanie w ga³êzi 2.1-STABLE. Mowa tu o
        FreeBSD&nbsp;2.1.7.1, wydanym w lutym 1997 r., a zamykaj±cym g³ówne
        prace nad 2.1-STABLE. Od tej pory trwa³y jedynie prace nad utrzymaniem
        ga³êzi (RELENG_2_1_0); dodawane by³y ³aty bezpieczeñstwa i naprawiane
        krytyczne luki.</para>

      <para>Z g³ównego nurtu rozwoju (<quote>-CURRENT</quote>) w listopadzie
        1996 r. odga³êzi³ siê FreeBSD&nbsp;2.2 jako ga³±¼ RELENG_2_2.
        Pierwsze pe³ne wydanie (2.2.1) pojawi³o siê w kwietniu 1997 r.
        Kolejne wydania z ga³êzi 2.2 ujrza³y ¶wiat³o dzienne w lecie i na
        jesieni 1997 r., przy czym ostatnie (2.2.8) pojawi³o siê w listopadzie
        1998 r. Pierwsze oficjalne wydanie 3.0 pochodzi z pa¼dziernika
        1998 r. i stanowi³o pocz±tek koñca ga³êzi 2.2.</para>

      <para>Drzewo ewolucji FreeBSD ponownie rozdzieli³o siê 20 stycznia
        1999 r., prowadz±c do 4.0-CURRENT i 3.X-STABLE. Wersja 3.1 z 3.X-STABLE
        wydana zosta³a 15 lutego 1999, wersja 3.2 dnia 15 maja 1999, 3.3 w dniu
        16 wrze¶nia 1999, 3.4 - 20 grudnia 1999 oraz 3.5 dnia 24 stycznia 2000.
        Wkrótce pojawi³o siê równie¿ pomniejsze wydanie 3.5.1, które zawiera³o
        kilka poprawek z ostatniej chwili do systemu Kerberos. By³o to ostatnie
        wydanie ga³êzi 3.X.</para>

      <para>Kolejne rozga³êzienie mia³o miejsce 13 marca 2000 r. w wyniku czego
        pojawi³a siê ga³±¼ 4.X-STABLE: 4.0-RELEASE w marcu 2000 i ostatnie
        wydanie 4.11-RELEASE w styczniu 2005.</para>

      <para>Pojawienie siê d³ugo oczekiwanej ga³êzi 5.0-RELEASE zosta³o og³oszone
        19 stycznia 2003 r. Stanowi³a ona punkt kulminacyjny prawie
        trzyletniego wysi³ku. Wydanie te wprowadzi³o FreeBSD na ¶cie¿kê ku
        wspó³pracy z komputerami multiprocesorowymi oraz zaawansowanej
        obs³ugi w±tków aplikacji. Oferowa³a równie¿ wsparcie dla platform
        &ultrasparc; i <literal>ia64</literal>. Wydanie 5.1 pojawi³o siê w
        czerwcu 2003 r. Ostatnie wydanie 5.X z ga³êzi -CURRENT stanowi³o
        5.2.1-RELEASE, wprowadzone w lutym 2004.</para>

      <para>Ga³±¼ RELENG_5 powsta³a w sierpniu 2004 r., a tak¿e wydanie
        5.3-RELEASE, stanowi pocz±tek wydañ ga³êzi 5-STABLE. Najnowsze wydanie
        &rel2.current;-RELEASE pojawi³o siê w maju 2006. Wydawane bêd±
        wci±¿ kolejne wersje z ga³êzi RELENG_5.</para>

      <para>Kolejne rozga³êzienie nast±pi³o w czerwcu 2005: powsta³a ga³±¼
        RELENG_6. Wydanie 6.0-RELEASE, pierwsze z ga³êzi 6.X, pojawi³o siê
        w listopadzie 2005. Najnowsze wydanie &rel.current;-RELEASE ujrza³o
        ¶wiat³o dzienne w maju 2006 r. Bêd± pojawiaæ siê równie¿ kolejne
        wydania z ga³êzi RELENG_6.</para>

      <para>Na chwilê obecn± projekty d³ugoterminowe prowadzone s± w ga³êzi
        7.X-CURRENT. Migawki wydañ 7.X, obrazuj±ce postêp prac, s± ca³y
        czas dostêpne z
        <ulink url="ftp://current.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/snapshots/">serwera
          migawkowego</ulink> jak równie¿ na p³ytach CD.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="goals">
      <sect2info>
        <authorgroup>
          <author>
            <firstname>Jordan</firstname>
	    <surname>Hubbard</surname>
   	    <contrib>Napisa³ </contrib>
	  </author>
        </authorgroup>
      </sect2info>

      <title>Cele Projektu FreeBSD</title>

      <indexterm>
        <primary>FreeBSD Project</primary>
        <secondary>goals</secondary>
      </indexterm>
      <para>G³ównym celem Projektu FreeBSD jest dostarczanie
        oprogramowania, które mo¿e byæ wykorzystane w dowolny sposób
        i bez dodatkowych zobowi±zañ. Wielu z nas ma du¿y wk³ad w tworzenie
        kodu (i rozwój projektu w ogóle) i z pewno¶ci± nie mia³oby nic
        przeciw drobnemu wsparciu finansowemu. Tym nie mniej nie wywieramy
        ¿adnego nacisku. Wierzymy, ¿e nasz± pierwsz± i najwa¿niejsz±
        <quote>misj±</quote> jest dostarczanie kodu wszystkim tym, którzy
        go potrzebuj± bez wzglêdu na to do czego go wykorzystaj±, by zyska³
        on mo¿liwie najszersz± bazê u¿ytkowników dostarczaj±c mo¿liwie
        najwiêkszych korzy¶ci. W moim przekonaniu jest to jeden z najbardziej
        fundamentalnych celów stawianych przed ca³ym Wolnym Oprogramowaniem,
        a przez nas entuzjastycznie wspierany.</para>

      <indexterm>
        <primary>GNU General Public License (GPL)</primary>
      </indexterm>
      <indexterm>
        <primary>GNU Lesser General Public License (LGPL)</primary>
      </indexterm>
      <indexterm><primary>BSD Copyright</primary></indexterm>
      <para>Te czê¶ci kodu w naszym drzewie ¼ród³owym, które udostêpniane
        s± na licencji GNU General Public License (GPL) b±d¼ Library General
        Public License (LGPL) posiadaj± kilka dodatkowych zobowi±zañ, choæ
        zwi±zanych raczej z wymogiem udostêpnienia kodu ¼ród³owego. Z uwagi
        na dodatkowe komplikacje, które mog± pojawiæ siê w przypadku
        komercyjnego zastosowania aplikacji na licencji GPL, osobi¶cie
        sk³aniamy siê - kiedy jest to mo¿liwe - ku oprogramowaniu
        dystrybuowanemu przy wykorzystaniu mniej restrykcyjnej licencji
        BSD.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="development">
      <sect2info>
        <authorgroup>
          <author>
            <firstname>Satoshi</firstname>
	    <surname>Asami</surname>
   	    <contrib>Napisa³ </contrib>
	  </author>
        </authorgroup>
      </sect2info>

      <title>Model rozwoju FreeBSD</title>

      <indexterm>
        <primary>Projekt FreeBSD</primary>
        <secondary>model rozwoju</secondary>
      </indexterm>
      <para>Rozwój FreeBSD jest otwartym i elastycznym procesem
        realizowanym przez setki ludzi na ca³ym ¶wiecie (patrz
        <ulink
	url="&url.articles.contributors;/article.html">Lista
          wspó³pracowników</ulink>). Infrastruktura systemu rozwoju
        FreeBSD pozwala tym¿e setkom projektantów wspó³pracowaæ przez
        Internet. Tym nie mniej nieustannie poszukujemy nowych
        projektantów, a tak¿e nowych pomys³ów. Osoby zainteresowane
        nawi±zaniem bli¿szej wspó³pracy z projektem mog± kontaktowaæ
        siê z nami bezpo¶rednio poprzez &a.pl.hackers.b;. Natomiast
        &a.pl.announce.m; jest równie¿ dostêpna dla osób chc±cych
        poinformowaæ innych u¿ytkowników FreeBSD o g³ównych
        obszarach prowadzonych prac.</para>

      <para>Oto gar¶æ informacji o projekcie FreeBSD i jego procesie
        rozwoju, przydatnych zarówno niezale¿nym projektantom jak
        i bliskim wspó³pracownikom:</para>

      <variablelist>
	<varlistentry>
          <term>Repozytorium CVS<anchor
	    id="development-cvs-repository"/></term>

	  <listitem>
	  <indexterm>
      <primary>CVS</primary>
      <secondary>repozytorium</secondary>
    </indexterm>
	  <indexterm>
	    <primary>Concurrent Versions System</primary>
      <see>CVS</see>
	  </indexterm>
            <para>G³ówne drzewo ¼ród³owe FreeBSD utrzymywane jest w systemie
              <ulink url="http://ximbiot.com/cvs/wiki/">CVS</ulink>
              (Concurrent Versions System) - wolnodostêpnym narzêdziu
              kontroli wersji kodu ¼ród³owego, dostêpnym we FreeBSD.
              Podstawowe <ulink url="http://www.FreeBSD.org/cgi/cvsweb.cgi">repozytorium
              CVS</ulink> znajduje siê na maszynie zlokalizowanej w Santa Clara w Kalifornii,
              USA, sk±d replikowane jest na serwery lustrzane, rozrzucone po
              ca³ym ¶wiecie. G³ówne drzewo CVS, zawieraj±ce zarówno drzewo
              <link linkend="current">-CURRENT</link> jak i <link
	      linkend="stable">-STABLE</link>, mo¿na ³atwo skopiowaæ równie¿
              na swój w³asny komputer. Proces ten zosta³ dok³adniej opisany
              w podrozdziale <link linkend="synching">Synchronizacja w³asnego
              drzewa kodu ¼ród³owego</link>.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
          <term>Lista twórców<anchor
	    id="development-committers"/></term>

	  <listitem>
	    <indexterm><primary>twórcy</primary></indexterm>

            <para><firstterm>Twórcy</firstterm> s± lud¼mi, którzy posiadaj± prawa
              zapisu do drzewa CVS i posiadaj± upowa¿nienie do wprowadzania
              modyfikacji do kodu ¼ród³owego FreeBSD. Angielski odpowiednik
              terminu <quote>twórca</quote> (ang. committer) pochodzi od
              polecenia <command>commit</command> systemu &man.cvs.1;,
              stosowanego do wprowadzania zmian do repozytorium CVS.
              Najlepszym sposobem przedstawienia w³asnych propozycji na li¶cie
              dyskusyjnej twórców jest wykorzystanie polecenia &man.send-pr.1;.
              Je¶li system sprawia wra¿enie zablokowanego mo¿na równie¿ wys³aæ
              e-mail bezpo¶rednio na &a.pl.committers.b;.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
          <term>G³ówni projektanci FreeBSD<anchor id="development-core"/></term>

	  <listitem>
	    <indexterm><primary>zespó³ g³ówny</primary></indexterm>

            <para>Porównuj±c Projekt FreeBSD z przedsiêbiorstwem,
              <firstterm>zespó³ g³ówny</firstterm> nale¿a³oby porównaæ
              z zarz±dem firmy. Podstawowym zadaniem tej¿e grupy jest
              czuwanie nad prawid³owym rozwojem projektu jako ca³o¶ci.
              Jedn± z funkcji grupy jest zapraszanie oddanych i odpowiedzialnych
              projektantów w szeregi twórców systemu, podobnie jak przyjmowanie
              w szeregi samej grupy. Obecna grupa zosta³a wybrana spo¶ród
              wszystkich twórców w czerwcu 2004 r. Wybory maj± miejsce co
              dwa lata.</para>

            <para>Niektórzy z cz³onków grupy posiadaj± równie¿ dodatkowy
              zakres obowi±zków, tj. czuwaj± nad zapewnieniem poprawnego
              funkcjonowania wybranych czê¶ci systemu. Pe³na lista projektantów
              FreeBSD i ich obowi±zków dostêpna jest w artykule <ulink
	      url="&url.articles.contributors;/article.html">Lista
              wspó³pracowników</ulink>.</para>

	    <note>
              <para>Wiêkszo¶æ cz³onków grupy jest ochotnikami, je¶li
                chodzi o rozwój FreeBSD, i nie otrzymuj± ¿adnego wynagrodzenia
                finansowego z projektu. Nie nale¿y zatem b³êdnie
                interpretowaæ <quote>wspó³pracy</quote> z projektem jako
                <quote>gwarancji wsparcia</quote>. W tym ¶wietle, powy¿sze
                porównanie z <quote>zarz±dem</quote> nie jest do koñca celne.
                Bardziej odpowiednim by³oby powiedzieæ, ¿e s± to ludzie,
                którzy z w³asnego wyboru oddali swój wolny czas dla
                FreeBSD!</para>
	    </note>
	  </listitem>
	</varlistentry>

	<varlistentry>
          <term>Zewnêtrzni wspó³pracownicy</term>

	  <listitem>
	    <indexterm><primary>wspó³pracownicy</primary></indexterm>

            <para>Co prawda jako ostatnia, ale zdecydowanie nie jako
              najmniej istotna, omówiona zostanie grupa wspó³pracowników
              zewnêtrznych, czyli samych u¿ytkowników, którzy dostarczaj±
              na bie¿±co informacji o funkcjonowaniu systemu oraz poprawek
              wykrytych b³êdów. Najlepszym sposobem na udzia³ w rozwoju
              FreeBSD jest subskrypcja &a.pl.hackers.d;. <xref
              linkend="eresources"/> zawiera wiêcej informacji o ró¿norodnych
              listach dyskusyjnych FreeBSD.</para>

	    <para><citetitle><ulink
              url="&url.articles.contributors;/article.html">Lista wspó³pracowników
              FreeBSD</ulink></citetitle> ca³y czas ro¶nie. Czemu by nie do³±czyæ
              do listy pomagaj±c w pracy nad FreeBSD ju¿ dzisiaj?</para>

            <para>Pisanie kodu nie jest jedyn± form± wspó³pracy z projektem:
              kompletna lista rzeczy, które trzeba zrobiæ dostêpna jest na
              <ulink url="&url.base;/index.html">stronie Projektu
              FreeBSD</ulink>.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      </variablelist>

      <para>Reasumuj±c, nasz model rozwoju zorganizowany jest jako niezale¿ne,
        wspó³centryczne okrêgi. Scentralizowany model ma za zadanie u³atwiæ
        <emphasis>u¿ytkownikom</emphasis> FreeBSD ¶ledzenie zmian w kodzie.
        Odstraszanie potencjalnych wspó³pracowników nie jest naszym celem!
        Pragniemy dostarczaæ stabilny system operacyjny z du¿± baz± ³atwych
        do instalacji i wykorzystania <link linkend="ports">programów</link>
        &mdash; ten model doskonale siê w tym spisuje.</para>

      <para>Jedyne o co prosimy tych, którzy mieliby wst±piæ w szeregi
        projektantów FreeBSD, jest oddanie takie same jakie cechuje ich
        obecnych twórców.</para>
    </sect2>

    <sect2 id="relnotes">
      <title>Aktualne wydanie FreeBSD</title>

      <indexterm><primary>NetBSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>OpenBSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>386BSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Free Software Foundation</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley</primary></indexterm>
      <indexterm>
        <primary>Computer Systems Research Group (CSRG)</primary>
      </indexterm>
      <para>FreeBSD jest ³atwo dostêpnym systemem operacyjnym, bazuj±cym
        na kodzie 4.4BSD-Lite, dla nastêpuj±cych platform sprzêtowych:
        Intel &i386;, &i486;, &pentium;,
        &pentium;&nbsp;Pro,
        &celeron;,
        &pentium;&nbsp;II,
        &pentium;&nbsp;III,
        &pentium;&nbsp;4 (b±d¼ inny zgodny),
        &xeon;, DEC <trademark>Alpha</trademark>
        oraz Sun &ultrasparc;. Opiera siê on przede wszystkim na oprogramowaniu
        grupy CSRG z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, rozszerzonym o dodatkowe
        elementy z NetBSD, OpenBSD, 386BSD i Free Software Foundation.</para>

      <para>Pocz±wszy od wydania FreeBSD&nbsp;2.0 w koñcu 1994 r., nast±pi³a
        dramatyczna poprawa wydajno¶ci, mo¿liwo¶ci i stabilno¶ci systemu.
        <!-- XXX is the rest of this paragraph still true ? -->
        <!-- Ja tu tylko tlumacze :) -->
        Najwiêksz± zmian± by³a ca³kowita reformacja systemu wirtualnej pamiêci
        wraz ze wspó³dzielon± pamiêci± podrêczn± <quote>VM/buffer cache</quote>,
        która nie tylko wp³ynê³a na wzrost wydajno¶ci ale równie¿ zmniejszenie
        minimalnego miejsca zajmowanego w pamiêci przez FreeBSD &mdash;
        5&nbsp;MB jest ju¿ akceptowalnym minimum. Inne rozszerzenia to m.in.
        kompletna obs³uga klienta i serwera NIS, wsparcie dla transakcji TCP,
        wdzwanianie na ¿±danie PPP, zintegrowana obs³uga DHCP, usprawniony
        podsystem SCSI, obs³uga ISDN, ATM, FDDI, Fast i Gigabit Ethernet
        (100 i 1000&nbsp;Mbit). Usprawniona obs³uga najnowszych kontrolerów
        Adaptec i tysi±ce poprawionych b³êdów.</para>

      <para>Oprócz podstawowej grupy aplikacji dystrybuowanych wraz z
        systemem, FreeBSD oferuje kolekcjê tysiêcy dodatkowych programów.
        W momencie pisania niniejszego tekstu ich lista obejmuje ponad &os.numports;
        pozycji! Od serwerów http (WWW) poprzez gry po edytory i prawie wszystko
        pomiêdzy. Ca³a Kolekcja Portów zajmuje oko³o &ports.size; na dysku, przy
        czym ka¿dy port to zaledwie u³amek oryginalnej objêto¶ci ¼róde³. Takie
        rozwi±zanie u³atwia man aktualizacjê portów i zdecydowanie zmniejsza
        zajmowan± przestrzeñ na dysku. Kompilacja portu sprowadza siê do zmiany
        katalogu na zawieraj±cy port wybranego programu i wpisanie
        <command>make install</command>. Reszt± zajmuje siê system. Oryginalne
        pakiety ¼róde³ dla ka¿dego kompilowanego portu pobierane s± dynamicznie z
        p³yty CDROM b±d¼ lokalnego serwera FTP. Wystarczy zadbaæ o dostateczn±
        ilo¶æ wolnego miejsca na dysku. Dla osób nie maj±cych ochoty kompilowaæ
        programów w³asnorêcznie, wiêkszo¶æ portów jest równie¿ dostêpna w
        skompilowanej postaci jako <quote>pakiety</quote>, które mog± byæ
        instalowane przy pomocy prostego polecenia <command>pkg_add</command>.
        Wiêcej informacji o systemie pakietów i portów zawiera <xref
        linkend="ports"/>.</para>

      <para>Dodatkowe dokumenty pomocne przy instalacji i u¿ytkowaniu FreeBSD
        znajduj± siê równie¿ w katalogu <filename>/usr/share/doc</filename>
        na maszynach z najnowszymi wersjami FreeBSD. Mog± byæ przegl±dane
        lokalnie za pomoc± przegl±darki internetowej przy wykorzystaniu
        poni¿szych odno¶ników:</para>

      <variablelist>
        <varlistentry>
          <term>Podrêcznik FreeBSD (ang.)</term>

	  <listitem>
	    <para><ulink
	      url="file://localhost/usr/share/doc/handbook/index.html"><filename>/usr/share/doc/handbook/index.html</filename></ulink></para>
	  </listitem>
        </varlistentry>

        <varlistentry>
          <term>FAQ FreeBSD (ang.)</term>

	  <listitem>
	    <para><ulink
	      url="file://localhost/usr/share/doc/faq/index.html"><filename>/usr/share/doc/faq/index.html</filename></ulink></para>
	  </listitem>
        </varlistentry>
      </variablelist>

      <para>G³ówne i najczê¶ciej aktualizowane wersje dokumentów dostêpne
        s± na stronie <ulink
	url="http://www.FreeBSD.org/"></ulink>.</para>
    </sect2>
  </sect1>
</chapter>