path: root/tr_TR.ISO8859-9/articles/explaining-bsd/article.sgml

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-9" standalone="no"?>
<!DOCTYPE article PUBLIC "-//FreeBSD//DTD DocBook XML V4.2-Based Extension//EN"
	"../../../share/sgml/freebsd42.dtd" [
<!ENTITY % entities PUBLIC "-//FreeBSD//ENTITIES DocBook FreeBSD Entity Set//TR" "../../share/sgml/entities.ent">
%entities;
]>

<!--
     The FreeBSD Turkish Documentation Project

     $FreeBSD$
     Original Revision: 1.9
-->

<article lang="tr">
  <articleinfo>
    <title>BSD Nedir?</title>

    <author>
      <firstname>Greg</firstname>
      <surname>Lehey</surname>

      <affiliation>
	<address><email>grog@FreeBSD.org</email></address>
      </affiliation>
    </author>

    <legalnotice id="trademarks" role="trademarks">
      &tm-attrib.freebsd;
      &tm-attrib.apple;
      &tm-attrib.linux;
      &tm-attrib.opengroup;
      &tm-attrib.sun;
      &tm-attrib.xfree86;
      &tm-attrib.general;
    </legalnotice>

    <pubdate>$FreeBSD$</pubdate>

    <releaseinfo>$FreeBSD$</releaseinfo>

    <abstract>
      <para>Açýk kod dünyasýnda
	<quote>Linux</quote> kelimesi neredeysec<quote>iþletim
	sistemi</quote> ile eþanlamlýdýr fakat
	açýk kaynak kodlu &unix; sadece
	<quote>Linux</quote> de&eth;ildir.  <ulink
	url="http://www.leb.net/hzo/ioscount/data/r.9904.txt">Ýnternet
	Ýþletim Sistemi Sayacý</ulink> 'na göre
	Nisan 1999 itibarý ilecdünyada internete ba&eth;lý
	makinalarýn %31.3 'ücLinux, %14.6 'ü ise &unix; 'tir.
	<ulink url="http://www.yahoo.com/">Yahoo!</ulink> gibi
	dünyanýn en büyük organizasyonlarýndan
	biri BSD kullanmaktadýr.
	Dünyanýn en meþgul FTP sunucularýndan biri
	olan <ulink url="ftp://ftp.cdrom.com/">ftp.cdrom.com</ulink>
	günde 1.4 TB dosya transferi için BSD
	kullanmaktadýr.</para>

      <para>Öyleyse sýr nedir? Neden BSD daha iyi bilinmiyor?
	Bu küçük yazý, bu ve di&eth;er
	sorularýn cevaplarýný
	aramaktadýr.</para>

      <para>Bu yazýda BSD ve LÝnux arasýndaki farklar
	<emphasis>bu þekilde</emphasis> ifade edilecektir.</para>
    </abstract>
  </articleinfo>

  <sect1>
    <title>BSD nedir?</title>

    <para>BSD <quote>Berkeley Software Distribution</quote> 'ýn
      kýsaltýlmýþýdýr.
      Bu isim California Üniversitesi, Berkeley 'in kaynak kodu
      da&eth;ýtýmý olan AT&amp;T 'nin &unix; 'i
      için bir eklentiler zinciridir. Bir çok
      açýk kaynak kodlu iþletim sistemi projesi,
      4.4BSD-Lite olarak bilinen kaynak kodu
      da&eth;ýtýmýný temel kabul eder.
      Ek olarak bunlar, özellikle GNU projesi olmak üzere
      di&eth;er bir çok açýk kod projesini de
      kapsar. BSD 'in içeri&eth;i:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>BSD çekirde&eth;i iþlem zamanlama,
	  hafýza yönetimi, simetrik çoklu
	  iþlemci(SMP), aygýt sürücüleri ve
	  di&eth;erlerini kapsar.</para>

	<para><emphasis>Linux çekirde&eth;inden farklý
	  olarak kapasite ve güçte bir çok
	  farklý BSD çekirde&eth;i
	  vardýr.</emphasis></para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>C kütüphanesi, sistem API 'sinin temellidir</para>

	<para><emphasis>BSD C kütüphanesi GNU projesi
	  tabanlý de&eth;ildir, Berkeley kodu
	  temellidir.</emphasis></para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Kabuk, dosya araçlarý derleyiciler ve
	  linkerler gibi araçlar.</para>

	<para><emphasis>Bazý araçlar
	  dýþýnda bir ço&eth;u projesinden
	  sa&eth;lanmýþtýr.</emphasis></para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>X Windows sistemi grafik ekran arabirimi.</para>

	<para>Birçok BSD türevinde kullanýlan X
	  Window sistemi ayrý bir proje olan
	  <ulink url="http://www.XFree86.org/">&xfree86; projesi</ulink> 'nde
	  devam ettirilmektdir.  Linux 'te bu sistemi kullanmaktadýr.
	  BSD KDE ya da GNOME gibi bir <quote>görsel
	  masaüstü</quote> ile öntanýmlý
	  olarak gelmez. Fakat istenirse bunlar da
	  kullanýlabilir.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>Bir çok di&eth;er program ve araçlar.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>
  </sect1>

  <sect1>
    <title>Ne gerçek bir  &unix; 'mi?</title>

    <para>BSD iþletim sistemi bir kopya de&eth;ildir, fakat temelde
      &unix; 'in atasý sayýlan AT&amp;T'nin  iþletim
      sisteminin kaynak kodundan oluþur. Ayrýca bu kod
      System V &unix; 'in de atasýdýr.  Bu durum sizi belki
      þaþýrtmýþ olabilir.  Yada AT&amp;T
      hiç bir zaman kaynak kodunu vermemiþ olmasýna
      ra&eth;men bu nasýl olabilir?</para>

    <para>AT&amp;T &unix; 'inin açýk kaynak kodlu
      olmadý&eth;ý do&eth;rudur ve kopya hakký
      düþünüldü&eth;ünde BSD kesinlikle bir
      &unix; <emphasis>de&eth;ildir</emphasis> fakat di&eth;er taraftan
      AT&amp;T di&eth;er projelerden ve özellikle Berkeleydeki
      California Üniversitesi Computer Science Research Group
      (CSRG -Bilgisayar Bilimi Araþatýrma Grubu)undan
      AT&amp;T &unix; 'e bir çok kod dahil etti&eth;i
      düþünülmelidir.  1976 'dan baþlayarak
      CSRG yazdýklarý yazýlýmý
      içeren teyp 'leri da&eth;ýtarak bunu <emphasis>Berkeley
      Software Distribution</emphasis> ya da <emphasis>BSD</emphasis>
      olarak nitelendirdi.</para>

    <para>BSD ilk sürümleri asýl olarak
      kullanýcý programlarýndan oluþuyordu
      ta ki dramatik bir þekilde CSRG
      karþýlýlý olarak DARPA (Defence
      Advanced Projects Research Agency) ile a&eth;larýndaki
      (ARPANET) iletiþim protokollerini güncellemek için
      sözleþme imzalayana kadar.  Bu yeni protokol
      <emphasis>Ýnternet Protokolü</emphasis> daha sonra da
      <emphasis>TCP/IP</emphasis> olarak adlandýrýldý.
      BSD nin asýl geniþ alanlara
      yayýlmýþ sürümü 1982 de piyasaya
      sürülen 4.2 BSD 'dir.</para>

    <para>1980 'lerde bir çok küçük
      çaplý iþletim sistemi þirketi piyasaya
      çýktý.  Ve birçoklarý kendi
      iþletim sistemlerini yazmak yerine  &unix;
      iþletim sistemini lisanslamayý tercih ettiler.
      Özelde SUN Microsystems 4.2BSD temelli &unix; üzerinde
      de&eth;iþiklikler yaparak &sunos; adýyla
      lisansladý.  AT&amp;T &unix; 'in ticari olarak
      satýlmasýna izin verince, çok kýsa bir
      süre içinde System V adýný alacak System
      III isimli küçük uygulamalarla satýþa
      baþlandý.  System V networking uygulama ve
      bileþenlerini içermiyordu, bu sebeble piyasaya
      sürülen bir çok uygulama BSD 'den
      özellikle a&eth; teknolojileri alanýnda TCP/IP
      protokolünü kullanmaya baþladý.  Bunun
      yanýnda <emphasis>csh</emphasis> kabu&eth;u ve
      <emphasis>vi</emphasis> editörünü de kendi
      sistemlerine dahil etti.  BSD 'den alýnan bütün bu
      eklentilere <emphasis>Berkeley Extensions</emphasis> adý
      verildi.</para>

    <para>Piyasaya sunulan BSD kasetleri AT&amp;T kaynak kodu ve
      gerekli olan olan UNIX lisansýný içeriyordu.
      90larda CSRG'a ayrýlan fon azalýnca grup kapanma ile
      karþý karþýya kaldý ve bazý
      grup üyeleri AT&amp;T 'nin kodunu içermeyen BSD
      Açýk kaynak kod olarak da&eth;ýtýlan
      kodlarýný da&eth;ýtmaya karar verdi ve bu
      <emphasis>Networking Tape 2</emphasis> ya da kýsaca
      <emphasis>Net/2</emphasis> adý verilen
      da&eth;ýtým ile gerçekleþti.  Net/2 tam
      anlamýyla bir iþletim sistemi de&eth;ildi
      çünkü yaklaþýk olarak %20
      oranýndaki kernel kaynak kodu eksikti.  CSRG üyelerinde
      William F. Jolitz geriye kalan %20 lik kodu yazarak 1992'de
      <emphasis>386BSD</emphasis> ismiyle piyasaya sürdü.
      Ayný zaman zarfýnda eski CSRG üyelerinden
      oluþan bir grup <ulink url="http://www.bsdi.com/">Berkeley
      Software Design Inc.</ulink> adý verilen iþletim
      sisteminin betasýný piyasaya sürdüler ve
      bu iþletim sisteminin adý daha sonra BSD/OS olarak
      de&eth;iþtirildi.</para>

    <para>386BSD hiçbir zaman güvenilir bir iþletim
      sistemi olamadý.  Onun yerine 1993 yýlýnda
      iki ayrý proje do&eth;du.  Bunlar:
      <ulink url="http://www.NetBSD.org/">NetBSD</ulink> ve
      <ulink url="http://www.FreeBSD.org">FreeBSD</ulink>.
      NetBSD 93'ün baþlarýnda tamamlandý ancak
      &os; 'nin ilk versiyonu yýlýn sonuna kadar
      hazýr durumda de&eth;ildi.  Bu süre içerisinde kodu
      devam ettirilmekte güçlük çekilince
      karýþýklý&eth;ý önlemek ve
      yönetimi kolay kýlmak için ayrýldý.
      Projeler farklý amaçlar gütmeye baþladý.
      1996 'da NetBSD 'den ayrýlarak do&eth;an
      <ulink url="http://www.OpenBSD.org/">OpenBSD</ulink> do&eth;du.</para>
  </sect1>

  <sect1>
    <title>BSD neden daha iyi tanýnmýyor?</title>


    <para>Aþa&eth;ýdaki birçok sebebe ba&eth;lý
      olarak BSD tam olarak bilinmemektedir:</para>

    <orderedlist>
      <listitem>
	<para>BSD programcýlarý ço&eth;u zaman
	  pazarlama amacý gütmek yerine kendi
	  kodlarýný geliþtirme ile
	  ilgileniyorlar.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para> Linux 'lerin popülaritesi  özellikle
	  baský (ve kitap piyasasý) ve þirketlerin
	  deste&eth;i linuxlere özel destek ve güncellik
	  sa&eth;lýyor buna karþýlýk BSDnin
	  bu þekilde herhangi bir destekçisi yoktur.
	  Fakat bu gün geçtikçe
	  de&eth;iþmektedir.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>BSD programcýlarý Linux
	  programcýlarýndan daha tecrübeliler
	  ve iþletim sisteminin kullaným
	  kolaylý&eth;ý ile daha az ilgileniyorlar
	  Yeni kullanýcýlar Linuxleri daha
	  kullanýþlý olarak kabul ediyor
	  ve destekliyorlar.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>1992, AT&amp;T <ulink url="http://www.bsdi.com/">BSDI</ulink>
	  'a dava açtý ve bu yazýlýmýn
	  AT&amp;T 'ye ait olan lisanslý kaynak kodunu
	  içerdi&eth;ini iddia etti.  Dava 1994'te anlaþma
	  ile sona erdi.  Fakat davanýn hayaleti insanlarý
	  avlamaya devam etti.  Mart 2000'de ise web üzerine,
	  davanýn mahkeme tarafýndan geçmiþte
	  <quote>sonuçlandýrýldý&eth;ýný</quote>
	  haykýran bir makale yayýnlandý.</para>

	<para>Davanýn ortaya
	  çýkardý&eth;ý önemli bir
	  detayda isimlendirmeydi.  1980 'lerde BSD ayný zamanda
	  <quote>BSD &unix;</quote> olarakta bilinmekteydi.  AT&amp;T 'ye
	  ait kodlarýn son
	  kalýntýlarýnýn da BSD'den
	  çýkartýlmasý ile birlikte BSD &unix;
	  adýndan kurtuldu.  Bu sebeble birçok kitapta
	  <quote>the 4.3BSD &unix; operating system</quote> ve
	  <quote>the 4.4BSD operating system</quote>
	  isimlerini görebilirsiniz.</para>
      </listitem>

      <listitem>
	<para>BSD ile ilgili olarak akýlda kalan genellikle
	  da&eth;ýnýk ve saldýrgan oldu&eth;udur.
	  There is a perception that the BSD projects are fragmented and
	  belligerent.  <ulink
	  url="http://interactive.wsj.com/bin/login?Tag=/&amp;URI=/archive/retrieve.cgi%253Fid%253DSB952470579348918651.djm&amp;">Wall Street
	  Journal</ulink>'da bir makalede BSD projelerinin
	  <quote>balkan</quote> ülkelerinin ürünü
	  oldu&eth;undan bahsedildi.  Davada oldu&eth;u gibi burada da
	  akýlda kalan bu tip düþünceler BSD'nin
	  geçmiþteki konumu ve durumudur.</para>
      </listitem>
    </orderedlist>
  </sect1>

  <sect1>
    <title>BSD ve Linux nasýl
      karþýlaþtýrmasý</title>

    <para>Linux (mesela Debian Linux) ile BSD arasýndaki
      asýl farklýlýk nedir?  Normal
      kullanýcýlar için fark aslýnda
      çok küçüktür yani ikiside &unix;
      benzeri iþletim sistemidir.  Her ikiside ticari olmayan
      amaçlar için geliþtirildi (Tabiki bu di&eth;er
      bazý ticari Linux da&eth;ýtýmlarýndaki
      gibi de&eth;ildir).  Bu bölümde BSD'nin
      yapýsýna bakýp Linux ile
      karþýlaþtýraca&eth;ýz.  Genel
      olarak söylediklerimiz &os;'ye yakýn olacak
      çünkü yaygýn olarak kullanýlan BSD
      versiyonu &os; 'dir.</para>

    <sect2>
      <title>BSD'nin sahibi kimdir?</title>

      <para>Hiç kimse veya hiçbir kuruluþ BSD'nin
	sahibi de&eth;ildir.  BSD bütün dünya
	üzerinde teknik olarak üst düzeyde ve uzman bir
	çok insan tarafýndan geliþtirildi.  ve BSD'nin
	bazý bileþenleri farklý açýk
	kaynak kodu geliþtiricileri tarafýndan
	sa&eth;landý.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>BSD nasýl geliþtirildi ve güncellendi?</title>

      <para>BSD çekirde&eth;i Açýk kaynak
	geliþtirim modeli ile geliþtirilmiþtir.
	Her proje eriþimi herkese açýk olan
	<emphasis>kaynak kodu a&eth;acý</emphasis> altýnda
	<ulink url="http://www.sourcegear.com/CVS/">Concurrent Versions
	System</ulink> (CVS) ile da&eth;ýtýldý.
	Bu sistemde BSD ile alakalý doküman ve di&eth;er
	dosyalar da bulunmaktadýr.  CVS ile herhangi bir
	kiþi <quote>check out</quote> (yani gerekli
	dosyalarýn bir kopyasýný sistemine indirerek)
	yaparak sistemin herhangi bir bolümüne sahip
	olabilmektedir.</para>

      <para>Dünya üzerinde odukça fazla sayýda
	programcý BSD'nin geliþimine katkýda bulunur.
	Bu programcý ve geliþtiriciler temelde üç
	kýsma ayrýlýr:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para><firstterm>Contributors(Katkýta
	    Bulunanlar)</firstterm> doküman ya da kod yazarlar.
	    Bu grubun direk olarak kod a&eth;acýna herhangi bir
	    kod eklenmelerine izin verilmez. Bu kiþilerin
	    yazdý&eth;ý kodlar <emphasis>committer</emphasis>
	    tarafýndan incelenip ana sistemde dahil edilirler.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><firstterm>Committers</firstterm> kaynak a&eth;acýna
	    kod ekleme yetkisinde sahip geliþtiriciler.  Committer
	    olabilmek için
	    çalýþtý&eth;ý
	    alan üzerinde çok yüksek bilgi seviyesine
	    sahip olmasý gerekir.</para>

	  <para>Bazý commiterler bütün kaynak koduna
	    ulaþma yetkisine sahiptirler di&eth;erleri ise
	    gerçek koddan ayrý tutulurlar.
	    Dökümantasyonla ilgilenenler normal olarak kernel
	    koduna ulaþma yetkisine sahip de&eth;illerdir.
	    Principal Architect olarak adlandýrýlan
	    çekirdek takýmýndaki
	    bazý þahýslarýn ise
	    <firstterm>back out</firstterm> adý verilen kaynak
	    kodu a&eth;acýndaki kodlarý silme hakký
	    vardýr.  Bütün committer 'lar
	    yapýlan her bir commit (iþlem) için
	    e-posta alýrlar ve böylece gizlice
	    bir kodun kaynak kodu a&eth;acýna girmesi
	    engellenmiþ olur.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><firstterm>Core team (Çekirdek
	    Takýmý)</firstterm>.
	    &os; ve NetBSD kesinlikle bir çekirdek
	    takýma sahiptir.
	    Çekirdek takým projenin geliþimi ve
	    oluþturulmasý sýrasýnda
	    programlarýný yaparlar ve rolleri tam olarak
	    belli de&eth;ildir.
	    Çekirdek takýmý üyesi olmak
	    için program geliþtirici (developer) olma
	    zorunlulu&eth;u yoktur ve buda son derece normaldir.
	    Çekirdek takým için
	    kurallar bir projeden di&eth;erine farklýlýk
	    gösterebilir ve genel olarak
	    çekirdek takýmýn projenin geliþme
	    ve gidiþat noktasýndaki görüþ ve
	    fikirleri kesinlikle Çekirdek Takým üyesi
	    olmayan kiþilerin görüþ ve
	    fikirlerinden daha üstün tutulur.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>Ýþte bütün bu düzenlemeler
	Linux'ten birçok noktada farklýlýk
	gösterir:</para>

      <orderedlist>
	<listitem>
	  <para>Hiç kimse sistem içeri&eth;ini kontrol
	    edemez.  Pratikte bu farklýlýk göze
	    çok önemli gelebilir.  Asýl mimar
	    (Chief Architect) kodun asýl koddan
	    çýkartýlmasý iste&eth;inde
	    bulunabilir ve hatta Linux projelerinde birçok
	    kiþi de&eth;iþiklikler yapabilir.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Di&eth;er taraftan merkezi bir depo vardýr.
	    Bu depo eski tüm versiyonlarda dahil olmak üzere
	    bir noktada toplanmýþ olarak iþletim
	    sistemine ait tüm kodlarý
	    barýndýrýr.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>BSD projeleri yalnýzca kernel(çekirdek)
	    olarak de&eth;il <quote>bütün iþletim
	    sistemi</quote> olarak kabul edilir.  Bu özellik
	    yalnýzca marjinal olarak faydalýdýr.
	    Ne BSD nede Linux programlar olmadan yararlý de&eth;ildir.
	    Ve bu programlar Linux altýnda BSD altýnda
	    kullanýldý&eth;ý gibi
	    kullanýlýr.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>CVS kod a&eth;acýnýn (source tree)
	    biçimlendirilmiþ olmasýnýn
	    bir neticesi olarak BSD geliþim evreleri gayet
	    açýktýr ve herhangi bir versiyona ait
	    bilgi versiyon numarasý yada piyasaya sürülme
	    tarihi ile bulunabilir.  Hatta CVS güncellemelere izin
	    bile verir.  Örne&eth;in &os; deposu ortalama
	    günde 100 kez güncellenir ancak bu güncellemeler
	    ço&eth;u kez çok küçüktür.
	</para>
	</listitem>
      </orderedlist>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>BSD Sürümleri</title>

      <para>Her BSD projesi üç tane farklý
	sürüm içerir.  Linuxteki gibi bu
	sürümler 1.4.1 ya da da 3.5.0 olarak belirlenir.
	Ek olarak versiyon numaralarý kendi amacýný
	belirten bir son eke sahiptir:</para>

      <orderedlist>
	<listitem>
	  <para>Geliþtirilmiþ olan versiyon
	    <firstterm>CURRENT</firstterm> (Geçerli En Son)
	    olarak adlandýrýlýr.  &os;'de
	    CURRENT'a bir numara atanýr. Örne&eth;in &os;
	    5.0-CURRENT.  NetBSD açýk bir biçimde
	    farklý isimlendirme þemasý
	    kullanýr.  Kullanýlan bu þema tek
	    harften oluþan bir son ektir ki bu son ek dahili
	    arayüzdeki de&eth;iþikli&eth;i ifade eder.
	    Örne&eth;in NetBSD 1.4.3G gibi.  OpenBSD her hangi
	    bir numara atamasý yapmaz
	    (OpenBSD-current).  Bütün yeni sürümler
	    sistemde bu þekilde kullanýlýr.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Belirli aralýlarla yýlda iki ila dört
	    defa projeler CD-ROM ile edinme yada ftp sitelerinden
	    ücretsiz olarak download etmek için
	    piyasaya sürülür(RELEASE).  Örne&eth;in
	    OpenBSD 2.6 RELEASE.  Yada NetBSD 1.4-RELEASE.  Piyasaya
	    sürülen <firstterm>Sürüm</firstterm>
	    (RELEASE) versiyonu son kullanýcý
	    için gerekli olan sürümdür ve sistemin
	    normal versiyonudur.  Ayrýca
	    NetBSD ayrýca <emphasis>yama sürümleri</emphasis>
	    (patch releases) Örne&eth;in NetBSD 1.4.2 gibi.
	    Bu sürümler üç
	    basamaklýdýr.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>RELEASE versiyonlarda her hangi bir hata (bug)
	    bulun&eth;unda hatalar düzeltilir ve CVS kaynak kodu
	    a&eth;acýna (source tree) dahil edilir.  &os; 'de
	    son elde edilen sürüm <firstterm>STABLE</firstterm>
	    (sa&eth;lam versiyon) olarak adlandýrýlýr
	    ancak OpenBSD ve NetBSD RELEASE versiyon ismini kullanmaya
	    devam eder.  CURRENT versiyonun test edilmesi
	    sýrasýnda yeni ama küçük
	    özellikler sisteme dahil edilebilir.</para>
	</listitem>
      </orderedlist>

      <para><emphasis>Bütün bunlarýn aksine Linux'te iki
	ayrý kod a&eth;acý (code tree) vardýr:
	Stable (Sa&eth;lam) versiyon ve Development (Geliþmekte olan)
	versiyon.  Stable versiyon çift sayýlardan
	oluþan minor versiyon numaralarýna
	sahiptir. 2.0, 2.2, 2.4 gibi.  Development versiyon ise tek
	sayýlardan oluþan minor versiyon numaralarýna
	sahiptir. 2.1, 2.3, 2.5 gibi.
	Bazý durumlarda de&eth;iþik Linux
	da&eth;ýtým firmalarý kendi
	geliþtirdikleri ürünleri
	<quote>TurboLinux 6.0 with kernel 2.2.14</quote></emphasis>
	þeklinde piyasaya sürebilir.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>BSD'nin in hangi versiyonlarý bulunabilir?</title>

      <para>Birçok Linux sürümünün aksine
	açýk kaynak kodu olan yanlýzca üç
	tane BSD sürümü vardýr.her BSD projesi
	kendi kod a&eth;acý (source tree) ve çekirde&eth;ine
	sahiptir. Ve pratikte kullanýcýlarýn
	projelere kendi ekledikleri kodlarla Linuxteki kodlar
	arasýnda daha az farklýlýk vardýr.</para>

      <para>Her projenin amacýný gruplamak gerçekten
	zordur: Farklýlýklar kiþilere özeldir.
	Genel olarak:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>&os; yüksek performans ve son
	    kullanýcýlar için kullaným
	    kolaylý&eth;ý amacýný güder.
	    Ve ISP firmalarý için favori iþletim
	    sistemdir.  PCler ve Compaq'ýn Alpha iþlemcileri
	    üzerinde çalýþýr.  &os;
	    açýk bir farkla di&eth;er projelere oranla daha
	    fazla kiþi tarafýndan
	    kullanýlýr.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>NetBSD azami seviyede taþýnabilirlilik
	    hedefler.  <quote>NetBSD üzerinde elbette
	    çalýþýr!</quote> ile de bu
	    belirtilmiþ olur.  Ek olarak sade dizayna sahip olmak
	    önemlidir.  NetBSD palmtoplardan
	    büyük serverlara kadar her yarde
	    çalýþýr ve NASA'nýn uzay
	    çalýþmalarýnda da
	    kullanýlmýþtýr.Özel olarakda
	    Intel-olmayan donanýmlar için iyi
	    seçimdir.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>OpenBSD kod temizli&eth;ini ve güvenli&eth;ini
	    hedef alýr.  Açýk kaynak
	    kod geliþtirim modeli ve sýký kod
	    incelemesini içerir ve banka
	    ABD hükümet bakanlýklarý, hisse
	    senedi kurumlarý gibi  güvenlik
	    temelli iþletmeler için bir iþletim
	    sistemi olmayý hedefler.  NetBSD
	    gibi birçok platformda
	    çalýþabilir.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>Bunlardan baþka açýk kod olamayan iki
	de&eth;iþik ki de&eth;iþik iki BSD &unix;
	iþletim sistemi mevcuttur.  Bunlar BSD/OS ve
	Apple'ýn geliþtirdi&eth;i &macos; X:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para>BSD/OS 4.4 BSD türetilmiþ en eski
	    sürümdür.  Açýk kaynak kodlu
	    de&eth;ildir ve bu sebeble kod çok
	    küçük bir maliyetle satýn
	    alýnabilir.  Bir çok açýdan
	    &os;'ye benzer ve bir çok geliþtirici iki
	    sistemlede çalýþýr.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.apple.com/macosx/server/">&macos;
	    X</ulink>
	    <ulink url="http://www.apple.com/">Apple Computer Inc.'in</ulink>
	    &macintosh; serisinin en son üyesidir.  Bu iþletim
	    sisteminin çekirde&eth;i BSD tabanlýdýr
	    ve <ulink
	    url="http://developer.apple.com/darwin/">Darwin</ulink>,
	    olarak adlandýrýlýr.  Di&eth;er
	    versiyonlarýn aksine iþletim aksine
	    çekirdek açýk kaynak kodludur.  Bu
	    geliþimin bir neticesi olarakda
	    Apple geliþtiricileri &os; committer
	    'ýdýr.  Bu çekirde&eth;in üzerinde
	    Aqua/Quartz grafik arabirimi ve &macos; 'un di&eth;er
	    ürünleri vardýr.  Fakat bu X arabiriminin
	    kodu kapalýdýr. Bu iþletim sistemi
	    x86 and PPC mimarilerinde
	    çalýþýr.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>BSD kullaným lisansýnýn GNU
	kullaným lisansýndan farký nedir?</title>

      <para>Linux kapalý kod (closed source)
	yazýlýmýný saf
	dýþý býrakmak için
	tasarlanmýþ
	<ulink url="http://www.fsf.org/copyleft/gpl.html">GNU General
	Public License</ulink> (GPL) lisansý ile
	da&eth;ýtýlýr. GPL lisanslý bir
	ürün kullanarak geliþtirilen bir
	yazýlýmda mutlaka GPL lisansý ile
	da&eth;ýtýlmalýdýr.  Fakat
	<ulink url="http://www.opensource.org/licenses/bsd-license.html">BSD
	lisansý</ulink> daha az
	kýsýtlayýcýdýr ve binary
	da&eth;ýtýma izin verir.  Bu özellikle
	gömülü uygulamalar için çekici bir
	lisans türüdür.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>Daha baþka ne bilmeliyim?</title>

      <para>BSDler için Linuxlere oranla daha az
	programýn üretildi&eth;i zamanlarda BSD
	geliþtiricileri Linux programlarýný BSD
	altýnda çalýþtýrmayý
	sa&eth;layan Linux uyumluluk paketini ortaya
	çýkardýlar.  Bu Paket, Linux sistem
	ça&eth;rýlarýný düzgün
	yapabilmek için her iki çekirdek
	de&eth;iþikliklerini ve C Library (C
	kütüphanesi) gibi Linux uyumluluk
	dosyalarýný içerir.  Linux
	programlarýný Linux makinesi ile BSD makinesi
	altýnda çalýþtýrmak
	arasýnda hýz bakýmýndan her hangi
	bir kayda de&eth;er fark yoktur.</para>

      <para>BSD 'nin <quote>All from one supplier (Herþey
	tek elden)</quote> mantý&eth;ý Linuxlerde
	ayný sýklýkla yapýlan
	güncelleme iþlemlerinin daha kolay oldu&eth;u
	anlamýna gelir.  BSD kütüphane versiyon
	güncellemelerini eski versiyon kütüphaneleri ile
	uyumlu olarak yapar ve bu eski Binary kodlarý
	çalýþtýrmayý mümkün
	kýlar.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>BSD'mi Linux'mü kullanmalýyým?</title>

      <para>Bunlarýn hepsinin pratikteki anlamý nedir?
	Kim BSD kim Linux kullanmalý?</para>

      <para>Bu hakikatten cevaplanmasý zor bir sorudur.
	Bir kaç öneri þuþekilde
	sýralanabilir:</para>

      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para><quote>If it ain't broke, don't fix it</quote>
	    (Bozulmuyorsa düzeltme).  E&eth;er halihazýrda
	    açýk kodlu bir iþletim sistemi
	    kullanýyorsanýz ve ondan memnunsanýz
	    de&eth;iþiklik yapmak için iyi bir sebeb
	    yoktur.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>BSD sistemi, özellikle &os; dikkate de&eth;er
	    bir þekilde Linuxlerden daha fazla performans
	    sa&eth;layabilir.  Fakat bu herkesi ayný derecede
	    etkileyen birþey de&eth;ildir ve bir çok
	    durumda yok denecek kadar az performans farký
	    vardýr.  Ama bazý özel durumlarda da
	    Linux'de &os;'den daha iyi olarak nitelendirilebilir.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>Genelde BSD sistemi güvenilirlilik
	    açýsýndan daha iyi üne
	    sahiptir.  ve bu genelde daha olgun koda sahip
	    oluþundan kaynaklanýr.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>BSD lisansý GPL Lisansýndan daha dikkat
	    çekicidir.</para>
	</listitem>

	<listitem>
	  <para>BSD Linux kodlarýný
	    çalýþtýrabilir ama Linux
	    BSD kodlarýný
	    çalýþtýranilir.  Bunun bir
	    neticesi olarakda BSD için Linux'den daha fazla
	    yazýlým vardýr.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>BSD için kim yardým servis ve e&eth;itim
	sa&eth;lýyor?</title>

      <para>BSDi her zaman BSD/OS'u desteklemektedir ve yakýn
	zaman önce &os; ile bir anlaþma
	imzalamýþlardýr.</para>

      <para>Ek olarak her projenin kendi yardým yada kiralama
	departmaný vardýr: <ulink
	url="../../../../commercial/consulting_bycat.html">&os;</ulink>,
	<ulink
	url="http://www.netbsd.org/gallery/consultants.html">NetBSD</ulink>,
	and
	<ulink url="http://www.openbsd.org/support.html">OpenBSD</ulink>.</para>
    </sect2>
  </sect1>
</article>